سیستم گوارش انسان از عناصر گوناگونی تشکیل شده است که هرکدام نقش مهمی در فرآیندهای گوارشی و هضمی دارند. یکی از اجزای مهم این سیستم، سنگ کیسه صفرا است که ممکن است در برخی افراد به شکل سنگهای کوچک یا بزرگ در کیسه صفرا تشکیل شود. حضور این سنگها در برخی بیماران به عوارض جدی منجر میشود و درمان مناسبی از اهمیت بالایی برخوردار است. داروی اورسودیول ursodiol یک ترکیب دارویی است که به دلیل خصوصیات فیزیولوژیکی و شیمیایی خاص خود، توانایی در تجزیه و حل سنگهای صفرا را داراست. این دارو با مکانیسم‌های خاصی در جلوگیری از رشد و تشکیل سنگهای جدید، به بهبود علائم بیماران کمک میکند و فرآیند درمانی را بهبود می‌بخشد.
اشکال دارویی اورسودیول
- کپسول (Actigall) 300 میلی گرم
- قرص (Urso، Urso Forte) 250 میلی گرم و 500 میلی گرم
موارد مصرف قرص اورسودیول
داروی اورسودیول برای حل کردن سنگ کیسه صفرا در افرادی که نمی‌خواهند عمل جراحی انجام دهند یا نمی‌توانند برای برداشتن سنگ کیسه صفرا جراحی کنند، استفاده میشود. داروی Ursodiol همچنین برای جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا در افراد دارای اضافه وزن که خیلی سریع وزن کم می‌کنند، دارای کاربرد است. این دارو برای درمان افراد مبتلا به کلانژیت صفراوی اولیه (PBC؛ که قبلا به عنوان سیروز صفراوی اولیه، یک بیماری خودایمنی کبدی شناخته می‌شد) استفاده میشود. این دارو در دسته‌ای از داروها به نام عوامل انحلال سنگ کیسه صفرا قرار دارد که با کاهش تولید کلسترول و حل کردن کلسترول در صفرا برای جلوگیری از تشکیل سنگ و با کاهش سطح سمی اسیدهای صفراوی که در سیروز صفراوی اولیه تجمع می‌یابند، عمل میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی ursodiol
مکانیسم عمل داروی اورسودیول، اسید صفراوی طبیعی؛ کاهش ترشح کلسترول از کبد؛ بازجذب کسری کلسترول توسط روده‌ها را کاهش می‌دهد. جذب این دارو با فراهمی زیستی: 90% و شروع پاسخ اولیه برای انحلال سنگ کیسه صفرا 3-6 ماه است. متابولیسم این دارو به سرعت توسط کبد جذب میشود که با گلیسین یا تورین کونژوگه شده و در صفرا دفع میشود. اورسودیول غیرجذب شده به روده بزرگ می‌رود و در آنجا 7-دهیدروکسیله شده و به اسید لیتوکولیک تبدیل میشود. سپس چنودیول دهیدروکسیله میشود و به اسید لیتوکولیک تبدیل خواهد شد. در آخر نیز عمدتا از طریق مدفوع دفع میشود.
مقدار مصرف داروی ursodiol
داروی اورسودیول (ursodiol) به صورت کپسول و قرص خوراکی عرضه میشود که معمولاً دو یا سه بار در روز با یا بدون غذا برای درمان سنگ کیسه صفرا و دو بار در روز برای جلوگیری از سنگ کیسه صفرا در افرادی که به سرعت وزن کم می‌کنند، مصرف میشود. اگر قرص‌ها را برای درمان کلانژیت اولیه صفراوی مصرف می‌کنید، معمولاً 2 یا 4 بار در روز همراه با غذا مصرف میشوند. اگر نیاز به شکستن قرص برای دوز خاص خود دارید، قرص را روی یک سطح صاف قرار دهید که قسمت علامت گذاری شده در بالا باشد. قرص را با انگشتان شست خود نزدیک به قسمت علامت گذاری شده نگه دارید و فشار ملایمی وارد کنید تا قرص را به دو قسمت تقسیم کنید.
زمان مصرف قرص اورسودیول
قبل از مصرف اورسودیول، اطلاعات دارویی شامل مقدار وز مان مصرف، موجود بر روی بسته بندی دارو را بررسی کنید. اگر دوز مصرفی شما نصف قرص است و آن را نصف کرده‌اید، نصف دیگر قرص را در ظرفی جدا از کل قرص‌ها نگهداری کرده و از نصف قرص ذخیره شده در عرض 28 روز استفاده کنید. این دارو در برخی بیماران دوره درمان طولانی را دارد، برای مثال اگر از کپسول ursodiol برای حل کردن سنگهای صفراوی استفاده می‌کنید، ممکن است تا 2 سال نیاز به مصرف این دارو داشته باشید.
مقدار مصرف قرص اورسودیول در بزرگسالان
- دوز مصرفی قرص اورسودیول برای انحلال سنگ کیسه صفرا (Actigall)، 8-10 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی است که تقسیمی در 8 الی 12 ساعت مصرف میشود.
- دوز پیشنهادی برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا (Actigall) 300 میلی گرم به صورت خوراکی می‌باشد.
- سیروز صفراوی اولیه (Urso، Urso Forte)، 13-15 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی تقسیمی در 6 الی 12 ساعت استفاده میشود.
- این دارو در جهت آترزی صفراوی (خارج از برچسب) در کودکان 10-20 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی تقسیمی در 8 الی 12 ساعت مصرف میشود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی اورسودیول، اگر به آن یا به سایر اسیدهای صفراوی حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات خاص کیسه صفرا و مجرای صفراوی (مانند کوله سیستیت حاد، کلانژیت، انسداد صفراوی، پانکراتیت سنگ کیسه صفرا، فیستول صفراوی- گوارشی) بیماری‌های کبدی (مانند آسیت، خونریزی واریس، آنسفالوپاتی کبدی) و… با احتیاط و مشورت پزشک دارو را مصرف کنید.
- فقط در سنگهای صفراوی رادیولوسنت، غیر کلسیفیه و دارای کلسترول بالا استفاده شود. همچنین در بیماری مزمن کبدی احتیاط کنید.
- در کیسه صفراهای غیربصری احتیاط کنید و اگر در طول درمان عدم تجسم کیسه صفرا رخ داد، درمان را قطع کنید.
- آزمایش‌های عملکرد کبد (گاما-GT، آلکالین فسفاتاز، AST، ALT) و سطح بیلی روبین باید 3 ماه پس از شروع درمان و 6 ماه پس از آن کنترل شوند. در صورت افزایش پارامترها به سطحی که از نظر بالینی در بیماران با سابقه سطوح تست عملکرد کبدی ثابت در نظر گرفته میشود، درمان را قطع کنید.
- بیماران مبتلا به خونریزی واریس، انسفالوپاتی کبدی، آسیت یا نیاز به پیوند فوری کبد، باید درمان اختصاصی مناسب دریافت کنند.
- انحلال سنگ کیسه صفرا ممکن است چندین ماه درمان طول بکشد و در برخی موارد انحلال کامل رخ نمی‌دهد. عود سنگ در 5 سال و در 50 درصد از بیماران تحت درمان اتفاق می‌افتد.
موارد منع مصرف قرص اورسودیول
- حساسیت مفرط
- عارضه سنگ کیسه صفرا که نیاز به جراحی دارد
- ناهنجاری‌های شناخته شده هپاتوسیت یا مجرای صفراوی، بیماری التهابی روده
- سنگهای صفراوی کلسیفیه، آلرژی به اسید صفراوی، بیماری مزمن کبدی
- فیستول دستگاه گوارش صفراوی
- بیمارانی که نیاز به کوله سیستکتومی دارند
عوارض جانبی داروی اورسودیول (ursodiol)
ناراحتی معده، حالت تهوع، اسهال، سرگیجه، استفراغ، کمردرد، ریزش مو یا سرفه و… برخی از عوارض داروی اورسودیول (ursodiol) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروزعوارض جانبی جدی از جمله ضعف، تورم مچ پا، افزایش تشنگی و ادرار کردن، علائم عفونت (مانند گلودرد که از بین نمی‌رود، تب)، خونریزی و کبودی آسان، علائم انسداد معده و روده (مانند درد شکم، کاهش اشتها، گرفتگی عضلات، استفراغ) و… مصرف دارو را قطع و به پزشک مراجعه کنید.
تداخل دارویی اورسودیول
- داروهای مهارکننده اسید صفراوی مانند کلستیپول، کولسترامین و آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم می‌توانند اثر اورسودیول را کاهش دهند. اگر این داروها را با اورسودیول مصرف می‌کنید، باید آن‌ها را با فاصله حداقل 2 ساعت از هم مصرف کنید.
- داروهای حاوی استروژن مانند قرص‌های ضد بارداری، درمان‌های هورمونی جایگزین و هورمون‌های درمانی سرطان پستان اثر اورسودیول را کاهش می‌دهند. اگر این داروها را با اورسودیول مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک دوز اورسودیول شما را افزایش دهد.
- داروهای کلسیم مانند مکمل‌های کلسیم، آنتی‌اسیدهای حاوی کلسیم و داروهای ضد پوکی استخوان می‌توانند خطر تشکیل سنگهای صفراوی را در افراد مصرف‌کننده اورسودیول افزایش دهند. اگر این داروها را با اورسودیول مصرف می‌کنید، باید مراقب علائم سنگهای صفراوی مانند درد شکم، حالت تهوع و استفراغ باشید.
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک خطر عوارض جانبی کبد را در افراد مصرف‌کننده اورسودیول افزایش می‌دهند. اگر این داروها را با اورسودیول مصرف می‌کنید، باید مراقب علائم آسیب کبدی مانند خستگی، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، زردی پوست و چشم باشید.
مصرف قرص اورسودیول (ursodiol) در دوران بارداری و شیردهی
داده‌های منتشر شده موجود در مورد استفاده از داروی اورسودیول در زنان باردار به دست آمده از کارآزمایی‌های تصادفی کنترل شده، مطالعات مشاهده‌ای و مجموعه موارد جمع آوری شده در طی چندین دهه، خطر مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی، سقط جنین یا سایر پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را شناسایی نکرده است. بیشترین تماس‌های گزارش شده در سه ماهه دوم و سوم بارداری رخ داده است. در مطالعات تولیدمثل حیوانی، داروی ursodiol هنگامی که در دوزهای بیشتر از دوزهای درمانی انسانی تجویز می‌شد، هیچ اثر نامطلوبی بر رشد جنین نداشت.
تاثیر داروی اورسودیول در شیردهی
داروی اورسودیول به طور طبیعی در شیر انسان وجود دارد. هیچ گزارشی از اثرات نامطلوب داروی ursodiol بر روی کودک وجود ندارد، اما گزارشات بسیار محدود است. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات این دارو بر تولید شیر در دسترس نیست. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرده ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی ursodiol
قرص یا کپسول اورسودیول باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شوند. توجه داشته باشید که برندهای مختلف این دارو دارای شرایط نگهداری متفاوتی میباشند. داروهای شیمیایی و گیاهی مختلف باید دور از دسترس حیوانات و کودکان نگهداری شوند.
کلام آخر داروی اورسودیول
در این مقاله با عنوان داروی ursodiol از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی دقیق و جامع درمان سنگ کیسه صفرا پرداختیم. اورسودیول با توجه به ویژگی‌های شیمیایی و فارماکولوژیکی منحصر به فرد خود، به عنوان یک گزینه موثر در درمان سنگ کیسه صفرا مطرح شده است. مکانیسم عمل اورسودیول در جلوگیری از تشکیل و رشد سنگهای جدید و همچنین تجزیه و حل سنگهای موجود، این دارو را به یک راهکار مناسب در مقابله با این مشکلات گوارشی تبدیل کرده است. نتایج تحقیقات بالینی نیز تأیید کننده اثربخشی این دارو در کاهش علائم و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا می‌باشد.
منبع سایت: Medscape
