کم خونی یکی از مشکلات شایع در جوامع جهانی است که بر اثر کاهش تعداد یا کیفیت سلول‌های خون، از جمله ارتقاء تولید کمتر یا از بین رفتن سلول‌های قرمز خون، ایجاد میشود. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند کمبود مواد مغذی، بیماری‌های خونی یا مشکلات جهش ژنی باشد. یکی از داروهایی که به منظور بهبود کم خونی در حال توسعه و تحقیقات میباشد، اکسی متولون نام دارد. اکسی متولون (Oxymetholone) یک ترکیب دارویی است که به عنوان یکی از داروهای واکنش‌های زنجیره‌ای تولید خون شناخته میشود. این ترکیب با تاثیر مستقیم بر فرآیند تولید سلول‌های خون در استخوان‌ها، به عنوان یک راهکار مؤثر در مقابله با کم خونی شناخته میشود.
اشکال دارویی اکسی متولون
- قرص: 50 میلی گرم
موارد مصرف قرص اکسی متولون
اکسی متولون یک استروئید آنابولیک است که شکل مصنوعی هورمونی شبیه تستوسترون است. اکسی متولون برای درمان انواع خاصی از کم خونی (کمبود گلبولهای قرمز) از جمله کم خونی ناشی از شیمی درمانی استفاده میشود. اکسی متولون عملکرد ورزشی را افزایش نمی‌دهد و نباید برای این منظور استفاده شود. این دارو همچنین ممکن است برای اهدافی استفاده شود (با نسخه پزشک) که در موارد مصرف دارو ذکر نشده است.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Oxymetholone
استروئید آنابولیک؛ ساخت بافت بدن را تقویت می‌کند و تولید اریتروپویتین را در بیماران مبتلا به کم خونی ناشی از نارسایی مغز استخوان یا کمبود تولید گلبول قرمز افزایش می‌دهد.
مقدار مصرف داروی Oxymetholone
قبل از مصرف داروی اکسی متولون، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو را با دقت بررسی کنید. این دارو را به صورت خوراکی با یک لیوان آب مصرف کنید. دارو را مطابق با دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی، دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون مشورت با پزشک، تاثیری بر روی روند بهبودی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش خواهد داد. بیماران بالای 65 سال ممکن است واکنش شدیدتری داشته باشند و به دوز کمتری نیاز داشته باشند.
زمان مصرف قرص اکسی متولون
- داروی اکسی متولون برای کم خونی ناشی از کمبود تولید گلبول قرمز، 1-5 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی در مدت 3 تا 6 ماه مصرف میشود. در رابطه با کم خونی آپلاستیک اکتسابی، کم خونی مادرزادی، میلوفیبروز و کم خونی هیپوپلاستیک ناشی از تجویز داروهای میلوتوکسیک با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
- پاسخ این دارو به کم خونی فوری نیست و نیازمند انجام آزمایش‌های متعددی برای رفع آن میباشد. به دنبال بهبودی، برخی از بیماران ممکن است بدون دارو نگهداری شوند در حالی که برخی دیگر ممکن است به دوز نگهدارنده نیاز داشته باشند. مصرف مداوم دوز نگهدارنده معمولاً در بیماران مبتلا به کم خونی آپلاستیک مادرزادی ضروری است.
- درمان با این دارو نباید جایگزین سایر اقدامات حمایتی مانند تزریق خون، اصلاح کمبود آهن، اسید فولیک، ویتامین B یا پیریدوکسین، درمان ضد باکتریایی و استفاده مناسب از کورتون‌ها شود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی اکسی متولون، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله اختلالات کبدی یا کلیوی، مشکلات گوارشی (مانند زخم معده، زخم مری و…)، حساسیت خاص، واکنش‌های آلرژیک و… با پزشک در رابطه با خطرات استفاده از این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از داروی اکسی متولون (oxymetholone) خواهیم پرداخت؛
- هپاتیت پلیوزیس در بیماران دریافت کننده استروئید آنابولیک آندروژنیک گزارش شده است که ممکن است با نارسایی کبدی تهدید کننده زندگی یا خونریزی داخل شکمی همراه باشد. این وضعیت معمولاً با داروی D/C کاملاً برطرف میشود.
- هپاتیت کلستاتیک و زردی ممکن است در دوزهای پایین رخ دهد. همچنین، در بیماری‌های قلبی، دیابت، بیماری‌های کبدی، کلیوی، سالمندان، بیماران اطفال، زنان، شرایط ادماتور و… احتیاط شود.
- جذب رزین T3/T4، سطوح هورمون آزاد تیروئید بدون تغییر و شواهد بالینی برای اختلال عملکرد تیروئید وجود ندارد. همچنین، این دارو ممکن است بلوغ استخوان را در کودکان تسریع کند.
- هپاتیت پلیوزیس با استروئید آنابولیک آندروژنیک گزارش شده است، در این شرایط کبد و گاهی بافت طحال با کیست‌های پر از خون جایگزین میشود. این کیست‌ها گاهی اوقات با حداقل اختلال عملکرد کبدی ظاهر می‌شوند اما با نارسایی کبدی همراه هستند. اغلب تا زمانی که نارسایی کبدی تهدید کننده حیات یا خونریزی داخل شکمی ایجاد نشود، تشخیص داده نمی‌شود. قطع مصرف استروئید آنابولیک معمولاً منجر به ناپدید شدن کامل ضایعات میشود.
- تومورهای سلول کبدی گزارش شده است که به طور معمول، این تومورها خوش خیم و وابسته به آندروژن هستند، اما تومورهای بدخیم کشنده گزارش شده است. قطع مصرف استروئیدهای آنابولیک اغلب منجر به پسرفت یا توقف پیشرفت تومور میشود. مهم است که بدانیم تومورهای کبدی مرتبط با آندروژن‌ها یا استروئیدهای آنابولیک بسیار عروقی‌تر از سایر تومورهای کبدی هستند و ممکن است تا زمانی که خونریزی داخل شکمی تهدید کننده زندگی ایجاد نشود، ساکت باشند.
- این دارو ممکن است باعث تغییرات چربی خون مرتبط با افزایش خطر آترواسکلروز شود. تغییرات چربی شامل کاهش HDL و گاهی اوقات افزایش LDL است. تغییرات ممکن است بسیار مشخص باشد و میتواند تأثیر جدی بر خطر آترواسکلروز و بیماری عروق کرونر داشته باشد.
موارد منع مصرف داروی اکسی متولون
- مردان: CA شناخته شده یا مشکوک پروستات یا سینه
- زنان: سرطان سینه با هیپرکلسمی بارداری
- نفروز یا مرحله نفروتیک نفریت
- حساسیت مفرط
- اختلال عملکرد کبدی شدید
عوارض قرص اکسی متولون (Oxymetholone)
اسهال، حالت تهوع و استفراغ، صدای مردانه (در زنان)، تحریکپذیری مثانه، بیخوابی، تغییر در میل جنسی، ناتوانی جنسی و… برخی از عوارض داروی اکسی متولون میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز یک واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه، قرمزی یا دون دون پوست بعد خارش شدید و… به پزشک مراجعه کنید. برخی از عوارض جانبی داروی اکسی متولون شامل موارد زیر میباشد؛
- آلوپسی
- ویریلیسم
- بی‌نظمی قاعدگی
- صدای مردانه (زنان)
- بزرگ شدن فالیک قبل از بلوغ با افزایش دفعات نعوظ
- مهار عملکرد بیضه پس از بلوغ با آتروفی بیضه و آزوسپرمی
- ناتوانی جنسی
- پریاپیسم
- تحریک پذیری مثانه
- افسردگی
- برانگیختگی
- بیخوابی
- آکنه
- تغییر در میل جنسی
- اسهال
- حالت تهوع و استفراغ
تداخل دارویی اکسی متولون
- تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
- کاهش اثرات داروها توسط اکسی متولون: تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
- افزایش اثرات داروها توسط اکسی متولون: داروهای با اثرات کاهنده قند خون، آجمالین، مهارکننده‌های C1، سیکلوسپورین (سیستمیک)، آنتاگونیست های ویتامین کا
مصرف قرص اکسی متولون (oxymetholone) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است. اکسی متولون یک استروئید آنابولیک-آندروژنیک است که میتواند اثرات مضری بر جنین یا نوزاد شیرخوار داشته باشد. برخی از عوارض مصرف این دارو در دوران بارداری شامل سقط جنین، نقص مادرزادی، زایمان زودرس، کمبود وزن هنگام تولد و… میباشد. در دوران بارداری و شیردهی هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.
شرایط نگهداری داروی اکسی متولون
داروی اکسی متولون باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر داروی اکسی متولون
در نتیجه، مقاله حاضر به بررسی داروی اکسی متولون به عنوان یک راهکار موثر در درمان کم‌خونی پرداخت. این دارو با اثرات مثبت بر روی سطح هموگلوبین و بهبود وضعیت سلول‌های قرمز خون، به نظر می‌رسد توانمندی بسیاری در افزایش کیفیت و کمیت سیستم خونی افراد مبتلا به کم‌خونی دارد. از طرفی این دارو با تأثیرات مثبت، امکان بهبود علائم کم‌خونی و افزایش سطح انرژی و فعالیت‌های روزمره افراد را نیز فراهم می‌کند. این مقاله با عنوان داروی اکسی متولون، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز شرح داده شد.
منبع سایت: Medscape
