کرم کلیندامایسین (Clindamycin) برای چیست؟

کلیندامایسین (Clindamycin) یک آنتی بیوتیک سیستمیک است که برای درمان جوش و واژینوز بکار می‌رود. در مورد جوش، کلیندامایسین اثر ضد باکتریایی خاصی دارد که مانع رشد و تکثیر باکتری استافیلوکوکوس آورئوس می‌شود. کلیندامایسین به صورت محلول، ژل و لوسیون بصورت (ژل Duac Once Daily) حاوی بنزوئیل پراکسید بوده و به باز کردن منافذ مسدود شده کمک کرده و باعث خروج مواد اضافی از پوست می‌شود.

در مورد واژینوز هم باید بگوییم که این دارو با کاهش رشد باکتری‌هایی مانند گاردنرلا، کلامیدیا و تریکوموناس موجب درمان ترشحات واژینالی می‌شود. کلیندامایسین به صورت کرم واژینال با استفاده از اپلیکاتور داخل واژن قرار می‌گیرد تا بتواند تمام سطوح تحت درمان را تحت پوشش قرار دهد. برای آشنایی بیشتر با این دارو با این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز همراه شوید.

اشکال دارویی کلیندامایسین

بطور کلی چهار شکل دارویی از کلیندامایسین وجود دارد: تزریقی، داخل واژینالی، خوراکی و موضعی. در جدول زیر اطلاعاتی پیرامون اشکال مختلف این دارو ارائه شده است:

موارد مصرف کلیندامایسین

پزشکان از دارو یا کرم کلیندامایسین برای درمان انواع عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌کنند. زمانی که امکان استفاده از پنی‌سیلین وجود نداشته باشد و یا نوع باکتری‌های درگیر در عفونت‌ مشخص شده باشند، کلیندامایسین (در صورت موثر بودن بر باکتری درگیر در عفونت) تجویز می‌گردد. در مواردی که عفونت پوستی باشد، از کرم کلیندامایسین موضعی استفاده می‌شود. این دارو در درمان آکنه (به همراه سایر داروهای مرتبط) موثر می‌باشد.

همچنین در مواردی که عفونت در دستگاه تناسلی زنان باشد، از کرم کلیندامایسین یا شیاف واژینال آن استفاده می‌شود. البته در مواردی ممکن است لوسیون کلیندامایسین نیز برای عفونت‌های واژن تجویز گردد. در موارد معدودی، از کلیندامایسین برای مواردی استفاده می‌شود که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به طور رسمی تایید نکرده است. به عنوان مثال، گاهی اوقات پزشکان از کلیندامایسین برای درمان سیاه زخم و مالاریا استفاده می‌کنند.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر کلیندامایسین (Clindamycin)

کلیندامایسین یک عامل ضد باکتری است که به زیر واحدهای ریبوزومی 50S باکتری‌های حساس متصل می‌شود و با تداخل در انتقال پپتیدیل از طولانی شدن زنجیره‌های پپتیدی جلوگیری می‌کند و در نتیجه سنتز پروتئین را سرکوب می‌سازد. اسیدهای چرب سطحی پوست را کاهش می‌دهد. مکانیسم دقیق اثر در درمان آکنه ناشناخته است، اما کلیندامایسین باکتری پروپیونی آکنه را در داخل بدن مهار می‌نماید.

اگرچه کلیندامایسین فسفات در شرایط آزمایشگاهی غیرفعال است، هیدرولیز سریع آن در in vivo (یعنی درون یک ارگانیسم زنده) باعث می‌شود تا این ترکیب را به یک آنتی بیوتیک فعال کلیندامایسین تبدیل شود. دارو یا کرم کلیندامایسین سنتز پروتئین باکتریایی را از طریق اتصال به زیر واحد 50S ریبوزوم مهار می‌نماید. کلیندامایسین پروپیونی باکتریوم آکنه را در محیط in vitro (خارج از ارگانیسم زنده مثلاً محیط آزمایشگاهی یا …) مهار می‌‎کند. مقاومت باکتریایی ممکن است به کلیندامایسین ایجاد شود. مقاومت به کلیندامایسین ممکن است با مقاومت به اریترومایسین مرتبط باشد. همچنین مقاومت متقاطع نیز بین کلیندامایسین و لینکومایسین به اثبات رسیده است.

طریقه مصرف

در بین اشکال مختلف این دارو به طریقه مصرف ژل یا کرم کلیندامایسین اشاره می کنیم:

نحوه مصرف ژل یا کرم کلیندامایسین

• قبل از استفاده از کلیندامایسین، نواحی آسیب دیده را با آب گرم و صابون کاملا شسته و خشک کنید.
• از دارو به اندازه‌ای استفاده کنید که لایه نازکی روی ناحیه آسیب دیده تشکیل دهد.
• دارو را به کل ناحیه‌ای که تحت تأثیر آکنه قرار گرفته است بمالید، نه فقط روی خود جوش‌ها. این عمل به جلوگیری از ایجاد جوش‌های جدید کمک می‌کند.
• از شستن بیش از حد نواحی مبتلا به آکنه خودداری کنید. زیرا ممکن است پوست شما خشک و آکنه را بدتر نماید. شستن با صابون ملایم روزی 2 یا 3 بار کافی است.
• کرم کلیندامایسین موضعی آکنه را درمان نمی‌کند اما در کنار داروهای درمانی دیگر به کنترل آکنه کمک می‌کند. بنابراین، استفاده از این دارو را در تمام مدت درمان ادامه دهید، حتی اگر علائم شما پس از چند روز از بین برود. ممکن است مجبور شوید تا بطور روزانه و در طول ماهها از این دارو استفاده نمائید. اگر مصرف این دارو را خیلی زود متوقف کنید، علائم شما ممکن است عود کند.

طرز مصرف کرم موضعی (واژینالی) کلیندامایسین

کرم کلیندامایسین واژینال می‌تواند به درمان عفونت های باکتریایی در واژن کمک کند. این کرم همراه با اپلیکاتور (ابزار استعمال) ارائه می‌شود. خانمها می‌توانند مقدار یک اپلیکاتور را که حدود 100 میلی‌گرم کلیندامایسین است، 1 بار در روز هنگام خواب برای 3 تا 7 شب متوالی وارد واژن نمایند.

استفاده از کرم واژینال کلئوسین برای افراد باردار در سه ماهه دوم و سوم بی خطر است. بیماران باردار به 7 روز درمان متوالی نیاز دارند. زنان باردار نباید از شیاف واژینال کلیندامایسین استفاده کنند چرا که محققان هنوز بی‌خطر بودن شیاف در دوران بارداری را تایید نکرده‌اند. افرادی که سابقه کولیت دارند نباید از شیاف یا کرم کلیندامایسین استفاده کنند.

مقدار مصرف کرم Clindamycin

دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت است. حتما از دستورات پزشک یا دستورالعمل‌های روی برچسب تبعیت کنید. اطلاعات زیر فقط شامل دوزهای متوسط ​​این دارو هستند. توجه داشته باشید مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به قدرت دارو بستگی دارد. همچنین، تعداد دوزهایی که هر روز مصرف می‌کنید، زمان مجاز بین دوزها و مدت زمانی که دارو را مصرف می‌کنید به نوع و شدت و ضعف مشکل پزشکی که دارو را برای آن استفاده می‌کنید بستگی دارد.

مقدار مصرف برای اشکال دوز موضعی (ژل، محلول، فوم و لوسیون):

برای آکنه:

در نوزادان و کودکان زیر 12 سال: مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود.

مقدار مصرف در افراد 12 سال به بالا:

• ژل/ محلول/ لوسیون (سلئوسین T، کلیندامکث): هر 12 ساعت 1 بار لایه نازکی از دارو در محل عارضه مالیده شود.
• فوم/ ژل (ایووسیلین، کلینداژل): روزی 1 بار لایه نازکی از دارو در محل عارضه مالیده شود.

دوز فراموش شده داروی کلیندامایسین

اگر یک نوبت از این دارو را فراموش کردید، آن را در اسرع وقت مصرف کنید. با این حال، اگر تقریباً زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را رها کنید و به برنامه دوز معمولی خود بازگردید

زمان مصرف پماد یا کرم کلیندامایسین

کلیندامایسین یک آنتی‌بیوتیک است که با جلوگیری از تقسیم باکتری‌ها، عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کند. از جمله موارد استفاده از این دارو عفونت‌های واژینال، زخم‌های عفونی و زخم‌های ناشی از جراحی است. کپسول کلیندامایسین برای عفونت های باکتریایی موثر عمل می‌کند و تاثیری بر عفونت های ویروسی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ندارد.

زمانی که پزشک معالج داروی یا کرم کلیندامایسین را تجویز کرد حتما باید دوره ای مشخص شده را کامل کنید و حتما از تجویز پزشک پیروی کنید. همچنین نباید از دارو پس از بهبودی بدون تجویز پزشک استفاده کنید. پماد یا کرم کلیندامایسین برای بهبود بیماری‌های عفونی مانند عفونت‌های استافیلوکوکی استخوان، مفصل‌ها و پریتونیت استفاده می‌گردد.

موارد احتیاط

• در اثر استفاده موضعی از کرم کلیندامایسین، احتمالاً شاهد جذب سیستمیک این دارو باشیم. بنابراین، در صورت بروز اسهال زیاد، بلافاصله مصرف دارو را قطع کنید.
• کرم کلیندامایسین ممکن است باعث تحریک پوستی شود، به ویژه هنگامیکه با داروهای موضعی آکنه شامل لایه بردارها یا اسکرابها بطور همزمان استفاده شود.
• این دارو در افراد آتوپیک (افرادی که مبتلا به درماتیت آتوپیک بوده و پوستشان خشک و حساس توام با خارش‌های زیاد و شدید است) باید با احتیاط مصرف شود.
• پماد کلیندامایسین فقط برای استعمال خارجی بوده و باید از برخورد با چشم و نواحی مخاطی (دهان و بینی) جلوگیری شود.
• اگر کرم کلیندامایسین توسط مادران شیرده روی سینه اعمال شود، باید مراقب بود تا در نوک پستان و اطراف آن مالیده نشود تا وارد دهان نوزاد شیرخوار نگردد.

عوارض جانبی کرم کلیندامایسین (Clindamycin)

هر دارویی در کنار اثرات مفید خود ممکن است عوارض ناخواسته‌ای نیز ایجاد کند. اگرچه همه این عوارض جانبی ممکن است رخ ندهند، اما در صورت بروز ممکن است ایجاد مشکل کرده و بیمار نیازمند مراقبت‌های پزشکی گردد. در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر فوراً با پزشک خود مشورت کنید. ضمناً ممکن است این عوارض جانبی حتی تا چند هفته پس از قطع مصرف این دارو نیز رخ دهند:

عوارض نادر:

• گرفتگی شکم یا معده، درد و نفخ (شدید)
• اسهال (آبی و شدید) که ممکن است خونی نیز باشد
• تب
• افزایش تشنگی
• حالت تهوع یا استفراغ
• خستگی یا ضعف غیرمعمول
• کاهش وزن (غیرمعمول)

عوارض کمتر گزارش شده:

• بثورات پوستی
• خارش
• قرمزی
• تورم یا سایر علائم تحریکی که قبل از مصرف این دارو وجود نداشتند

عوارضی که زیاد گزارش شده‌اند:

• خشکی
• پوسته پوسته شدن یا لایه برداری از پوست
• درد شکم
• اسهال (خفیف)
• سردرد
• تحریک یا چرب شدن پوست
• احساس سوزش یا سوزش پوست

شیاف‌ و کرم واژینال کلیندامایسین ممکن است عوارض جانبی از قبیل موارد زیر ایجاد نمایند:

• درد شکم
• تحریک مری
• تهوع و استفراغ
• واکنش های پوستی آلرژیک
• واکنش های آلرژیک شدید
• التهاب واژن
• تجمع مایع در زیر پوست
• اختلال در عملکرد کبد
• اختلال در عملکرد کلیه
• اختلالات خونی
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن
• آرتروز

طبق گزارشات موجود، به ندرت ممکن است فردی در اثر استفاده از یک محصول کلیندامایسین واژینال به کولیت مبتلا شود. نهایتاً برخی دیگر از عوارض جانبی استفاده از شیاف یا کرم‌های واژینال کلیندامایسین می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• عفونت های قارچی واژن
• التهاب واژن و فرج
• اختلالات واژن یا فرج
• درد واژن

موارد منع مصرف دارو یا کرم کلیندامایسین

برای مصرف پماد یا کرم کلیندامایسین این 10 نکته را در نظر داشته باشید.

1. قبل از مصرف هر دارویی بروشور آن را از جهت تداخل دارویی چک کنید. چنانچه دارویی که در حال استفاده از آن هستید با این دارو تداخل داشت، با پزشک متخصص مشورت نمایید تا در مورد قطع یا تداوم دارو با تشخیص درست عمل کرده باشید.
2. اگر با مصرف این دارو دچار اسهال شدید به هیچ وجه نباید از کلیندامایسین استفاده کنید.
3. اگر باردار هستید یا نوزاد شیرخوار دارید، مصرف دارو در زمان شیردهی یا بارداری مشکل دارد.
4. هرگز داروی کرم واژینال کلیندامایسین را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.
5. چنانچه قصد بارداری دارید از استعمال دارو یا کرم کلیندامایسین خودداری کنید.
6. تاریخ انقضای شیاف واژینال کلیندامایسین را بررسی نمایید. اگر تاریخ انقضای دارویی تمام شده باشد امکان دارد با عوارض جانبی آن مواجه شوید. پس از مصرف آن خودداری کنید.
7. در صورت سابقه حساسیت به شیاف واژینال کلیندامایسین یا لینکومایسین یا سایر محتویات کرم از مصرف کرم منصرف شوید.
8. داروی کلیندامایسین (شیاف واژینال) برای بیماری فعلی شما تجویز شده لذا از مصرف آن در موارد مشابه خودداری کنید.
9. مصرف کرم واژینال کلیندامایسین در خانمهای دارای سابقه بیماریهای التهاب روده ، کولیت اولسراتیو ، یا کولیت ناشی از مصرف آنتی بیوتیکها توصیه نمی‌شود.
10. چنانچه شرایط یا بیماری خاصی مثل بیماری کرون یا انتریت ناحیه‌ای دارید، قبل از تجویز این دارو، پزشک را مطلع سازید.

مصرف کلیندامایسین (Clindamycin) در در دوران بارداری و شیردهی

دارو یا کرم کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک موثر در درمان عفونت‌های باکتریایی مختلف است. با این حال، مصرف آن در دوران حاملگی و شیردهی توصیه نمی‌شود. چرا که مصرف آن می‌تواند موارد زیر را به همراه داشته باشد:

• – این دارو از طریق جفت به جنین انتقال می‌یابد و ممکن است عوارض جانبی مانند مشکلات اسکلتی یا مشکلات کلیوی را در جنین ایجاد کند.
• – کلیندامایسین در شیر مادر ترشح می‌شود و ممکن است باعث مشکلات گوارشی در نوزاد شود.
• – مصرف طولانی مدت این دارو در دوران حاملگی می‌تواند خطر انواع سقط جنین را افزایش دهد.
• بنابراین تجویز این دارو در حاملگی و شیردهی باید تحت نظر تخصصی پزشک و تنها در صورت ضرورت باشد. همچنین باید کمترین مقدار مورد نیاز برای درمان تجویز شود تا خطرات جنین و نوزاد کاهش یابد.

تداخل دارویی کلیندامایسین

مواد زیر همزمان با کرم کلیندامایسین نباید مصرف شوند:

• لوازم آرایشی دارویی پوشش دهنده
• سایر محصولات آکنه مانند بنزوئیل پراکسید، اسید سالیسیلیک یا ترتینوئین
• محصولات مراقبت از پوست که دارای محتوای الکل بالایی هستند (برخی کرم‌های اصلاح، لوسیون ها یا لوسیون بعد از اصلاح)
• برخی از پاک کننده‌های پوست یا صابون های دارویی

طبق تجربه اثبات شده که داروی کلیندامایسین اثر داروهای شل کننده عضلانی غیر دپولاریزان را افزایش می‌دهد. این دارو نسبت به اثرات داروهای نئوستیگمین و پیریدوستگمین اثر آنتاگونیستی دارد.

اگر از کپسول کلیندامایسین استفاده می‌کنید، لازم است بدانید که داروهای مسدود کننده عصبی-عضلانی، کلرامفنیکل، نئوستیگمین، اریترومایسین و پیریدوستیگمین با هم تداخل دارند. بطوری که مصرف همزمان این دارو با اریترومایسین و کلرامفنیکل  به هیچ‌ وجه توصیه نمی‌شود.

شرایط نگهداری کلیندامایسین

• کلیندامایسین باید در بسته بندی و به شکل باز نشده و در دمای 15 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود.
• دارو یا کرم کلیندامایسین (Clindamycin) را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم قرار دهید.

کلام آخر در مورد کرم کلیندامایسین

در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کاربردها، عوارض جانبی و … در مورد پماد یا کرم کلیندامایسین پرداختیم. همچنان اگر پرسشی در مورد این کرم موضعی دارید، می‌توانید برای ما کامنت بگذارید.

منبع سایت: Medscape