بیماری زونا یک بیماری پوستی و عصبی است که میتواند عوارض جانبی جدی را به همراه داشته باشد؛ با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از موارد از این بیماری بهبود می‌یابند. انجام واکسیناسیون منظم میتواند به عنوان یک روش پیشگیری مؤثر علیه بیماری زونا مورد استفاده قرار گیرد و از بروز عوارض جانبی جدی جلوگیری کند. در ادامه به بررسی بیشتر راجع به بیماری زونا می‌پردازیم.
بیماری زونا چیست؟
بیماری زونا، با نام علمی Herpes Zoster شناخته میشود. زونا، یکی از بیماری‌های پوستی و عصبی است که ناشی از ویروس واریسلا زوستر می‌باشد. این ویروس، همان ویروسی است که باعث ایجاد آبله مرغان که عموما در دوران کودکی ابتلا به آن را تجربه می‌کنیم، میشود. بعد از بهبودی عفونت واریسلا، ویروس در داخل سلول‌های عصبی در حالت خواب یا غیر فعال می‌ماند و در شرایطی که سیستم ایمنی فرد ضعیف میشود، میتواند دوباره فعال شود و باعث بروز بیماری زونا گردد.
بیماری زونا به‌طور گسترده در سراسر جهان شیوع دارد و اکثرا در افراد بالای ۵۰ ساله رخ میدهد. احتمال بروز بیماری زونا با پیشرفت سن و ضعف سیستم ایمنی افزایش می‌یابد؛ علاوه بر این، فردی که قبلا به ویروس واریسلا مبتلا شده باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری زونا قرار دارد.
علائم بیماری زونا
بیماری زونا مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر با علائمی همراه است و از طریق این علائم شما می‌توانید متوجه شوید که بیماری شما زونا است یا خیر؛ همچنین درک علائم بیماری زونا و مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان مناسب میتواند به بهبودی سریعتر و کاهش عوارض بیشتر کمک کند. علائم بیماری زونا معمولا در یک ناحیه محدود از بدن ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد، سوزش یا گزگز: فرد ممکن است احساس درد یا سوزش شدید در منطقه‌ای خاص از بدن که مبتلا به بیماری زونا است، داشته باشد. این درد معمولا قسمتی از پوست است که حدودا روی عصب‌های زونا قرار دارد.
- حساسیت به لمس: پوست مبتلا به بیماری ممکن است حساسیت به لمس داشته باشد و لمس آن میتواند درد یا سوزش بیشتری ایجاد کند.
- بثورات قرمزی: بعد از چند روز از شروع درد، بثورات قرمزی روی پوست ظاهر می‌شوند. این بثورات معمولا در منطقه‌ای خاص از بدن که از طریق عصب‌های زونا تأثیر می‌پذیرد، ایجاد میشود.
- تاولهای پر از مایع: بثورات قرمز ممکن است با تاولهای پر از مایع که در نهایت باز می‌شوند و پوسته می‌شوند، همراه باشند.
- خارش: فرد ممکن است احساس خارش در منطقه‌ای که مبتلا به بیماری زونا است، داشته باشد.
همچنین، برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز تجربه کنند از جمله:
- تب: افزایش دمای بدن که معمولا نشانه‌ای از واکنش بدن به عفونت است.
- سردرد: این بیماری ممکن است در برخی افراد همراه با سردرد، درد عضلات و خستگی همراه باشد.
- حساسیت به نور: برخی افراد ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به نور داشته باشند و احساس ناراحتی نسبت به نور خورشید یا نور محیطی کنند.
- خستگی: احساس خستگی و ناتوانی کلی ممکن است اثر مستقیم بیماری زونا باشد.
درد معمولا اولین علامت زونا است. برای برخی افراد، درد میتواند شدید باشد. بسته به محل درد، گاهی اوقات ممکن است با مشکلات قلب، ریه یا کلیه اشتباه گرفته شود. برخی از افراد نیز بدون ایجاد بثورات، درد زونا را تجربه می‌کنند.
علل مبتلا شدن به زونا
عوامل زیادی میتوانند خطر ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهند، از جمله:
- سن: با پیشرفت سن، احتمال ابتلا به بیماری زونا افزایش می‌یابد.
- ضعف سیستم ایمنی: افراد با سیستم ایمنی ضعیف، از جمله افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مانند ایدز یا کسانی که داروهایی مثل استروئیدها را مصرف می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.
- استرس: استرس ناشی از عوامل روانی میتواند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و به افزایش خطر ابتلا به بیماری زونا منجر شود.
- عفونت‌های دیگر: برخی بیماری‌ها مانند سرطان یا ایست قلبی میتوانند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و احتمال ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهند.
نحوه ابتلا به زونا
پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در سلول‌های عصبی بدن شما باقی می‌ماند اما فعال نیست. زونا زمانی اتفاق می‌افتد که ویروس معمولا سال‌ها بعد دوباره فعال میشود. این ویروس ممکن است با استرس، بیماری، سرکوب سیستم ایمنی، افزایش سن، تروما و رادیوتراپی دوباره فعال شود. با این حال زونا اغلب بدون هیچ دلیل شناخته شده‌ای رخ میدهد.
شما نمی‌توانید زونا را از کسی که زونا دارد بگیرید. اما اگر هرگز به آبله مرغان یا واکسن آبله مرغان مبتلا نشده اید، می‌توانید آبله مرغان را از فردی که زونا دارد، بگیرید. در صورت تماس با مایع تاولهای روی پوست فرد مبتلا به زونا یا با استفاده یا لمس ملافه، لباس یا حوله، ویروس پخش میشود. برخلاف آبله مرغان، ویروس زونا معمولا از طریق سرفه و عطسه پخش نمی‌شود. می‌توانید تاولهای زونا را با یک پانسمان بپوشانید تا به کاهش خطر انتقال ویروس به دیگران کمک کنید. هنگامی که تاول‌ها روی پوسته شوند، فرد دیگر عفونی نیست.
آیا بعد از مبتلا شدن نیازی به مراجعه پزشک هست؟
بعد از اینکه شما روی پوست خود علائم زونا که بالاتر بررسی شد را مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که شامل موارد زیر می‌شوید باید بعد از مشاهده علائم زونا سریعا به پزشک مراجعه کنید.
- وجود درد و بثورات در نزدیکی چشم: هر گونه علائمی که در منطقه چشم‌ها ظاهر شوند، به ویژه اگر بثورات نزدیک به چشم باشند، نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد. این امر میتواند به جلوگیری از عوارض جدی مانند عفونت‌های چشمی کمک کند.
- سن بالای ۶۰ سال: افراد بالای ۶۰ سال با عفونت‌های ویروسی معمولا بیشتر از آسیب‌ها و عوارض جانبی روبرو هستند. بنابراین، در صورت ظاهر شدن علائم بیماری زونا در این گروه سنی، توصیه میشود به سرعت به پزشک مراجعه کنند.
- راش‌های پخش شده و دردناک: اگر بثورات بیماری زونا در طول بدن پخش شده و درد شدیدی را به همراه داشته باشند، باید فورا با پزشک تماس گرفته شود، زیرا ممکن است به درمان فوری نیاز باشد.
- ضعف سیستم ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مانند افراد مبتلا به ایدز یا سرطان، در معرض خطر بیشتری برای عوارض جانبی جدی از بیماری زونا قرار دارند. بنابراین، در صورت ظاهر شدن علائم بیماری زونا در این افراد، نیاز به ارزیابی و درمان اساسی توسط پزشک است.
- بارداری: زمانی که یک زن باردار علائم بیماری زونا را تجربه می‌کند، باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کند. بیماری زونا در دوران بارداری ممکن است به همراه عوارض جدی برای مادر و جنین منجر شود، بنابراین، مشاوره پزشکی فوری ضروری است.
عوارض جانبی بیماری زونا
بیماری زونا ممکن است عوارض جانبی جدی را به همراه داشته باشد، از جمله:
- نورالژی پس از تبخال: یکی از عوارض شایع بیماری زونا، نورالژی یا درد عصبی مزمن است. این درد ممکن است بعد از طی مدت طولانی پس از بهبودی از بیماری زونا ادامه داشته باشد و باعث ناتوانی وعدم راحتی فرد شود.
- از دست دادن بینایی: در برخی موارد، بیماری زونا میتواند به عنوان عاملی برای ایجاد مشکلات بینایی عمل کند. به طور خاص، اگر بیماری زونا در منطقه اطراف چشم‌ها ایجاد شود، ممکن است باعث از دست دادن بینایی در آن منطقه شود.
- مشکلات عصبی: بیماری زونا میتواند به تحریک و آسیب عصب‌ها منجر شود، که میتواند به اختلالاتی در عملکرد عصبی فرد منجر شود. این مشکلات ممکن است شامل اختلال در حساسیت، حرکت، یا کنترل عضلات باشد.
- عفونت‌های پوستی: بیماری زونا ممکن است باعث ایجاد عفونت‌های پوستی شود، به‌طوری‌که پوست مبتلا به بثورات قرمزی و حباب‌دار باشد، که در صورت عدم مراقبت ممکن است عفونت‌های ثانویه پوستی ایجاد شود و به عوارض جدی تبدیل شود.
این عوارض تنها چند مورد از عوارضی هستند که ممکن است در اثر بیماری زونا رخ دهند، بنابراین اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بیماری زونا برای پیشگیری از این عوارض بسیار مهم است.
درمان زونا
داروهای ضد ویروسی میتوانند به شما کمک کنند تا سریعتر بهبود یافته و خطر عوارض را کاهش دهید. اگر آنها را ظرف ۳ روز پس از شروع بثورات مصرف کنید، مؤثرتر هستند؛ بنابراین در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. احتمالا یکی از این سه دارو را برای مبارزه با ویروس دریافت خواهید کرد:
- آسیکلوویر (زویراکس)
- فامسیکلوویر (فامویر)
- والاسیکلوویر (والترکس)
درمان‌های درد زونا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (نورونتین)
- کمپرس‌های خنک
- لوسیون دارویی
- داروهای بی‌حس کننده مانند لیدوکائین
- داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
- داروهای مسکن تجویزی مانند کدئین
اکثر افرادی که به زونا مبتلا می‌شوند فقط یک بار آن را دارند. اما معمولا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است عود کند.
پیشگیری از بیماری زونا
یکی از راه‌های پیشگیری از بیماری زونا زدن واکسن مخصوص آن به نام شینگریکس است. این واکسن، شامل ویروس زنده نمی‌شود و از یک جزء ویروس ساخته شده است. این دارو در دو دوز و بین دوزهای ۲ تا ۶ ماهه تجویز میشود. شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن زونا شامل قرمزی، درد و تورم در محل تزریق میشود. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است با خستگی، سردرد و عوارض جانبی دیگر نیز مواجه شوند. واکسن زونا تضمین نمی‌کند که شما به زونا مبتلا نخواهید شد. اما این واکسن احتمالا سیر و شدت بیماری را کاهش میدهد و احتمالا خطر ابتلا به نورالژی پس از تبخال را کاهش میدهد.
سخن پایانی
بیماری زونا که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به آن پرداخته شد، یکی از مشکلات پوستی است که عوارض جدی را به همراه دارد. شما با آشنایی با این بیماری و دانستن علائم آن می‌توانید سریع آن را تشخیص دهید و با مراجعه به پزشک از عوارض آن جلوگیری کنید. آیا این علائم را شما در خود مشاهده کرده‌اید؟ شما می‌توانید سوالات خود را در خصوص بیماری زونا در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
