رشد بدنی انسان از زمان تولد تا بلوغ یکی از مراحل حیاتی است که تأثیر عمده‌ای بر کیفیت و سلامت عمومی انسان دارد. اختلالات رشد می‌توانند به عنوان یکی از مشکلات اصلی در توانایی انسان در اجرای وظایف روزمره و تحقق زندگی بهینه ایفای نقش کنند. از این رو، رشد مناسب به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی امری بسیار مهم می‌باشد. یکی از داروهایی که به عنوان راهکاری نوین در افزایش رشد بدن مورد توجه قرار گرفته است، داروی سوماتروپین (somatropin) است. این دارو، جهشی نوین در دامنه درمانی اختلالات رشد می‌باشد و به عنوان یک هورمون رشد مصنوعی عمل می‌کند.
اشکال دارویی سوماتروپین
داروسازی‌ها محصولات خود را در اشکال دارویی مانند قرص، سرم، کپسول، محلول تزریقی یا آمپول و… تولید می‌کنند. پزشک این اشکال دارویی را براساس سن بیمار، نوع بیماری و سوابق پزشکی برای شما تجویز می‌کند. نام‌های تجاری مختلف سوماتروپین شامل Genotropin Miniquick، Humatrope، Nutropin، Omnitrope، Saizen، Serostim، Zomacton، Zorbtive، Norditropin FlexPro، Nutropin AQ NuSpin 20، Nutropin AQ NuSpin 10، Nutropin AQ NuSpin 5، Omnitrope و… می‌باشد.
موارد مصرف داروی سوماتروپین
برندهای مختلف این دارو برای درمان یک شرایط پزشکی نظیر نارسایی رشد، کمبود هورمون رشد، اختلال روده (سندرم روده کوتاه) یا کاهش وزن معمولی و کاهش وزن مرتبط با HIV استفاده می‌شود. سوماتروپین همچنین برای افزایش قد در کودکان دارای کاربرد است. برخی اختلالات این محصول سندرم نونان، سندرم ترنر، کوتاهی قد ایدیوپاتیک نیز است. مهم ترین موارد مصرف داروی سوماتروپین شامل کمبود هورمون رشد، سندرم روده کوتاه، هدر رفتن یا کاشکسی مرتبط با HIV، سندرم توزیع مجدد بافت چربی HIV (خارج از برچسب) و… می‌باشد.
موارد مصرف آمپول سوماتروپین در بزرگسالان
- کمبود هورمون رشد
- سندرم روده کوتاه
- هدر رفتن یا کاشکسی مرتبط با HIV
- سندرم توزیع مجدد بافت چربی HIV (خارج از برچسب)
موارد مصرف آمپول سوماتروپین در کودکان
- کمبود هورمون رشد
- نارسایی مزمن کلیه
- کوتاهی قد مرتبط با سندرم نونان
- ژن حاوی هومئوباکس قد کوتاه
- قد کوتاه ایدیوپاتیک
- کوتاهی قد مرتبط با سندرم ترنر
- نارسایی رشد با سندرم پرادر ویلی
- کوچک برای سن بارداری
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی somatropin
پلی پپتید خالص شده از هورمون رشد انسانی نوترکیب است. هورمون رشد انسانی با تحریک تکثیر و تمایز سلول‌های غضروفی در رشد استخوان خطی، ماهیچه‌های اسکلتی و اندام‌ها نقش دارد و سبب تحریک اریتروپویتین می‌شود. متابولیسم در اشکال و شرکت‌های تجاری مختلف کمی تفاوت دارد، ولی در حالت کلی از طریق کبد و کلیه صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی somatropin
بیشتر برندهای این دارو از طریق تزریق در ماهیچه یا زیر پوست تجویز می‌شوند. برخی از برندها ممکن است فقط زیر پوست تزریق شوند، نحوه تزریق این دارو به برندی که استفاده می‌کنید بستگی دارد. برای اطمینان از زمان و مقدار مصرف با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید. همچنین در زمان هر دوز محل تزریق را تغییر دهید تا از عوارض پوستی و درد جلوگیری شود. درمان را طبق دستور و نسخه پزشک انجام دهید تا بهترین نتیجه را سوماتروپین (somatropin) دریافت کنید.
مقدار مصرف داروی سوماتروپین برای کمبود هورمون رشد
- مقدار مصرف سوماتروپین در برندهای مختلف بسیار متفاوت است. بهترین نسخه برای مصارف عمومی توسط پزشک یا سازنده بر روی بسته‌بندی بیان شده است.
- نوردیتروپین: مصرف با 004 میلی گرم در روز شروع شده و ممکن است دوز را با توجه به نیاز بیمار تا 0.016 میلی گرم در روز توسط پزشک افزایش یابد.
- Nutropinیا Nutropin AQ: در ابتدا به مدت 6 هفته نباید بیش از 0.006 میلی گرم در کیلوگرم روزانه مصرف شود. سپس تا تایید پزشک تا 0.025 میلی گرم بر کیلوگرم در روز قابل افزایش است.
- Humatrope: در ابتدا نباید بیش از 0.006 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه باشد. سپس بسته به پاسخ ممکن است دوز را تا حداکثر 0.0125 میلی گرم بر کیلوگرم در روز افزایش دهد.
- Genotropinیا Omnitrope: مقدار مصرف روزانه نباید بیشتر از 04 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته باشد. در ابتدا در دوزهای مساوی در طی 7 روز تقسیم شود، همچنین ممکن است پزشک دوز را در فواصل 8-4 هفته تا 0.08 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته افزایش دهد.
- Saizen: در ابتدا به مدت 4 هفته نباید بیش از 0.005 میلی گرم بر کیلوگرم باشد. سپس تا 01/0 میلی گرم در کیلوگرم در روز قابل افزایش است.
- زوماکتون: مصرف این برند با 006 میلی گرم بر کیلوگرم در روز شروع و از 0.0125 میلی گرم بر کیلوگرم در روز تجاوز نکند.
زمان مصرف سوماتروپین
دوز بر اساس سن، وزن، وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان است. اگر این دارو را در خانه مصرف می‌کنید، تمام دستورالعمل‌های آماده سازی و استفاده را از متخصص مراقبت‌های بهداشتی سوال کنید. در هنگام مخلوط کردن محلول خودتان را تکان ندهید، تکان دادن باعث می‌شود که دارو به درستی عمل نکند. قبل از استفاده، این محصول را به صورت بصری از نظر وجود ذرات یا تغییر رنگ بررسی کنید. اگر از سوماتروپین (somatropin) برای سندرم روده کوتاه استفاده می‌شود، شاید لازم باشد رژیم غذایی خاصی را استفاده کنید. با پزشک در رابطه با این بیماری و رژیم غذایی خود مشورت کنید.
مقدار مصرف آمپول سوماتروپین در کودکان
- برای کمبود هورمون رشد در نام تجاری ژنوتروپین 0.16 تا 0.24 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته، نام تجاری هوماتروپ 0.18-0.3 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته، نوردیتروپین 0.17-0.24 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته، سایزن 0.18 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته پیشنهاد می‌شود.
- برای درمان نارسایی مزمن کلیه نوتروپین را 35/0 میلی گرم بر کیلوگرم مصرف کنید و دقت داشته باشید که مقدار کلی دارو از این مقدار تجاوز نکند.
- کوتاهی قد مرتبط با سندرم نونان، داروی نوردیتروپین تا 0.46 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته به دوزهای مساوی 6-7 روز در هفته تقسیم می‌شود.
- کوتاهی قد مرتبط با سندرم ترنر، برای ژنوتروپین 0.33 میلی گرم بر کیلوگرم به مدت 6-7 روز در هفته، هوماتروپ 0.375 میلی گرم بر کیلوگرم به مدت 6 الی 7 روز در هفته، نوردیتروپین تا 0.47 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته و Omnitrope 33 میلی گرم بر کیلوگرم به 6-7 تزریق روزانه در هفته تقسیم می‌شود.
- کوتاهی قد مرتبط با سندرم ترنر، ژنوتروپین 0.33 میلی گرم بر کیلوگرم در 6-7 روز در هفته، هوماتروپ 0.375 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته، نوردیتروپین تا 0.47 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته به دوزهای مساوی 6-7 روز در هفته و Omnitrope 33 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته تجویز می‌شود.
- نارسایی رشد با سندرم پرادر ویلی، برای نام تجاری ژنوتروپین 0.24 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته SC به دوزهای مساوی برای 6-7 تزریق روزانه تقسیم می‌شود. برند تجاری Omnitrope 24 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته و نوردیتروپین حداکثر 0.24 میلی گرم بر کیلوگرم در هفته SC به دوزهای مساوی 6-7 روز در هفته تقسیم می‌شود (از 0.034 میلی گرم بر کیلوگرم در روز تجاوز نمی کند).
موارد احتیاط
قبل از استفاده داروی سوماتروپین، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته بندی محصول را بررسی کنید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعال (مانند بنزیل الکل یا متاکرسول موجود در برخی از مارک‌ها) باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی مانند مشکلات غده فوق کلیوی، مشکلات چشمی (مانند رتینوپاتی دیابتی)، جراحی یا جراحت بزرگ اخیر، مشکلات تنفسی، دیابت، چاقی، بیماری کلیوی، سرطان یا تومور (به خصوص سر و گردن)، مشکلات تیروئید، مشکلات کمر (اسکولیوز) و… با پزشک در رابطه با خطرات و عوارض مشورت کنید.
- افزایش مرگ و میر در میان بیماران مبتلا به بیماری حاد به دلیل عوارض ناشی از جراحی قلب باز، جراحی شکم یا ترومای تصادفی متعدد یا بیماران مبتلا به نارسایی حاد تنفسی گزارش شده است. فواید ادامه درمان باید با خطرات احتمالی سنجیده شود (به موارد منع مصرف مراجعه کنید).
- قند خون را در بیماران مبتلا به سایر عوامل خطر (مانند چاقی، سندرم ترنر، سابقه خانوادگی دیابت [DM]) از نظر عدم تحمل گلوکز در طول درمان کنترل کنید و در صورت نیاز، درمان ضد دیابت را تنظیم کنید. همچنین دیابت نوع 2 با شروع جدید گزارش شده، سطح گلوکز را به صورت دوره‌ای کنترل کنید. دوز داروهای ضد هیپرگلیسمی همزمان در بیماران دیابتی ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد.
- فشار خون داخل جمجمه‌ای (IH) همراه با ادم پاپی، تغییرات بینایی، سردرد، تهوع یا استفراغ گزارش شده است. علائم معمولاً در 8 هفته اول پس از شروع درمان رخ می‌دهد. تمام موارد گزارش شده، علائم و نشانه‌های مرتبط با IH به سرعت پس از قطع درمان یا کاهش دوز سوماتروپین برطرف شد.
- واکنش‌های شدید حساسیت سیستمیک (مانند واکنش‌های آنافیلاکتیک، آنژیوادم) با استفاده از محصولات سوماتروپین گزارش شده است. به بیماران و مراقبان اطلاع دهید که چنین واکنش‌هایی امکان پذیر است و در صورت بروز واکنش آلرژیک باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
- سوماتروپین سرعت رشد را افزایش می‌دهد و پیشرفت اسکولیوز موجود می‌تواند در بیمارانی که رشد سریع را تجربه می‌کنند رخ دهد. بیماران با سابقه اسکولیوز را از نظر پیشرفت اسکولیوز کنترل کنید.
- اپی فیز سر استخوان ران ممکن است در بیماران مبتلا به اختلالات غدد درون ریز (از جمله کمبود GH و سندرم ترنر) یا در بیمارانی که تحت رشد سریع قرار دارند، بیشتر رخ دهد.
- عوارض جانبی جدی و کشنده از جمله سندرم نفس کشیدن می‌تواند در نوزادانی که تحت درمان با بنزیل الکل قرار می‌گیرند رخ دهد.
- سطح سرمی فسفر معدنی، آلکالین فسفاتاز، هورمون پاراتیروئید و IGF-1 ممکن است پس از درمان افزایش یابد.
موارد منع مصرف سوماتروپین
- حساسیت به متاکرسول یا گلیسیرین (رقیق‌کننده)
- حساسیت به بنزیل الکل
- بیماری حاد پس از جراحی قلب باز، جراحی شکم یا ترومای تصادفی متعدد و مبتلایان به نارسایی حاد تنفسی به دلیل خطر افزایش مرگ و میر با استفاده از دوزهای دارویی سوماتروپین
- بدخیمی فعال
- بیماران اطفال با اپی فیز بسته
- رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو فعال یا شدید غیرتکثیری
- بدخیمی فعال، عوارض حاد جراحی قلب باز یا شکم، ترومای متعدد، نارسایی حاد تنفسی
- بیماران اطفال مبتلا به سندرم پرادر ویلی که به شدت چاق هستند، سابقه انسداد راه هوایی فوقانی
عوارض جانبی داروی سوماتروپین (somatropin)
سردرد، حالت تهوع، استفراغ، خستگی، درد عضلانی یا ضعف برخی از عوارض جانبی داروی سوماتروپین (somatropin) است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل تهوع یا استفراغی که متوقف نمی‌شود، ایجاد لنگی، خستگی غیرمعمول، افزایش وزن غیرعادی، عدم تحمل سرما، ضربان قلب سریع یا آهسته، گوش درد و خارش، مشکلات شنوایی، درد مفاصل، لگن و زانو، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن، افزایش غیرمعمول تشنگی یا ادرار، تورم دست‌ها و مچ‌ها، تغییر در ظاهر یا اندازه هر خال، درد شدید معده یا شکم و… می‌باشد.
تداخل دارویی سوماتروپین
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. قبل از مراجعه به پزشک لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. داروهای ماسیمورلین، ضد دیابت، کورتیزون، ماسیمورلین، پردنیزون، فرآورده‌های تیروئید، کورتیکواستروئید‌ها (سیستمیک)، کورتیزون، مشتقات استروژن و… سبب تداخل دارویی با سوماتروپین خواهد شد. داروی Somatropin بسیار شبیه به لوناپگسوتروپین است، در حین استفاده از آن داروهای حاوی لوناپگسوتروپین استفاده نکنید.
مصرف سوماتروپین (somatropin) در دوران بارداری و شیردهی
داده‌های محدود موجود در مورد مصرف سوماتروپین در زنان باردار برای تعیین خطر پیامدهای رشد نامطلوب مرتبط با دارو کافی نیست. در مطالعات تولید مثل حیوانی، هیچ شواهدی مبنی بر آسیب جنینی یا نوزادی در موش‌های باردار وجود نداشت. رقیق‌کننده حاوی بنزیل الکل است که با سندروم نفس نفس زدن در نوزادان همراه است. ماده نگهدارنده بنزیل الکل در صورت تجویز داخل وریدی در نوزادان می‌تواند باعث عوارض جانبی جدی و مرگ شود. در صورت نیاز به درمان در دوران بارداری، با نرمال سالین مجدداً ترکیب کنید. همچنین فقط یک دوز در هر ویال استفاده کنید و پس از مصرف، محصول بازسازی شده را دور بیندازید یا از فرمولاسیون بدون بنزیل الکل استفاده کنید.
تاثیر آمپول سوماتروپین در شیردهی
هیچ اطلاعاتی در مورد حضور سوماتروپین (somatropin) در شیر انسان وجود ندارد. مقالات محدود منتشر شده هیچگونه عوارض جانبی بر روی نوزادان شیرخوار با تجویز این محصول گزارش نمی‌کند. هیچ کاهشی در تولید شیر یا تغییر در محتوای شیر در طول درمان با سوماتروپین گزارش نشده است.
شرایط نگهداری داروی سوماتروپین
برای جزئیات نگهداری با دستورالعمل های محصول و داروساز خود مشورت کنید. تمامی داروهای شیمیایی و گیاهی را دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری کنید. این محصول را زمانی که تاریخ مصرف آن تمام شده یا دیگر مورد نیاز نیست، به درستی دور بریزید. از ریختن انواع داروها به داخل چاه دستشویی، خیابان و فاضلاب خودداری کنید.
کلام آخر در مورد داروی سوماتروپین
همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، مکانیسم عمل سوماتروپین (somatropin)، بهبود تولید و فعالیت هورمون رشد طبیعی بدن را تقویت می‌کند و اثرات مثبتی بر روی ساختار استخوان‌ها و عضلات دارد. این دارو نه تنها می‌تواند به بهبود قد و افزایش رشد بدنی کودکان و نوجوانان کمک کند، بلکه در برخی از بیماری‌ها و اختلالات دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پایان اگر سوالی در مورد این دارو دارید برای ما کامنت بگذارید.
منبع سایت: Medscape
