قرص زیپمت (Zipmet) برای چیست؟

زیپمت (Zipmet) نام تجاری یکی از محصولات شرکت داروسازی عبیدی است که از ترکیب متفورمین (Metformin) و سیتاگلیپتین (Sitagliptin) ساخته می‌شود. زیپمت عمدتاً برای کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می‌گیرد. در خارج از ایران، این دارو تحت نام تجاری ژانومت (Janumet) یا ژانومت (Janumet-Rx) شناخته می‌شود. زیپمت از کلاس دارویی آنتی دیابت‌ها، مهارکننده های بیگوانید / دی پپتیل پپتیداز-IV می‌باشد.

اشکال دارویی زیپمت

زیپمت بطور کلی در دو شکل دارویی و با دوزهای محدود، تولید و عرضه می‌شود. یک شکل این دارو بصورت قرص‌های معمولی است و شکل دیگر آن، بصورت پیوسته رهش یا طولانی اثر است. داروهای پیوسته رهش به آن دسته از داروها اطلاق می‌شود که به واسطه ترکیبات خاصی که در ساخت آنها بکار می‌رود، آزادسازی مواد موثره آنها با سرعت کمی اتفاق می‌افتد و لذا مدت اثرگذاری آنها طولانی‌تر و در نتیجه تعداد دفعات مصرف دارو کمتر و یا بعبارتی دیگر، فواصل بین مصرف دارو بیشتر می‌شود. جدول زیر اطلاعات دارویی زیپمت را ارائه کرده است.

موارد مصرف داروی زیپمت

زیپمت دارویی تجویزی (غیر آزاد) است که برای کاهش قند خون بیماران بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 به همراه برنامه ورزشی خاص و رژیم غذایی مشخص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر Zipmet

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر به شرح زیر است:

مکانیسم عمل

·         سیتاگلیپتین:

مهارکننده دی پپتیدیل پپتیداز 4 (DPP-4) است به اینصورت که با غیرفعال کردن آنزیم DPP-4، باعث افزایش و طولانی شدن فعالیت هورمون اینکرتین می‌گردد. اینکرتین‌ها باعث افزایش ترشح و سنتز انسولین از سلول‌های بتای پانکراس و کاهش ترشح گلوکاگون سلول‌های آلفا پانکراس می‌شوند.

قرص آهن با جذب بالا

قیمت: 260.000 تومان

قیمت با تخفیف:197.000 تومان

مشاهده و خرید

قرص آهن با جذب بالا

قیمت اصلی: 260.000 تومان

قیمت با تخفیف: 197.000 تومان

مشاهده و خرید

·         متفورمین:

بیگوانید؛ با کاهش تولید گلوکز درون‌زای کبدی، کاهش جذب روده‌ای گلوکز، و نهایتاً با افزایش جذب و استفاده محیطی گلوکز منجر به بهبود حساسیت به انسولین می‌شود. بیگوانید، تحمل گلوکز را بهبود بخشیده و گلوکز پلاسمای پایه و بعد از غذا را کاهش می‌دهد.

جذب

• سیتاگلیپتین:

میانگین AUC: 8.52 میکرومولار در ساعت (تک دوز خوراکی 100 میلی گرم)

حداکثر غلظت پلاسمایی: بیشترین میزان غلظت دارو در پلاسما معادل 950 نانومولار (تک دوز خوراکی 100 میلی گرم) است.

حداکثر زمان پلاسما: سیتاگلیپتین بین 1 تا 4 ساعت به حداکثر غلظت دارو در پلاسما می‌رسد.

فراهمی زیستی: فراهمی زیستی یا درصد قابل جذب دارو تقریباً 87٪ می‌باشد.

• متفورمین:

فراهمی زیستی: تقریباً 50 تا60٪ است.

پایداری: متفورمین می‌تواند بمدت 24 تا 48 ساعت تحت شرایط محیطی مختلف، در حالت پایداری مانده و ویژگیهای دارویی خود را حفظ نماید.

غذا میزان جذب متفورمین را کاهش داده و اندکی به تأخیر می اندازد (حدود 40٪ میانگین اوج غلظت پلاسمایی کمتر، AUC 25٪ کمتر، و 35 دقیقه تاخیر در زمان اوج پلاسما پس از یک دوز 850 میلی گرمی با غذا، در مقایسه با ناشتا).

مقدار مصرف Zimpet

دوزهای زیپمت برای هر بیمار متفاوت است، اما در حالت کلی نباید از 100 میلی‌گرم سیتاگلیپتین / 2000 میلی‌گرم متفورمین تجاوز کند. معمولاً دوز شروع توصیه شده معادل 50 میلی‌گرم سیتاگلیپتین  /  500 میلی‌گرم متفورمین است. بیماران باید زیپمت را دو بار در روز همراه با غذا مصرف کنند و افزایش دوز باید تدریجی باشد تا عوارض گوارشی متفورمین به حداقل برسد.

اگر شخص بیماری در حال حاضر متفورمین مصرف می‌کند، پزشک باید درمان او را با همان دارو و همان دوز به اضافه 50 میلی‌گرم سیتاگلیپتین ادامه دهد. اگر فرد بیماری قبلاً 850 میلی‌گرم متفورمین مصرف می‌کرد، باید درمان خود را به اینصورت ادامه دهد: 50 میلی‌گرم سیتاگلیپتین / 1000 میلی گرم متفورمین.

زمان مصرف قرص زیپمت

نکته بسیار مهم با توجه به مکانیسم عمل زیپمنت این است که این قرص حتماً باید با وعده غذایی مصرف شود. تعداد وعده‌های مصرفی این دارو، معمولاً روزی دو بار می‌باشد. توصیه کلی بر این است که این قرص‌ها را تقسیم نکنید.

موارد احتیاط

به کسانی‌که از زیپمت استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود که احتیاطات زیر را رعایت نمایند:

• رژیم غذایی توام با تمرینات ورزشی تجویز شده توسط پزشک را جدی بگیرید.
• مرتب قند خون خود را اندازه بگیرید و پزشک را در جریان تغییرات آن قرار دهید.
• بطور خودسرانه مقدار دارو را کم و زیاد نکنید.
• در شرایط استرس، تب، جراحی یا جراحت، جهت اندازه‌گیری قند خون، با پزشک خود مشورت کنید.
• در طول مصرف این دارو، آزمایشات مربوط به قند خون ناشتا، هموگلوبین A1C و عملکرد کلیوی را انجام دهید.
• بطور منظم به پزشک مراجعه کنید

2) متفورمین ممکن است باعث یک عارضه نادر اما بسیار جدی بنام اسیدوز لاکتیک و  منجر به مرگ شود. بنابراین، در صورت مشاهده عوارض زیر، مصرف دارو را قطع و بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:

• احساس ضعف و خستگی مفرط – درد عضلانی غیر معمول – اشکال در تنفس
• مشکلات معده یا روده همراه با تهوع و استفراغ و یا اسهال
• احساس سرما بخصوص در بازو و ساق – احساس گیجی یا منگی
• ضربان کند یا غیرعادی قلب

3) احتمال ابتلاء به اسیدوز لاکتیک تحت شرایط زیر افزایش می‌یابد:

• بیماریهای کلیه
• بیماریهای کبد
• نارسایی احتقانی قلب که به درمان دارویی نیاز دارد
• مصرف مقادیر بسیار زیاد الکل
• دِهیدراته شدن (از دست دادن مقادیر زیادی از مایعات بدن) که ناشی از تب، استفراغ یا اسهال است. دِهیدراسیون همچنین می‌تواند به علت تعریق زیاد حین فعالیت و تمرینات بدنی و عدم مصرف مقادیر کافی مایعات ایجاد شود.
• عکس برداری با اشعه ایکس با یا بدون مواد حاجب
• عمل جراحی
• حمله قلبی
• عفونت شدید

موارد منع مصرف داروی زیپمت

در موارد زیر باید از مصرف زیپمت خودداری کرد:

• واکنش حساسیتی شدید (به عنوان مثال، آنافیلاکسی، آنژیوادم یا …) به ترکیب سیتاگلیپتین/ متفورمین و یا هر یک از داروهای سیتاگلیپتین یا متفورمین.
• نارسایی شدید کلیوی
• اسیدوز متابولیک حاد / مزمن، از جمله کتواسیدوز دیابتی

عوارض جانبی زیپمت (Zipmet)

مصرف این دارو همچون هر داروی دیگر، ممکن است توام با عوارض جانبی ناخواسته‌ای باشد. در صورتیکه پس از مصرف زیپمت با هریک از موارد زیر مواجه شدید، مصرف دارو را قطع و موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

• درد شکم (میزان احتمال: 2%)
• اسهال (میزان احتمال: 4%)
• هیپوگلیسمی (میزان احتمال: 2.1%)
• حالت تهوع (میزان احتمال: 1.3%)
• استفراغ (میزان احتمال: 1.1%)

در موارد زیر، میزان احتمال مشخص نیست:

• اختلال لایه برداری پوست سر
• اسیدوز لاکتیک (نادر)

عوارضی که در بالا مورد اشاره قرار گرفتند، طی آزمایشات کلینیکال در برخی از بیماران مشاهده شده بودند. ذیلاً مجموعه عوارض احتمالی دیگری لیست شده‌اند که مبتنی بر بررسی‌ها و گزارش‌های پس از فروش داروخانه‌ای هستند:

• واکنش‌های حساسیت بیش از حد شامل آنافیلاکسی، آنژیوادم، بثورات پوستی، کهیر، واسکولیت پوستی و شرایط پوستی لایه بردار از جمله سندرم استیونز جانسون
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• افزایش آنزیم‌های کبدی
• پانکراتیت حاد شامل پانکراتیت خونریزی دهنده و نکروزان کشنده و غیرکشنده
• دستگاه گوارش: یبوست، استفراغ
• نورولوژیک: سردرد
• رابدومیولیز
• بدتر شدن عملکرد کلیه، از جمله نارسایی حاد کلیه (گاهی اوقات نیاز به دیالیز)
• میالژی، درد در اندام‌ها و کمر درد
• آرترالژی ناتوان‌کننده شدید
• خارش
• پمفیگوئید تاولی
• زخم دهان؛ استوماتیت
• نفریت لوله‌ای بینابینی

تداخل دارویی زیپمت

تداخل دارویی این محصول را به سه قسمت تقسیم کرده ایم.

الف) تداخل دارویی:

زیپمت یا هریک از ترکیبات بکار رفته در آن دارای تداخلات دارویی بشرح زیر هستند. اگر چنانچه هریک از این داروها را مصرف می‌کنید، پیش از تجویز زیپمت، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

• دیگوکسین
• مهارکننده های کربنیک انیدراز مانند توپیرامات، زونیسامید، استازولامید یا دی کلرفنامید ممکن است خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش دهند
• انسولین ممکن است خطر کاهش قند خون را افزایش دهد
• برخی داروها (به عنوان مثال، تیازیدها، کورتیکواستروئیدها) تمایل به ایجاد هیپرگلیسمی دارند و ممکن است منجر به از دست دادن کنترل قند خون شوند

ب) تداخل بیماری:

زیپمت با 6 نوع بیماری تداخل دارد که ذیلاً لیست شده‌اند. در صورت ابتلا به هر یک از این بیماریها، قبل از مصرف زیپمت، حتماً موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

• پانکراتیت
• اسیدوز لاکتیک
• مشکلات قلبی عروقی
• اختلال عملکرد کلیه
• هیپوگلیسمی
• کمبود B12

ج) تداخل غذائی:

در رابطه با غذا و الکل مباحث زیر را داریم

1. الکل

به طور کلی از مصرف الکل خودداری کنید: الکل می‌تواند اثر متفورمین را بر متابولیسم لاکتات تقویت کرده و خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد. علاوه بر این، الکل ممکن است باعث هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی در بیماران دیابتی شود. اگرچه در طول درمان با متفورمین، هیپوگلیسمی به ندرت ممکن است رخ دهد، اما در صورت مصرف الکل، خطر این عارضه افزایش می‌یابد. حتی مقادیر کم نیز می تواند قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، به خصوص زمانی که الکل با معده خالی یا بعد از ورزش مصرف شود.

این مکانیسم شامل مهار گلوکونئوژنز و همچنین واکنش ضد تنظیمی به هیپوگلیسمی است. دوره‌های هیپوگلیسمی ممکن است 8 تا 12 ساعت پس از مصرف اتانول ادامه داشته باشد. در مقابل، سوء مصرف مزمن الکل می‌تواند باعث اختلال در تحمل گلوکز و هیپرگلیسمی شود. مصرف متوسط ​​الکل معمولاً بر سطح گلوکز خون در بیماران مبتلا به دیابت کنترل شده تأثیر نمی‌گذارد.

2. غذا

غذا ممکن است اثرات متفاوتی بر جذب متفورمین در هریک از داروها با فرمول‌های رهش فوری یا طولانی‌رهش داشته باشد. هنگامی که یک دوز 850 میلی‌گرمی متفورمین رهش فوری همراه با غذا تجویز می‌شود، میانگین حداکثر غلظت پلاسمایی  و مواجهه سیستمیک به ترتیب به 40% و 25% کاهش می‌یابد. ضمناً زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسما در مقایسه با تجویز در شرایط ناشتا به 35 دقیقه بالغ می‌گردد. در مقابل، تجویز متفورمین طولانی رهش همراه با غذا (چرب یا بدون چرب) بدون تأثیر بر حداکثر غلظت پلاسمایی  یا زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسما، مواجهه سیستمیک را تا 50 درصد افزایش می‌دهد. در هر صورت، متفورمین باید با وعده‌های غذایی مصرف شود و احتیاطهای لازم و عوارض آن بدقت رصد شود. این اطلاعات ممکن است برای فرمولاسیون‌هایی که حاوی متفورمین با سایر داروهای ضد دیابت خوراکی هستند، صادق نباشند.

مصرف زیپمت (Zipmet) در دوران بارداری و شیردهی

دوران بارداری و شیردهی هر کدام مباحث خود را دارند

الف) بارداری

مطالعات منتشر شده در مورد استفاده از زیپمت در دوران بارداری، ارتباط واضحی با دارو و نقایص مادرزادی عمده یا خطرات سقط جنین را گزارش نکرده‌اند. طبق مطالعات بالینی، اگر چنانچه در دروه بارداری، دیابت کنترل نگردد، خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی، پره اکلامپسی، سقط جنین خود به خود، زایمان زودرس، مرده زایی و عوارض زایمان افزایش می‌یابد.ردیابت کنترل نشده همچنین خطر ابتلا به نقایص مادرزادی عمده، مرده زایی و عوارض مربوط به ماکروزومی را نیز افزایش می‌دهد.

ب) شیردهی

در خصوص مصرف این دارو در دوران شیردهی، اطلاعاتی مبنی بر نفوذ دارو در شیر یا اثر آن بر شیرخوار در دست نیست اما در آزمایشات روی حیوانات این آثار دیده شده‌اند. طبق اطلاعات موجود، مصرف سیتاگلیپتین به شیر موش نفوذ کرده و بنابراین احتمالاً در مورد انسان نیز موضوع به همین صورت باشد. در رابطه با متفورمین، مطالعات منتشر شده محدودی از وجود دارو در شیر انسان گزارش می دهند. اما هیچ گزارشی مبنی بر عوارض جانبی بر روی شیرخوارانی که در معرض متفورمین قرار گرفته‌اند گزارش نشده است. ضمناً، اطلاعاتی در مورد اثرات دارو بر میزان و کیفیت تولید شیر در دسترس نیست.

شرایط نگهداری Zipmet

در دمای کمتر از 30 درجه نگهداری شود.

ترکیبات Zipmet

سیتاگلیپتین و متفورمین

کلام آخر در مورد قرص زیپمت

زیپمت، چنانکه در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفته شد، دارویی است که برای کاهش قند خون در بیماران بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 مصرف می‌گردد. این دارو یکی از داروهای بسیار حساس است که هم در نوع مصرف آن (از نظر زمان، نحوه، دوز، و …) و هم در رژیمهای غذایی و برنامه ورزشی توصیه شده توسط پزشک باید نهایت جدیت را بکار گرفت.

مانند هر داروی دیگر، زیپمت نیز ممکن است عوارضی بدنبال داشته باشد. از آنجا که برخی از عوارض منجمله اسیدوز لاکتیک (پیدا شدن اسید لاکتیک در خون) می‌توانند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشند، بنابراین، بسیار ضروری است تا بیماران ضمن توجه دقیق به توصیه‌های پزشکی و رعایت دقیق نکات مربوطه، بطور مستمر نسبت به رصد نمودن میزان قند خون خود اقدام و ضمن تماس دائمی که با پزشک خود دارند، هر گونه مورد جدید یا عارضه احتمالی در احوال خود را با ایشان در میان بگذارند.

منبع سایت: Medscape