آب سیاه چشم یا گلوکوم چیست؟ بررسی جدیدترین روش های درمان آن

گلوکوم چیست؟

گلوکوم، که به عنوان آب سیاه چشم نیز شناخته می‌شود، یک بیماری چشمی مزمن است که به علت افزایش فشار چشم (IOP) به وجود می‌آید. این افزایش فشار ممکن است به تدریج باعث آسیب به عصب بینایی شود که اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به کاهش دائمی بینایی و حتی نابینایی شود. گلوکوم یکی از علل اصلی نابینایی در سراسر جهان است و معمولا در مراحل اولیه هیچ علامت مشخصی ندارد که این موضوع اهمیت معاینه‌های منظم چشم‌پزشکی را افزایش می‌دهد.

در صورتی که شخص به گلوکوم چشمی دچار شود و آن را درمان نکند ممکن است بینایی خود را از دست دهد. اکثر افرادی که با این مشکل مواجه هستند در هر دو چشم خود به گلوکوم دچار می‌شوند، البته در ابتدا علائم این بیماری در یک چشم شدیدتر می‌شود.

انواع گلوکوم

گلوکوم چهار نوع مختلف دارد که هر کدام ویژگی‌های مختلفی دارند. این چهار نوع عبارتند از:

• آب سیاه چشم با زاویه باز
• گلوکوم با زاویه بسته
• گلوکوم با فشار طبیعی
• گلوکوم مادرزادی

آب سیاه چشم با زاویه باز

آب سیاه چشم یا گلوکوم با زاویه باز شایع‌ترین نوع آب سیاه چشم است به طوریکه حدود ۹۰ درصد افرادی که به گلوکوم دچار شده اند، گلوکوم با زاویه باز دارند. این نوع آب سیاه چشمی زمانی اتفاق می‌افتد که در کانال‌های تخلیه چشم شما مقاومت ایجاد شود. در این نوع گلوکوم مایع اضافی چشم طی ماه‌ها یا سال‌های زیاد جمع می‌شود و به چشم شما فشار می‌آورد. به همین دلیل این نوع آب سیاه ممکن است تا سالیان سال تشخیص داده نشود.

آب سیاه چشم با زاویه بسته

گلوکوم با زاویه بسته بیماری است که به آن زاویه باریک نیز می‌گویند. این بیماری کم‌تر شایع است و اغلب به طور ناگهانی (حاد) بروز می‌کند. گلوکوم با زاویه بسته زمانی اتفاق می‌افتد که زاویه بین عنبیه و قرنیه شما خیلی باریک باشد. همچنین ممکن است این مشکل زمانی اتفاق بیفتد که مردمک چشم شما تغییر کند و خیلی سریع خیلی بزرگ (گشاد) شود. این کار کانال‌های اشکی شما را مسدود می‌کند و از خروج مایعات از چشم جلوگیری می‌کند و باعث افزایش فشار چشم می‌شود. علائم گلوکوم با زاویه بسته می‌تواند سردردهای شدید و یا چشم دردهای شدید باشد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

گلوکوم با فشار طبیعی

بالاتر گفته شد که آب سیاه چشم زمانی ایجاد می‌شود که فشار بر روی چشم زیاد باشد، اما با این حال گاهی ممکن است این فشار بر روی چشم زیاد نباشد و فشاری طبیعی باشد اما با گلوکوم مواجه شوید. به این بیماری گلوکوم با فشار طبیعی یا فشار پایین می‌گویند. از هر ۳ نفر که فشار طبیعی چشم دارند ممکن است یک نفر با این مشکل مواجه شود.

گلوکوم مادرزادی

کانال‌های اشکی برخی نوزادان به درستی در رحم شکل نمی‌گیرد. این باعث افزایش فشار بر روی چشم می‌شود که به آن گلوکوم مادرزادی می‌گویند. پزشک متخصص ممکن است علائم آب سیاه چشم کودک شما را در بدو تولد متوجه شود یا علائم ممکن است در دوران کودکی خود را نشان دهند. نام‌های دیگر این نوع آب سیاه چشم، آب سیاه چشم دوران کودکی، نوزادی یا کودکان است.

علائم ظاهری گلوکوم

برای بسیاری از افراد دانستن علائم ظاهری گلوکوم که علائم اولیه و هشدار دهنده هستند بسیار مهم است، اما این بیماری ممکن است هیچ علائم اولیه خاصی نداشته باشد. تغییراتی که در بینایی حین مواجه شدن با آب سیاه چشم ایجاد می‌شود نیز ممکن است به تدریج اتفاق بیوفتد، بنابر این آب سیاه چشم، همراه با علائم خاصی نیست.

از آنجایی که بسیاری از افراد، مبتلا به گلوکوم زاویه باز می‌شوند و این نوع آب سیاه چشم علائم قابل توجهی ندارد، انجام معاینات معمول و منظم چشم برای تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بسیار مهم است. آسیب آب سیاه چشم برگشت ناپذیر است، بنابراین برای جلوگیری از نابینایی نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارید. گلوکوم با زاویه بسته علائم شدیدتری دارد که به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. برخی از علائمی که ممکن است هشدار دهنده آب سیاه چشم باشد عبارت است از:

• درد چشم
• سردرد
• دیدن هاله‌های رنگین کمان در اطراف چراغ‌ها
• کم شدن دید تاری دید، باریک شدن دید
• حالت تهوع و استفراغ
• قرمز شدن چشم‌ها

همانطور که بالاتر گفته شد آب سیاه چشم در بیشتر موارد با علائمی همراه نیست و علائم گفته شده گاهی قابل مشاهده هستند، بنابر این برای تشخیص به موقع این بیماری و مراقبت از چشم‌های خود شما باید به طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید.

علل گلوکوم

آب سیاه چشم ممکن است بدون هیچ دلیلی ایجاد شد، اما شایع‌ترین علت آن فشار داخل چشم است. چشمان شما مایعی به نام زلالیه تولید می‌کنند. این مایع از مردمک شما به جلوی چشم شما جریان می‌یابد. در یک چشم سالم، مایع از طریق کانال‌های اشکی واقع در بین عنبیه و قرنیه، از چشم شما خارج می‌شود.

در این شرایط مایع زلالیه جایی برای رفتن ندارد، بنابراین در چشم شما جمع می‌شود. این مایع اضافی به چشم شما فشار می‌آورد. در نهایت، این افزایش فشار چشم می‌تواند به عصب بینایی شما آسیب برساند و منجر به آب سیاه چشم شود.

بیشتر بخوانید: چه غذاهایی فشار چشم را بالا میبرد؟

چه کسانی بیشتر در معرض خطر آب سیاه چشم قرار دارند؟

گلوکوم می‌تواند هر کسی را درگیر کند، اما با افزایش سن خطر این بیماری افزایش می‌یابد. افرادی که سیاه‌پوست و اسپانیایی تبار هستند بسیار بیشتر از سایر گروه‌های قومی به آب سیاه چشم مبتلا می‌شوند و در سنین پایین به این بیماری مبتلا می‌شوند. افراد مبتلا به دیابت، دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به آب سیاه چشم هستند. سایر عوامل خطر عبارتند از:

• افرادی که سابقه خانوادگی آب سیاه چشم دارند.
• افرادی که دوربینی دارند (برای آب سیاه چشم با زاویه بسته).
• افرادی که فشار خون بالا دارند.
• افرادی که از کورتیکواستروئیدها استفاده طولانی دارند.
• افرادی که نزدیک بینی (برای آب سیاه چشم با زاویه باز) دارند.
• افرادی که قبل‌تر جراحی چشم داشته اند.

آب سیاه چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تنها روش تشخیص دقیق گلوکوم معاینه چشم است. همانطور که بالاتر گفته در بیشتر موارد ممکن است این بیماری با علائمی همراه نباشد؛ به همین دلیل داشتن معاینه منظم چشم اهمیت زیادی دارد. معاینه چشم می‌تواند سلامت بینایی و کاهش بینایی شما را ارزیابی کند. برای تشخیص آب سیاه چشم، چشم پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این آزمایشات را انجام دهد:

• معاینه اتساع چشم برای گشاد شدن مردمک‌ها و مشاهده عصب بینایی در پشت چشم
• گونیوسکوپی برای بررسی زاویه تلاقی عنبیه و قرنیه
• توموگرافی انسجام نوری (OCT) برای بررسی تغییرات در عصب بینایی شما که ممکن است نشان دهنده آب سیاه چشم باشد
• تست فشار چشم (تونومتری) برای اندازه گیری فشار چشم
• پاکی متری برای اندازه گیری ضخامت قرنیه
• معاینه اسلیت لامپ برای بررسی داخل چشم شما با یک میکروسکوپ مخصوص
• سنجش حدت بینایی برای بررسی میزان از دست دادن بینایی
• آزمون میدان بینایی برای بررسی تغییرات در دید محیطی

جدیدترین درمان گلوکوم

در صورتی که آب سیاه چشم درمان نشود ممکن است باعث از دست دادن دائمی بینایی و در نتیجه نابینایی شود. درمان‌هایی که برای آب سیاه چشم انجام می‌دهید می‌تواند کاهش دید که به دلیل این بیماری ایجاد شده را درمان کند اما بینایی از دست رفته بر نمی‌گردد. بنابراین اگر درد چشم، سردرد شدید یا مشکلات بینایی دارید، فورا به چشم پزشک مراجعه کنید. روش‌های مختلفی برای درمان آب سیاه چشم وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از:

• استفاده از دارو
• لیزر درمانی
• جراحی

داروهایی برای درمان گلوکوم

بسیاری از انواع قطره‌های چشمی وجود دارند که می‌توانند آب سیاه چشم را درمان کنند. برخی از این قطره‌ها مایعات داخل چشم را کاهش می‌دهند و کانال‌های اشکی را برای درمان فشار چشم افزایش می‌دهند. از آنجایی که آب سیاه چشم یک بیماری مادام العمر است، ممکن است نیاز به استفاده روزانه از قطره چشم برای تمام عمر داشته باشید. برای انتخاب بهترین قطره برای کاهش فشار چشم و از بین بردن گلوکوم باید ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا ابتدا وضعیت شما را بررسی کند، سپس با توجه به وضعیت شما بهترین گزینه را پیشنهاد دهد.

لیزر درمانی برای درمان آب سیاه چشم

چشم پزشک ممکن است به جای قطره یا علاوه بر قطره چشم، لیزر را به عنوان یک درمان پیشنهاد کند. لیزر (پرتوی قوی نور) برای کمک به بهبود تخلیه مایع از چشم استفاده می‌شود. لیزر درمانی ممکن است به طور کامل جایگزین استفاده از قطره‌های چشمی نشود. نتایج حاصل از لیزر درمانی متفاوت است، اما در برخی موارد ممکن است تا سال‌ها باقی بماند و فشار داخل چشم تا مدت طولانی افزایش پیدا نکند.

جراحی

جراحی یکی دیگر از روش‌های کاهش فشار داخل چشم است. این روش از سایر روش‌های درمان آب سیاه چشم تهاجمی‌تر است اما نتیجه آن می‌تواند سریع‌تر اتفاق بیوفتد و فشار داخل چشم موثرتر کاهش پیدا کند. جراحی می‌تواند به رفع کاهش بینایی کمک کند، اما نمی‌تواند بینایی از دست رفته را بازیابی کند یا آب سیاه چشم را درمان کند. انواع زیادی از جراحی‌ها برای آب سیاه چشم وجود دارد و بسته به نوع و شدت آن، چشم پزشک می‌تواند بهترین روش را انتخاب کند.

پیشگیری از آب سیاه چشم

تشخیص زودهنگام آب سیاه از طریق معاینات معمول چشم بهترین راه برای محافظت از سلامت چشم و جلوگیری از کاهش بینایی است. بنابراین در سنین مختلف بهتر است آزمایش‌های تشخیص آب سیاه چشم را انجام دهید. این سنین عبارت‌اند از:

• یک تا سه سال بعد از ۳۵ سالگی برای افراد در معرض خطر
• دو تا چهار سال قبل از ۴۰ سالگی
• بین سنین ۴۰ تا ۵۴
• یک تا دو سال بین سنین ۵۵ تا ۶۴
• شش ماه تا ۱۲ ماه پس از ۶۵ سالگی

سخن پایانی

در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کامل بیماری آب سیاه چشم پرداخته شد. آب سیاه چشم یک بیماری جدی است که می‌تواند بدون هیچ علامت آشکاری پیشرفت کند و منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود. آگاهی از عوامل خطر، شناخت علائم اولیه و انجام معاینات منظم چشم‌پزشکی، مهم‌ترین اقدامات اصلی در مدیریت و کنترل این بیماری هستند. با توجه به پیشرفت‌های پزشکی، درمان‌های موثری برای گلوکوم وجود دارد که می‌تواند به حفظ بینایی افراد کمک کند.