سرطان چگونه به وجود می آید؟

سرطان بر اثر رشد و تکثیر غیر طبیعی سلول‌های بدن ایجاد شده و کل سلامتی و زندگی انسان را تحت الشعاع قرار می‌دهد. سرطان پایان زندگی نیست و امروزه خوشبختانه با پیشرفت علم، درمان‌های بسیاری برای آن در نظر گرفته شده که گاه بسیار موفق نیز عمل می‌کنند. پیشگیری از بروز سرطان مهم‌ترین اقدامی است که جهت مقابله با این بیماری می‌توان انجام داد. سرطان انواع مختلفی دارد که بسیاری از آنها به خصوص اگر در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شوند، به خوبی قابل درمان هستند. در این مقاله علت ایجاد سرطان را مورد بحث قرار می‌دهیم.

سرطان چیست ؟

سلول‌های بدن همه ما انسان‌ها در طول زندگی از طریق تکثیر سلولی به وجود آمده و پس از مدتی از بین رفته و با سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند. بنابراین تکثیر سلولی امری کاملا طبیعی بوده و جهت حفظ ساختار بدن ضروری است. اما مشکل اینجا به وجود می‌آید که گاهی تقسیم سلولی از کنترل خارج شده و سلول‌ها شروع به تکثیر غیر طبیعی و بیش از حد معمول کرده و سرطان را به وجود می‌آورند.

مراحل تشکیل سلول های سرطانی

بیشتر انواع سرطان 4 مرحله دارند. برخی از سرطان‌ها شامل مرحله 0 (صفر) نیز می‌شوند:

مرحله صفر: سرطان در مرحله صفر در حالتی است که تازه در یک محل شروع شده و هنوز به بافت‌های مجاور سرایت نکرده است. این مرحله از سرطان اغلب با برداشتن کل تومور و جراحی آن قابل درمان است.

مرحله یک: سرطان در استیج یک اغلب یک تومور کوچک است که هنوز به طور عمیق به بافت‌های مجاور، غدد لنفاوی و دیگر نواحی بدن سرایت نکرده است.

مرحله دو و سه: سرطان در استیج 2 و 3 در مرحله‌ای است که تومور به طور عمیق در بافت‌های اطراف راه یافته و رشد کرده است. در این مرحله ممکن است سرطان به غدد لنفاوی رسیده باشد اما هنوز به سایر قسمت‌های بدن آسیبی نرسانده باشد.

مرحله چهار:گسترش سرطان به سایر اندام‌ها و قسمت‌های بدن به این معنا است که سرطان در مرحله 4 قرار دارد. به این نوع سرطان، سرطان پیشرفته یا متاستاتیک گفته می‌شود.

علت ایجاد سرطان به عوامل متعددی مربوط می‌شود که در ادامه به طور مفصل به آن می‌پردازیم:

علت ایجاد سرطان

علت ایجاد سرطان را نمی‌توانیم به یک عامل واحد ربط دهیم. شش عامل اصلی برای بروز بیماری سرطان وجود دارد:

سبک زندگی غلط

برخی از عادات ناصحیح زندگی و همچنین تغذیه نامناسب از علل پدید آمدن سرطان هستند:

• کشیدن سیگار
• مصرف الکل
• قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید (UV)
• مصرف برخی غذاهای حاوی نیتریت یا هیدروکربن‌های پلی آروماتیک

به منظور پیشگیری از سرطان توصیه می‌شود که همه افراد به طور مرتب ورزش کنند، رژیم غذایی سالم و متنوع داشته باشند، از کشیدن سیگار و نوشیدن الکل بپرهیزند و بیش از حد در معرض نور آفتاب قرار نگیرند.

خطرات شغلی

در بسیاری از محیط‌های کاری عوامل خطر متعددی وجود دارند که می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد سرطان شوند:

• آزبست
• قیر
• هیدروکربن‌های چند هسته‌ای (به عنوان مثال بنزوپیرن)
• برخی از ترکیبات فلزی
• برخی از مواد شیمیایی پلاستیکی (مثل وینیل کلرید)

نصب دستگاه کنترل مواد سرطان زا در محیط کار، بکار بردن وسایل حفاظت فردی مثل دستکش، کلاه، ماسک، لباس آستین بلند و کرم‌های محافظ، انجام معاینات دوره‌ای، جایگزینی مواد خطرناک با مواد کم‌خطرتر، حذف یا کاهش آلاینده‌ها در محیط، کاهش زمان تماس با ماده خطرناک و رعایت بهداشت فردی در محیط کار می‌تواند کمک کند تا از سرطان‌های مرتبط با شغل پیشگیری به عمل آید.

باکتری ها و ویروس ها

برخی از باکتری‌ها و ویروس‌ها نیز می‌توانند از علت ایجاد سرطان محسوب شوند:

• هلیکوباکتر پیلوری (عامل ایجاد ورم معده)
• ویروس‌های هپاتیت
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
• ویروس تبخال (EBV)

آسیب های محیطی

علت ایجاد سرطان ممکن است به آسیب‌های محیطی نیز مربوط باشد. قرار گرفتن در معرض اشعه X و همچنین اشعه ماورا بنفش خورشید می‌تواند موجب بروز سرطان شود. اشخاصی که در معرض تشعشعات هسته‌ای قرار می‌گیرند نیز بیش از سایرین احتمال ابتلا به سرطان در آنها دیده می‌شود.

داروها

ریسک ابتلا به سرطان بر اثر مصرف برخی داروها بالا می‌رود. استفاده از داروهای زیر می‌تواند علت ایجاد سرطان و پیشرفت آن باشد:

• داروهای آنتی نئوپلاستیک
• داروهای هورمونی
• داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند.

عوامل ژنتیکی

یک باور غلط در مورد سرطان وجود دارد و آن این است که بسیاری از افراد تصور می‌کنند که سرطان کاملا ارثی است در حالی‌که چنین نیست. تحقیقات نشان داده‌اند که از هر 10 مورد سرطان فقط حدود 1 مورد از آنها به عوامل ارثی مرتبط بوده است. در اکثر قریب به اتفاق سرطان‌ها هم عوامل ارثی و هم عوامل خارجی (مثل سبک زندگی) موثر هستند.

با این حال پژوهش‌ها بیانگر این موضوع هستند که عوامل ژنتیکی در بروز 5 تا 10 درصد از سرطان‌های سینه نقش دارند.

پیشگیری از سرطان

“پیشگیری، بهتر از درمان است”، شعاری است که به واقع عین حقیقت را بیان می‌کند. اگر می‌خواهید از سرطان در امان بمانید، راهکارهای زیر را امتحان کنید:

• از کشیدن سیگار و قلیان بپرهیزید.
• از پوست خود در برابر اشعه مضر خورشید محافظت کرده و از ضد آفتاب، عینک و… استفاده کنید.
• رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات، حبوبات و غلات کامل داشته باشید و مصرف چربی و قند را محدود کنید.
• از نوشیدن الکل بپرهیزید.
• به طور مرتب ورزش کرده و فعالیت بدنی داشته باشید.
• وزن خود را در حالت ایده‌آل و متعادل حفظ کرده و از چاق یا لاغر شدن بیش از حد خودداری نمایید.
• رابطه جنسی محافظت شده داشته و از رفتارهای جنسی پرخطر و داشتن روابط متعدد با افراد مختلف بپرهیزید.
• واکسن HPV و هپاتیت بزنید.
• تحت مراقبت پزشک بوده و در صورتی که زمینه ژنتیکی نیز دارید، آزمایشات لازم را طبق دستور پزشک در نوبت‌های منظم انجام دهید.

کلام آخر

طبق آمارهای جهانی دومین علت مرگ و میر در جهان، بیماری سرطان است اما خوشبختانه امروزه بسیاری از سرطان‌ها قابل درمان هستند و ابتلا به سرطان به معنای رویارویی با مرگ نیست. علت ایجاد سرطان ، چگونگی ایجاد سرطان و راهکارهای پیشگیری از آن در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. به امید روزی که درمان قطعی برای سرطان کشف شود و دیگر هیچ فردی در دنیا درگیر این بیماری مرموز نباشد.