سرطان خون بر سلول‌های خونی و مغز استخوان که در آن سلول‌های خونی ساخته می‌شوند، تاثیر می‌گذارد. سرطان خون نحوه رفتار سلول‌های خونی و عملکرد آن‌ها را تغییر می‌دهد. علائم سرطان خون با توجه به نوع آن مشخص می‌شود.
سه نوع سلول خونی وجود دارد:
- گلبول‌های سفید که به عنوان بخشی از سیستم ایمنی با عفونت مبارزه می‌کنند.
- گلبول‌های قرمز که اکسیژن را به بافت‌های بدن و دی اکسید کربن را به ریه‌ها می‌رسانند.
- پلاکت‌ها که به لخته شدن خون هنگام زخمی شدن کمک می‌کنند.
انواع سرطان خون
سه نوع عمده سرطان خون وجود دارد.
- لوکمیا (لوسمی)
- لنفوم
- میلوم
این سرطان‌ها باعث می‌شوند مغز استخوان و سیستم لنفاوی شما سلول‌های خونی بسازند که به طور طبیعی کار نمی‌کنند. هر سه نوع این سرطان‌ها گلبول‌های سفید خون را تحت تاثیر قرار می‌دهند و به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند.
بیشتر بدانید: سرطان چگونه به وجود می‌آید؟
لوکمیا (لوسمی)
افرادی که به سرطان خون مبتلا هستند، تعداد زیادی گلبول‌های سفید تولید می‌کنند که نمی‌توانند با عفونت‌ها مبارزه کنند. لوسمی بر اساس نوع گلبول سفیدی که درگیر می‌کند و و اینکه سریع (حاد) یا آهسته (مزمن) رشد می‌کند، به چهار نوع تقسیم می‌شود.
لوسمی لنفوسیتی حاد (Acute lymphocytic leukemia): این سرطان با اثر بر گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها در مغز استخوان آغاز می‌شود. افراد مبتلا به ALL تعداد زیادی لنفوسیت تولید می‌کنند که گلبول‌های سفید سالم را از بین می‌برند. اگر لوسمی لنفوسیتی حاد درمان نشود می‌تواند به سرعت پیشرفت کند. این نوع سرطان، شایع‌ترین نوع سرطان در بین کودکان است و کودکان 3 تا 5 ساله بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. البته این بیماری در بزرگسالان بالای 75 سال نیز دیده می‌شود.
لوسمی میلوئید حاد (Acute myeloid leukemia): این سرطان در سلول‌های میلوئیدی شروع می‌شود که به طور معمول به گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تبدیل می‌شوند. AML تعداد سلول‌های خونی سالم در هر سه نوع را کاهش می‌دهد. این نوع لوسمی به سرعت رشد می‌کند. این سرطان عمدتا افراد بالای 65 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در مردان بیشتر از زنان شایع است.
لوسمی لنفوسیتی مزمن (chronic lymphocytic leukemia): این سرطان شایع‌ترین نوع لوسمی در بزرگسالان است. CLL مانند لوسمی لنفوسیتی حاد از لنفوسیت‌های مغز استخوان شروع می‌شود؛ اما کندتر رشد می‌کند. بسیاری از افراد مبتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن تا سال‌ها پس از شروع بیماری علائمی از خود نشان نمی‌دهند. CLL عمدتا افراد 70 ساله یا بالاتر را درگیر می‌کند. سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان خون می‌تواند احتمال ابتلا به CLL را افزایش دهد.
لوسمی میلوئیدی مزمن (Chronic myeloid leukemia): این نوع سرطان نیز مانند لوسمی میلوئید حاد، در سلول‌های میلوئیدی شروع می‌شود؛ اما سلول‌های غیر طبیعی به کندی رشد می‌کنند. CML در مردان کمی بیشتر از زنان شایع است و معمولا بزرگسالان را درگیر می‌کند؛ اما کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
لنفوم
لنفوم، سرطان سیستم لنفاوی است. این شبکه عروقی شامل غدد لنفاوی، طحال و غده تیموس است. رگ‌ها گلبول‌های سفید خون را نگهداری و حمل می‌کنند تا به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک کنند. لنفوم در گلبول‌های سفید خون (لنفوسیت‌ها) شروع می‌شود. دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد.
لنفوم هوچکین (Hodgkin’s lymphoma): این نوع سرطان خون در سلول‌های لنفوسیت B شروع می‌شود. این سلول‌ها پروتئین‌هایی به نام آنتی بادی می‌سازند که با میکروب‌ها مبارزه می‌کنند. افراد مبتلا به لنفوم هوچکین، لنفوسیت‌های بزرگی به نام رید استرنبرگ (Reed-Sternberg) در غدد لنفاوی خود دارند.
لنفوم غیر هوچکین (Non-Hodgkin lymphoma): این نوع سرطان خون در سلول‌های لنفوسیت B یا نوع دیگر سلول‌های ایمنی یعنی لنفوسیت‌های T شروع می‌شود. لنفوم غیر هوچکین از لنفوم هوچکین شایع‌تر است.
هر دو این سرطان‌های خون به چند زیر گروه تقسیم می‌شوند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر به لنفوم مبتلا می‌شوند. عفونت با ویروس اپشتین بار، HIV و هلیکوباکترپیلوری احتمال ابتلا به این نوع سرطان خون را افزایش می‌دهد. لنفوم اغلب افراد 15 تا 35 سال و افراد بالای 50 سال را درگیر می‌کند.
میلوم
این سرطان خون، سرطان سلول‌های پلاسما در مغز استخوان است. سلول‌های پلاسما نوعی گلبول سفید هستند که آنتی بادی می‌سازند. سلول‌های میلوم از طریق مغز استخوان پخش می‌شوند و می‌توانند به استخوان‌ها آسیب بزنند و سلول‌های خونی سالم را از بین ببرند. این سلول‌ها همچنین آنتی بادی‌هایی می‌سازند که نمی‌توانند با عفونت‌ها مبارزه کنند.
این سرطان خون اغلب میلومای چندگانه نامیده می‌شود زیرا در بسیاری از قسمت‌های مغز استخوان یافت می‌شود. مردان بالای 50 سال بیشتر به این نوع سرطان خون مبتلا می‌شوند.
علائم سرطان خون
علائم سرطان خون بر اساس نوع آن متفاوت است. اما برخی از علائم سرطان خون در همه انواع آن مشترک است. در ادامه این علائم سرطان خون را برای شما شرح می‌دهیم.
- خستگی و ضعف مداوم: احساس خستگی به قدری شدید است که قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیستید. همچنین ممکن است احساس ضعف داشته باشید.
- تب مداوم: تب نشانه مبارزه بدن با عفونت‌ها یا پاسخ به سلول‌های سرطانی غیر طبیعی است.
- عرق شبانه: این علامت سرطان خون، عرق کردن ناگهانی در هنگام خواب است که خواب را مختل می‌کند و باعث خیس شدن رختخواب و لباس شما می‌شود.
- خونریزی یا کبودی غیر معمول: همه افراد دچار کبودی و جراحاتی که باعث خونریزی است، می‌شوند. اما خونریزی یا کبودی غیر معمول خونریزی‌هایی است که متوقف نمی‌شود و کبودی‌هایی که بعد از دو هفته بهبود نمی‌یابند.
- کاهش وزن غیر منتظره یا غیر قابل توضیح: کاهش وزن غیر منتظره 5 کیلوگرمی در یک دوره 6 تا 12 ماهه، کاهش وزن غیر قابل توضیح در نظر گرفته می‌شود.
- عفونت‌های مکرر: عفونت‌های مکرر ممکن است از علائم سرطان خون و نشانه چیزی باشد که سیستم ایمنی را درگیر کرده است.
- تورم غدد لنفاوی یا بزرگ شدن کبد یا طحال: این علائم ممکن است از علائم سرطان خون از نوع لوسمی یا لنفوم باشند.
- درد استخوانی: میلوم و لوسمی ممکن است باعث درد استخوان یا وجود نقطه‌های حساس روی استخوان شوند.
بسیاری از علائم سرطان خون ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند. داشتن هر یک از این علائم سرطان خون به معنای ابتلا به سرطان خون نیست. اما اگر متوجه علائم یا تغییراتی در بدن خود شدید که بیشتر از چند هفته طول کشیده است، بهتر است با پزشک متخصص در تماس باشید.
درمان سرطان خون
پزشکان قبل از انتخاب برنامه درمانی عواملی مانند سن، سلامت کلی، نوع سرطان خون و عوارض جانبی درمان را در نظر می‌گیرند. برخی از درمانهای رایج برای سرطان خون عبارت‌اند از:
شیمی درمانی: شیمی درمانی یک درمان اولیه سرطان است که سلول‌های سرطانی را می‌کشد تا پیشرفت بیماری را کاهش دهد یا بیماری را از بین ببرد. پزشکان از انواع مختلف دارو برای انواع مختلف سرطان خون استفاده می‌کنند.
پرتو درمانی: پزشکان ممکن است از پرتو درمانی برای درمان لوسمی، لنفوم یا میلوم استفاده کنند. پرتو درمانی سلول‌های غیر طبیعی را مورد هدف قرار داده و به DNA آن‌ها آسیب می‌رساند تا نتوانند تولید مثل کنند. پزشکان اغلب پرتودرمانی را با سایر درمان‌ها ترکیب می‌کنند و از اشعه برای کاهش برخی علائم استفاده می‌کنند.
ایمونوتراپی: این روش درمانی، از سیستم ایمنی برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کند. ایمونوتراپی ممکن است به بدن کمک کند تا سلول‌های ایمنی بیشتری بسازد و یا به سلول‌های ایمنی موجود کمک کند تا سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و از بین ببرند.
درمان هدفمند برای سرطان: این درمان تغییرات ژنتیکی یا جهش‌هایی را هدف قرار می‌دهد که سلول‌های سالم را به سلول‌های غیر طبیعی تبدیل می‌کنند.
پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ: پزشکان می‌توانند سلول‌های بنیادی مغز استخوان را قبل از انجام دوزهای بالای شیمی درمانی، جمع آوری و ذخیره کنند. پس از انجام شیمی درمانی، سلول‌های بنیادی محافظت شده جایگزین می‌شوند. به این ترتیب، افرادی که کاشت سلول‌های بنیادی اتولوگ انجام داده‌اند، می‌توانند از عوارض جانبی شیمی درمانی جلوگیری کنند.
پیوند سلول‌های بنیادی الوژنیک: گاهی اوقات، مغز استخوان آسیب دیده باید با مغز استخوان سالم جایگزین شود. پزشکان یک اهدا کننده مناسب مغز استخوان را شناسایی کرده و از سلول‌های اهدا کننده برای جایگزینی سلول‌های آسیب دیده استفاده می‌کنند.
سخن پایانی
در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز با انواع سرطان خون، علائم سرطان خون و درمانهای آن آشنا شدیم و دریافتیم علائم سرطان خون بسته به نوع سرطان خون متفاوت است. البته بعضی از علائم سرطان خون مانند تب و خستگی بین انواع این سرطان مشترک است. اکثر افرادی که علائم شرح داده شده در این مقاله را دارند، مبتلا به سرطان خون نیستند؛ اما یافتن علت این علائم حائز اهمیت است. مانند دیگر انواع سرطان، شناسایی علائم و تشخیص به موقع بیماری، به شروع به موقع و موثر درمان کمک می‌کند. پس در صورت وجود هرگونه علائم یا تغییرات مشکوک، حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
