عفونتهای قارچی واژن یکی از مشکلات شایع در زنان است که میتواند به وسواس و ناراحتی‌های زیادی منجر شود. این نوع عفونت‌ها اغلب به دلیل افزایش رشد قارچ‌های مختلف، به ویژه قارچ Candida albicans، در منطقه واژنی ایجاد می‌شوند. درمان این نوع عفونت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود. یکی از داروهای موثر و گسترده برای درمان عفونتهای قارچی واژن، داروی فلوکونازول (Fluconazole) است. این دارو به عنوان یک آنتی‌قارچی سیستمیک عمل می‌کند و توانایی کاهش رشد و اثربخشی قارچ‌ها را داراست.
اشکال دارویی فلوکونازول
- محلول تزریقی: 2 میلی گرم در میلی لیتر
- سوسپانسیون خوراکی: 10 میلی گرم در میلی لیتر و 40 میلی گرم در میلی لیتر
- قرص: 50 میلی گرم، 100 میلی گرم، 150 میلی گرم، 200 میلی گرم
موارد مصرف قرص فلوکونازول
فلوکونازول برای درمان عفونتهای قارچی واژن استفاده میشود که با توقف رشد انواع رایج مخمرهای واژن (قارچ) عمل می‌کند. این دارو متعلق به دسته‌ای از داروها به نام ضد قارچ‌های آزول است. داروی فلوکونازول به عنوان جایگزین آمفوتریسین در درمان عفونتهای کریپتوکوکی نیز مصرف میشود. فلوکونازول همچنین برای پیشگیری از عود مننژیت کریپتوکوکی در بیماران مبتلابه ایدز و پیشگیری از بروز عفونتهای قارچی در بیماران تحت درمان با پرتو درمانی یا داروهای سیتوکسیک مصرف میشود.
موارد مصرف فلوکونازول در بزرگسالان
- کاندیدیاز اوروفارنکس
- کاندیدیازیس مری
- مننژیت کریپتوکوکی
- پیشگیری از کاندیدیازیس با BMT
- کاندیدیازیس واژن
- کاندیدا UTI/پریتونیت
موارد مصرف فلوکونازول در کودکان
- کاندیدیاز اوروفارنکس
- کاندیدیازیس مری
- عفونتهای سیستمیک کاندیدا
- مننژیت کریپتوکوکی
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Fluconazole
مکانیسم عمل فلوکونازول (Fluconazole) مهارکننده بسیار انتخابی آنزیم وابسته به سیتوکروم P-450 قارچی لانوسترول 14-آلفا-دمیلاز است. از دست دادن بعدی استرول‌های طبیعی با تجمع 14 آلفا متیل استرول در قارچ‌ها مرتبط است و ممکن است مسئول فعالیت قارچی فلوکونازول باشد. جذب دارو با فراهمی زیستی > 90% (خوراکی) و حداکثر زمان پلاسما 1-2 ساعت (PO) می‌باشد. حذف دارو در نیمه عمر 30 ساعت (محدوده 20-50 ساعت)؛ 46 ساعت (سالمندان) و دفع از طریق ادرار 80% (دارو بدون تغییر) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Fluconazole
قبل از مصرف داروی فلوکونازول، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو را مطالعه کنید. این دارو را معمولاً به صورت خوراکی، با یا بدون غذا در هر زمانی از روز یا طبق دستور پزشک مصرف کنید. دوز مصرفی را مطابق دستور پزشک استفاده کرده و بدون هماهنگی با وی دوز خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد. اگر بعد از مصرف دارو بیماری شما ادامه یافت یا بدتر شد، با پزشک در رابطه با تغییر نسخه مشورت کنید.
زمان مصرف قرص فلوکونازول در بزرگسالان
- داروی فلوکونازول در جهت درمان کاندیدیاز اوروفارنکس، 200 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی تجویز میشود. برای کاهش احتمال عود، درمان باید حداقل 2 هفته ادامه یابد.
- دوز مصرفی برای کاندیدیازیس مری، 200 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی می‌باشد که دوزهای تا 400 میلی گرم در روز ممکن است بر اساس پاسخ بیمار استفاده شود. حداقل 3 هفته پس از برطرف شدن علائم باید به مصرف دارو ادامه داد.
- فلوکونازول (Fluconazole) برای مننژیت کریپتوکوکی، 400 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی مصرف میشود که مصرف 400 میلی گرم در روز ممکن است بر اساس پاسخ بیمار استفاده شود. پس از منفی شدن کشت مایع مغزی نخاعی، مدت زمان توصیه شده برای درمان 10-12 هفته است.
- این دارو در جهت پیشگیری از بروز کاندیدیازیس در بیماران تحت پیوند مغز استخوان استفاده میشود. دوز پیشنهادی 400 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که بیمارانی که پیش‌بینی میشود گرانولوسیتوپنی شدید داشته باشند، باید پروفیلاکسی را چند روز قبل از شروع پیش‌بینی‌شده نوتروپنی شروع کنند و تا 7 روز پس از افزایش تعداد نوتروفیل‌ها بیش از 1000 سلول در میلی‌متر مکعب ادامه دهند.
- دوز مصرفی برای کاندیدیازیس واژن بدون عارضه، 150 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی و برای نوع پیچیده 150 میلی گرم برای 3 روز مصرف میشود.
مقدار مصرف داروی فلوکونازول در کودکان
- درجهت درمان کاندیدیاز اوروفارنکس در کودکان، 6 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی مصرف میشود که دوز مصرفی نباید از 600 میلی گرم در روز تجاوز کند. برای کاهش احتمال عود، درمان باید حداقل به مدت 2 هفته انجام شود.
- مقدار مصرف در جهت کاندیدیازیس مری در کودکان، 6 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی است که بر اساس پاسخ بیمار، ممکن است از دوزهای تا 12 میلی گرم بر کیلوگرم در روز استفاده شود.
- دوز مصرفی مننژیت کریپتوکوکی در کودکان، 12 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی و تزریق داخل وریدی تجویز میشود که بر اساس پاسخ بیمار، دوز 12 میلی گرم بر کیلوگرم یک بار در روز استفاده میشود. پس از منفی شدن کشت مایع مغزی نخاعی، مدت زمان توصیه شده برای درمان 10-12 هفته است.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی فلوکونازول، اگر به آن یا سایر داروهای ضد قارچی آزول (مانند کتوکونازول، ایتراکونازول) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. فلوکونازول ممکن است باعث ایجاد شرایطی شود که بر ریتم قلب تأثیر می‌گذارد (طولانی شدن QT). طولانی شدن QT به ندرت میتواند باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. قبل از مصرف دارو با پزشک در رابطه با سوابق پزشکی از جمله مشکلات قلبی خاص (نارسایی قلبی، کندی ضربان قلب، طولانی شدن QT در EKG)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص (QT)، طولانی شدن EKG، مرگ ناگهانی قلبی و… مشورت کنید. برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از داروی فلوکونازول شامل موارد زیر می‌باشد؛
- در بیماران مادرزادی QT طولانی مدت و بیماران مبتلا به شرایطی که خطر طولانی شدن QT را افزایش می‌دهد، بسیار احتیاط یا از آن اجتناب کنید.
- فلوکونازول ایزوآنزیم‌های CYP2C9، CYP2C19 و CYP3A4 را مهار می‌کند. مصرف همزمان با داروهایی که سوبسترا هستند منع مصرف داشته یا نیاز به اصلاح دوز دارد.
- کپسول‌ها حاوی لاکتوز هستند و نباید به بیماران مبتلا به مشکلات ارثی نادر عدم تحمل گالاکتوز، کمبود لاکتاز لاپ یا سوء جذب گلوکز-گالاکتوز داده شود.
- پودر سوسپانسیون خوراکی حاوی ساکارز است و نباید در بیماران مبتلا به فروکتوز ارثی، سوء جذب گلوکز، گالاکتوز یا کمبود ساکاراز ایزومالتاز استفاده شود.
- شربت این دارو حاوی گلیسرول است که ممکن است باعث سردرد، ناراحتی معده و اسهال شود. همچنین در برخی بیماران سمیت کبدی گزارش شده است، در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی با احتیاط مصرف شود.
- اختلالات پوستی نادر لایه برداری گزارش شده است. اگر بثورات ایجاد شد به دقت کنترل کنید و در صورت پیشرفت آن را متوقف کنید.
- راحتی و اثربخشی رژیم قرص خوراکی فلوکونازول تک دوز برای درمان عفونتهای مخمری واژن باید در مقابل میزان پذیرش بیشتر عوارض جانبی مرتبط با دارو با فلوکونازول (26%) در مقابل عوامل داخل واژینال (16%) سنجیده شود.
- در صورت استفاده از دارو در دوران بارداری یا اگر بیمار در حین مصرف دارو باردار شد، بیمار باید از خطرات احتمالی برای جنین مطلع شود. اقدامات موثر پیشگیری از بارداری در زنان بالقوه باروری که تحت درمان با 400 تا 800 میلی گرم در روز هستند باید در نظر گرفته شود و باید در طول دوره درمان و تقریباً 1 هفته (5 تا 6 نیمه عمر) پس از دوز نهایی ادامه یابد.
موارد منع مصرف داروی فلوکونازول
- حساسیت مفرط
- بارداری
- داروهای افزایش دهنده QT همزمان که از طریق آنزیم CYP3A4 متابولیزه می‌شوند (سیزاپراید، اریترومایسین، پیموزید و کینیدین)
عوارض قرص فلوکونازول (Fluconazole)
حالت تهوع، اسهال، راش، استفراغ، درد شکم یا ناراحتی معده، تنگی نفس، درد معده، سردرد یا سرگیجه برخی از عوارض داروی فلوکونازول (Fluconazole) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت داشتن عوارض جانبی از جمله ضربان قلب سریع یا نامنظم، سرگیجه شدید، غش، درد شدید معده یا شکم، زردی چشم یا پوست، ادرار تیره، خستگی غیرعادی و… با پزشک در رابطه با تغییر نسخه مشورت کنید. برخی از عوارض جانبی داروی فلوکونازول شامل موارد زیر می‌باشد؛
- سردرد
- حالت تهوع
- درد شکم
- اسهال
- راش
- استفراغ
- طولانی شدن QT
- آلوپسی
- سرگیجه
- تنگی نفس
- نارسایی کبدی
- هپاتیت
تداخل دارویی فلوکونازول
- تداخلات رده X (پرهیز): آپرپیتانت، آستمیزول، آساناپرویر، بوسوتینیب، بودزوناید (سیستمیک)، سیزاپراید، کوبی متینیب، دمپریدون، انترکتینیب، اریترومایسین (سیستمیک)، فدراتینیب، فکسی نیدازول [INT]، فلیبانسرین، فوس آپرپیتانت، ایوابرادین، لمبورکسانت، لومیتاپید، لوماتپرون، میزولاستین، نالوکسگل، اوسپمیفن، پیموزاید، کینیدین، سیمپرویر، ساکارومایسس بولاردی، سیپونیمود، اولیپریستال، وریکونازول
- کاهش اثرات داروها توسط فلوکونازول: آمفوتریسین بی، کلوپیدوگرل، ایفوسفامید، لوزارتان، ساکارومایسس بولاردی
- افزایش اثرات داروها توسط فلوکونازول: اریترومایسین (سیستمیک)، مشتقات استروژن، اتراویرین، اورولیموس، فدراتینیب، فنتانیل، فلیبانسرین، فلوواستاتین، فوس اپرپیتانت، فوس فنی توئین، گوانفاسین، هالوپریدول، هیدروکودون، ایبروتینیب، ایماتینیب، ایوابرادین، ایواکافتور، ایووسیدنیب، لفامولین، لمبورکسانت، لرکانیدیپین، تادالافیل، تامسولوسین، تازمتوستات، تلیترومایسین، تمسیرولیموس، ترفنادین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، تزاکافتور و ایواکافتور، مشتقات تئوفیلین، تیکاگرلور، تیپراناویر، توفاسیتینیب، تولواپتان، تورسمید، ترابکتدین، تریازولام، آبروگپنت، اودنافیل، اولیپریستال، واردنافیل
- افزایش اثرات فلوکونازول توسط داروها: آمی تریپتیلین، سریتینیب، دمپریدون، انکورافنیب، انترکتینیب، اتراویرین، فکسینیدازول [INT]، ایووسیدنیب، متادون، اندانسترون، پنتامیدین (سیستمیک)، پیموزاید، ضد افسردگی های افزاینده ی فاصله QT (با خطر متوسط)، ضد آریتمی های کلاس IC افزاینده ی فاصله QT (با خطر متوسط)
مصرف فلوکونازول (Fluconazole) در دوران بارداری و شیردهی
نتایج یک مطالعه دانمارکی گزارش می‌دهد که احتمال افزایش خطر سقط جنین با مصرف داروی فلوکونازول وجود دارد. زنان باردار یا فعالانه در تلاش برای باردار شدن باید از پزشک خود در مورد درمان‌های جایگزین سوال کنند. سقط خودبه‌خودی بین هفته‌های 7 و 22 بارداری در زنانی که در معرض فلوکونازول خوراکی قرار گرفته‌اند به طور قابل‌توجهی بیشتر از حاملگی‌های بدون مواجهه رخ می‌دهد. بدون هماهنگی با پزشک، هیچ دارویی را در دوران بارداری یا شیردهی مصرف نکنید. همچنین این دارو در شیر انسان در غلظت‌های مشابه غلظت پلاسمایی مادر ترشح میشود.
خطرات مصرف فلوکونازول در بارداری
- از مصرف در حاملگی باید اجتناب شود، مگر در بیماران مبتلا به عفونتهای قارچی شدید یا بالقوه تهدید کننده زندگی که چاره‌ای جز مصرف این دارو ندارند. در صورتی که منافع مورد انتظار بیشتر از خطر احتمالی برای جنین باشد، قابل استفاده است. چند گزارش منتشر شده، الگوی نادری از ناهنجاری‌های مادرزادی مشخص را در نوزادانی که در داخل رحم در معرض دوز بالای فلوکونازول مادر (400-800 میلی گرم در روز) در اکثر یا تمام سه ماهه اول قرار گرفتند، توصیف می‌کنند.
- اقدامات موثر پیشگیری از بارداری در زنان بالقوه باروری که تحت درمان با 400-800 میلی گرم در روز هستند باید در نظر گرفته شود و باید در طول دوره درمان و تقریباً 1 هفته (5 تا 6 نیمه عمر) پس از دوز نهایی ادامه یابد.
- ناهنجاری‌های گزارش شده مشابه مواردی است که در مطالعات حیوانی دیده میشود و شامل براکی سفالی، رخساره‌های غیر طبیعی، رشد غیرطبیعی کالواری، شکاف کام، کمان استخوان ران، دنده‌های نازک و استخوان‌های بلند، آرتروگریپوز و بیماری مادرزادی قلبی است.
شرایط نگهداری داروی Fluconazole
داروی فلوکونازول (Fluconazole) باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تمام داروهای شیمیایی و گیاهی از جمله قرص، شربت، کپسول، آمپول، شیاف و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی فلوکونازول
در این مقاله با عنوان داروی Fluconazole از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز خواندیم که عفونتهای قارچی واژن به عنوان یک مشکل شایع در زنان، نیازمند توجه و درمان مناسب است. داروهای آنتی‌قارچی متعددی برای درمان این نوع عفونت‌ها وجود دارد، اما فلوکونازول به عنوان یک داروی سیستمیک نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند. استفاده از فلوکونازول به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد، قابلیت کنترل رشد قارچ‌ها را در سراسر بدن را دارد که میتواند به طور مؤثری علائم عفونتهای قارچی واژن را کاهش دهد. با این حال، مهم است که مزایا و معایب استفاده از این دارو به دقت ارزیابی شود و تصمیم گیری بر اساس وضعیت هر فرد صورت گیرد.
منبع سایت: Medscape
