پوکی استخوان یکی از مشکلات جسمانی جدی است که میتواند بر اساس روند طبیعی پیری یا به دلیل عوامل دیگری ایجاد شود. این وضعیت نقص در استحکام استخوان‌ها را ایجاد کرده و خطر شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. از جمله علل این بیماری می‌توان به کاهش تراکم استخوان، کاهش مقاومت استخوانی و تخریب ساختار داخلی استخوان‌ها اشاره کرد. در حال حاضر، متداول‌ترین درمان‌های مورد استفاده برای پوکی استخوان شامل داروها، تغذیه مناسب، و تغییرات در سبک زندگی هستند. یکی از داروهای مؤثر در این زمینه داروی آلندرونات (Alendronate) است.
اشکال دارویی آلندرونیت
- قرص 5 میلی گرم، 10 میلی گرم، 35 میلی گرم، 40 میلی گرم و 70 میلی گرم (ژنریک، فوزامکس)
- قرص جوشان 70 میلی گرم (ژنریک، بینوستو)
- محلول خوراکی 70 میلی گرم / 75 میلی لیتر (ژنریک، فوزامکس)
موارد مصرف قرص آلندرونیت
آلندرونات برای پیشگیری و درمان انواع از دست دادن استخوان (پوکی استخوان) در بزرگسالان استفاده میشود. پوکی استخوان باعث نازک شدن استخوان‌ها و شکستن راحت آن میشود. با افزایش سن، پس از یائسگی یا اگر داروهای کورتیکواستروئیدی (مانند پردنیزون) برای مدت طولانی مصرف می‌کنید، شانس شما برای ابتلا به پوکی استخوان افزایش می‌یابد. این دارو با کاهش تحلیل استخوان عمل می‌کند که به حفظ استخوان‌های قوی و کاهش خطر شکستگی استخوان‌ها کمک می‌کند. آلندرونات به دسته‌ای از داروها به نام بیس فسفونات‌ها تعلق دارد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Alendronate
بیس فسفونات؛ به کریستال‌های هیدروکسی آپاتیت در استخوان متصل میشود و از جذب استخوان با واسطه استئوکلاست جلوگیری می‌کند. آزادسازی مواد معدنی و تجزیه کلاژن یا ماتریکس در استخوان را کاهش می‌دهد. جذب داروی آلندرونیت با فراهمی زیستی زنان 0.64% و مردان 0.59٪ با غذا تا 60 درصد کاهش می‌یابد. شروع دارو در 3 هفته و در مدت زمان 12-30 هفته (چند دوز) می‌باشد. حذف در نیمه عمر تا 10 سال در استخوان (ترمینال) و دفع از طریق ادرار 50٪ و مدفوع (داروی جذب نشده) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Alendronate
داروی آلندرونیت (Alendronate) یکبار در هفته با نظارت و دستور پزشک استفاده میشود. روزی از هفته را که به بهترین وجه متناسب با برنامه‌تان است، انتخاب کنید و آن را هر هفته در آن روز مصرف کنید. این دارو را پس از بیدار شدن در طول روز و قبل از مصرف اولین غذا، نوشیدنی یا سایر داروها به صورت خوراکی مصرف کنید. از قورت دادن، جویدن یا مکیدن قرص خودداری کنید زیرا ممکن است باعث تحریک دهان، گلو یا زخم شود. قبل از مصرف قرص باید آن را حل کنید. قرص را در 4 اونس/120 میلی لیتر آب معمولی (نه آب معدنی یا آب طعم دار) در دمای اتاق قرار دهید. پس از توقف حباب زدن از قرص، حداقل 5 دقیقه صبر کنید تا کاملا حل شود.
زمان مصرف آلندرونیت
قبل از مصرف قرص آلندرونیت، اطلاعات دارویی شامل مقدار و زمان مصرف موجود بر روی بسته بندی دارو را بررسی کنید. بعد از مصرف این دارو حداقل 30 دقیقه در حالت استاده یا نشسته بمانید (نشستن، ایستاده یا راه رفتن) و تا بعد از اولین غذای روزانه خود دراز نکشید. آلندرونات اگر با معده خالی مصرف شود بهترین اثر را دارد. مکمل‌های کلسیم یا آهن، ویتامین‌ها، آنتی‌اسیدها، قهوه، چای، نوشابه، آب معدنی، آب میوه‌های غنی شده با کلسیم و غذا می‌توانند جذب آلندرونات را کاهش دهند. حداقل 30 دقیقه (ترجیحاً 1 تا 2 ساعت) پس از مصرف دارو قبل از خوردن یا نوشیدن چیزی به جز آب ساده صبر کنید.
مقدار مصرف قرص آلندرونیت در بزرگسالان
- قرص آلندرونیت برای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان در زنان یائسه توصیه میشود. دوز مصرفی برای جلوگیری با نام تجاری Fosamax، 5 میلی گرم روزانه یا 35 میلی گرم هفتگی به صورت خوراکی و نام تجاری Binosto 70 میلی گرم یکبار در هفته مصرف میشود.
- مقدار مصرفی برای مردان با نام تجاری Fosamax 10 میلی گرم روزانه یا 70 میلی گرم (قرص و محلول خوراکی) یک بار در هفته و نام تجاری Binosto 70 میلی گرم هفتگی به صورت خوراکی استفاده میشود.
- پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید با نام تجاری Fosamax، در مردان و زنان 5 میلی گرم روزانه و زنان یائسه که تحت درمان جایگزینی هورمونی نیستند، 10 میلی گرم روزانه تجویز میشود.
- دوز مصرفی برای بیماری پاژه، 40 میلی گرم به صورت خوراکی در مدت 6 ماه می‌باشد.
- مدت زمان بهینه استفاده مشخص نشده است. برای بیمارانی که خطر شکستگی پایینی دارند، قطع دارو را بعد از 3 تا 5 سال مصرف در نظر بگیرید. از آنجایی که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه آلندرونات متابولیزه یا در صفرا دفع نمیشود، باید گفت هیچ مطالعه‌ای در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی انجام نشده است.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی آلندرونیت (Alendronate)، اگر به آن یا سایر بیس فسفونات‌ها حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله اختلالات مری (مانند تنگی، مشکل در بلع)، مشکل در ایستادن یا نشستن قائم به مدت حداقل 30 دقیقه، سطح پایین کلسیم، مشکلات کلیوی، اختلالات معده و روده (مانند سوزش سر دل، زخم معده) و… با پزشک مشورت کنید. قبل از مصرف این دارو، اگر از رژیم غذایی کم نمک استفاده می‌کنید، احتیاط کنید.
- این دارو را تنها با آب معمولی مصرف کنید، از مصرف آن با قهوه، چای، آب معدنی و.. خودداری کنید. همچنین پس از مصرف حداقل 30 دقیقه به صورت عمودی بنشینید یا بایستید.
- هیپوکلسمی با استفاده از بیس فسفونات‌ها گزارش شده است. اصلاح هیپوکلسمی قبل از درمان؛ از دریافت کافی کلسیم و ویتامین D اطمینان حاصل کنید.
- ورم ملتحمه، یووئیت، اپی اسکلریت و اسکلریت با مصرف آلندرونات گزارش شده است. انجام ارزیابی چشمی در بیمارانی که علائم التهاب چشمی دارند.
- استئونکروز فک، میتواند خود به خود رخ دهد و به طور کلی با کشیدن دندان یا عفونت موضعی با تاخیر در بهبودی همراه است. عوامل خطر شناخته شده شامل روش‌های دندانپزشکی تهاجمی (مانند کشیدن دندان، ایمپلنت‌های دندانی، جراحی استخوان)، تشخیص سرطان، درمان‌های همزمان (مانند شیمی درمانی، کورتیکواستروئیدها، مهارکننده‌های رگ‌زایی)، بهداشت نامناسب دهان و اختلالات همراه می‌باشد. خطر استئونکروز فک ممکن است با مدت زمان قرار گرفتن در معرض بیس فسفونات‌ها افزایش یابد.
- خطر درد شدید استخوان، مفاصل یا ماهیچه؛ در بیمارانی که علائم شدید درد را تجربه می‌کنند وجود دارد، در این شرایط درمان را قطع کنید. از مصرف در بیمارانی که سابقه این علائم را دارند همراه با درمان با بیس فسفونات اجتناب کنید.
- خطر افزایش احتمالی شکستگی‌های ساب تروکانتریک و دیافیز آتیپیک فمور وجود دارد، ممکن است پس از 3 تا 5 سال در بیمارانی که خطر شکستگی پایینی دارند، درمان را قطع کنند. پس از قطع، خطر شکستگی را به صورت دوره‌ای مجدد ارزیابی کنید. ارزیابی مجدد دوره‌ای نیاز به ادامه درمان بیس فسفونات دارد، به ویژه اگر درمان بیش از 5 سال طول بکشد. بیماران مبتلا به درد جدید ران یا کشاله ران باید برای رد شکستگی استخوان ران مورد ارزیابی قرار گیرند.
- در بیماران با محدودیت سدیم از قرص جوشان با احتیاط استفاده کنید (قرص حاوی 603 میلی گرم سدیم، معادل تقریباً 1532 نمک طعام یا نمک).
موارد منع مصرف قرص آلندرونیت
- حساسیت مفرط
- هیپوکلسمی
- ناهنجاری‌های مری که تخلیه مری را به تاخیر می‌اندازد مانند تنگی یا آشالازی
- ناتوانی در ایستادن یا ایستادن به مدت 30 دقیقه
عوارض جانبی قرص آلندرونیت (Alendronate)
بازگشت اسید، درد شکم، نفخ، حالت تهوع و استفراغ، درد عضلانی، یبوست، اتساع شکم و… برخی از عوارض داروی آلندرونیت (Alendronate) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل درد، علائم شکستگی استخوان ران (مانند درد جدید یا غیر معمول لگن، ران، کشاله ران)، علائم سطوح پایین کلسیم در خون (مانند اسپاسم و گرفتگی عضلات، گزگز و بی حسی در انگشتان دست، انگشتان پا یا اطراف دهان، مدفوع سیاه و… می‌باشد.
عوارض جانبی قرص آلندرونیت در دوز روزانه
- درد شکم (2.1-6.6%)
- درد عضلانی اسکلتی (استخوان، ماهیچه یا مفصل) (4.1%)
- بازگشت اسید (2-4.1٪)
- نفخ (2.6-4.1%)
- حالت تهوع (0.6-3.6%)
- سوء هاضمه (3.4-3.6%)
- یبوست (1.3-3.1%)
- اسهال (1.4-3.1%)
- سردرد (0.6-2.6%)
- زخم مری (1.5%)
- استفراغ (1%)
- دیسفاژی (1%)
- اتساع شکم (1%)
عوارض جانبی قرص آلندرونیت در دوز هفتگی
- درد شکم (1.7-3.7%)
- درد اسکلتی عضلانی (2.9%)
- سوء هاضمه (1.9-2.7%)
- بازگشت اسید (1.4-1.9٪)
- حالت تهوع (1.4-1.9%)
- اتساع شکم (1%)
- یبوست (0.8%)
- نفخ شکم (0.4%)
- گاستریت (0.2%)
- درد عضلانی (0.2%)
تداخل دارویی آلندرونیت
- مکمل‌های کلسیم / آنتی‌اسیدها: مصرف همزمان با کلسیم، آنتی‌اسیدها یا داروهای خوراکی حاوی کاتیون‌های چند ظرفیتی در جذب آلندرونات اختلال ایجاد می‌کند.
- آسپرین: در مطالعات بالینی، بروز عوارض جانبی دستگاه گوارش فوقانی در بیمارانی که درمان همزمان با دوزهای روزانه آلندرونات سدیم بیش از 10 میلی گرم و محصولات حاوی آسپرین دریافت می‌کردند، افزایش یافت.
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): در یک مطالعه بالینی که اکثر بیماران همزمان NSAID دریافت کردند، بروز عوارض جانبی دستگاه گوارش فوقانی در گروه تحت درمان با آلندرونات در مقایسه با دارونما مشابه بود.
- لووتیروکسین: فراهمی زیستی آلندرونات با مصرف همزمان آلندرونات و لووتیروکسین به افراد سالم اندکی کاهش یافت.
مصرف داروی آلندرونیت (Alendronate) در دوران بارداری و شیردهی
داده‌های موجود در مورد استفاده در زنان باردار برای اطلاع از خطرات مرتبط با دارو در مورد پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین کافی نیست. مشخص نیست که آیا داروی موجود در سینه انسان به صورت خفیف، بر تولید شیر تأثیر می‌گذارد یا بر روی نوزادان تأثیری دارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر را در کنار نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه اثرات بالقوه دارو یا بیماری زمینه‌ای بر روی کودک شیرده در نظر بگیرید.
مطالعات حیوانی داروی آلندرونیت در بارداری
- در مطالعات تولید مثل حیوانی، تجویز خوراکی روزانه به موش‌ها قبل از جفت‌گیری تا پایان بارداری یا شیردهی، کاهش بقای پس از لانه‌گزینی و کاهش افزایش وزن توله‌سگ را نشان داد که با شروع دوزهای معادل کمتر از نیمی از بالاترین دوز بالینی توصیه شده روزانه 40 میلی‌گرم (بر اساس سطح بدن) انجام شد.
- تجویز خوراکی به موش‌ها در طول اندام‌زایی منجر به کاهش استخوان‌سازی جنین با شروع دوزهای 3 برابر دوز بالینی روزانه 40 میلی گرم شد.
- هیچ اثر مشابهی روی جنین در خرگوش‌های باردار مشاهده نشد که به صورت خوراکی در طول اندام‌زایی با دوزهای معادل تقریباً 10 برابر دوز بالینی روزانه 40 میلی‌گرم مصرف می‌شوند.
- زایمان با تأخیر یا ناموفق، زایمان طولانی مدت و مرگ و میر مادر یا جنین در اواخر بارداری به دلیل هیپوکلسمی مادر در دوزهای خوراکی کمتر از یک دهم دوز بالینی روزانه 40 میلی گرم رخ داد.
- بیس فسفونات‌ها در ماتریکس استخوان گنجانده می‌شوند که به تدریج طی چند سال از آن آزاد می‌شوند. بر اساس مکانیسم اثر بیس فسفونات‌ها، اگر زن پس از اتمام دوره درمان با بیس فسفونات باردار شود، خطر بالقوه آسیب جنین، عمدتاً اسکلتی، وجود دارد. تأثیر متغیرهایی مانند زمان بین قطع درمان با بیس فسفونات تا لقاح، بیس فسفونات خاص استفاده شده و مسیر تجویز (داخل وریدی در مقابل خوراکی) بر خطر مطالعه نشده است.
شرایط نگهداری داروی Alendronate
داروی آلندرونیت (Alendronate) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تا حدامکان از کودکان و حیوانات دور نگه داشته شود و درصورت خرابی یا تمام شدن تاریخ مصرف آن را به درستی دور بریزید.
کلام آخر داروی آلندرونیت
در انتهای این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز، متوجه شدیم که مطالعه و تحقیقات در زمینه پوکی استخوان و داروهایی مانند آلندرونات نشان داده‌اند که این داروها می‌توانند نقش مهمی در مدیریت و کنترل این بیماری ایفا کنند. داروی آلندرونات به عنوان یک بی‌فسفونات با تأثیرات مثبت بر استحکام استخوان‌ها و کاهش احتمال شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان شناخته شده است. با این حال، قبل از مصرف هر دارویی با پزشک در رابطه با خطرات و عوارض دارو مشورت کنید.
منبع سایت: Medscape
