در سال‌های اخیر، هورمون‌ها به عنوان اجزاء کلیدی در سلامت و عملکرد بدن انسان مورد توجه قرار گرفته است. یکی از بخش‌های مهم این دامنه، هورمون‌های زنانه هستند که نقش بسیار حیاتی در رشد و توسعه فیزیکی و روانی زنان دارند. یکی از داروهایی که به طور گسترده برای مدیریت هورمون‌های زنانه و درمان مشکلات مربوط به یائسگی و بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، داروی سیکلوژست است. در ادامه به بررسی مقدار و زمان مصرف، مکانیسم عمل، موارد احتیاط و منع مصرف داروی Cyclogest خواهیم پرداخت.
اشکال دارویی سیکلوژست
- درج واژن 100 میلی گرم
- ژل داخل واژینال (شیاف) 4% و 8%
موارد مصرف شیاف سیکلوژست
پروژسترون (نام ژنریک سیکلوژست) نوعی هورمون (پروژستین) است که مشابه پروژسترونی است که بدن شما به طور طبیعی می‌سازد و زمانی که بدن شما به اندازه کافی از آن تولید نمی‌کند، جایگزین هورمون میشود. این دارو در زنانی که باردار و یائسه نمی‌شوند، برای بازگرداندن دوره‌های قاعدگی طبیعی که برای چندین ماه متوقف شده است (آمنوره)، استفاده میشود. پروژسترون برای کاهش خطر سرطان رحم به درمان جایگزین استروژن اضافه میشود. توجه داشته باشید که این دارو در کودکان کاربردی نداشته و نباید از آن برای آزمایش بارداری استفاده کنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Cyclogest
هورمون پروژسترون طبیعی؛ رشد غدد پستانی را تقویت میکند و باعث تغییر در اندومتر، شل شدن عضلات صاف رحم، مسدود کردن تخمک گذاری فولیکولی و حفظ بارداری میشود. فارماکوکینتیک با نیمه عمر 5-20 دقیقه و دفع از طریق ادرار (50-60%) و مدفوع از جمله صفرا (10%) صورت می‌گیرد. پروتئین محدود دارو 96-99٪ و حداکثر زمان سرم 8 ساعت می‌باشد.
مقدار مصرف داروی Cyclogest
قبل از مصرف داروی سیکلوژست (Cyclogest) با پزشک (یا مراجعه به بروشور اطلاعات دارویی) در رابطه با زمان و مقدار مصرف دقیق مشورت کنید. این دارو را مطابق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز قبل از خواب مصرف کنید. دوز مصرفی را مطابق دستور پزشک یا اطلاعات دارویی سازنده مصرف کرده و بدون مشورت با پزشک مقدار مصرف را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی یا استفاده بیشتر از شیاف تاثیری بر روند درمان نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش خواهد داد. در ادامه به طریقه مصرف شیاف سیکلوژست در بزرگسالان خواهیم پرداخت؛
- داروی سیکلوژست برای فناوری کمک باروری (ART)، 90 میلی گرم (ژل 8 درصد) داخل واژینال در روز استفاده میشود. این مقدار دوز مصرفی برای زنان مبتلا به نارسایی کامل یا نسبی تخمدان، 90 میلی گرم دو بار در روز داخل واژینال خواهد بود که ممکن است 10-12 هفته پس از لقاح تا استقلال جفت ادامه یابد.
- برای آمنوره ثانویه 45 میلی گرم (ژل 4 درصد) داخل واژینال یک روز در میان x 6 دوز که در صورت عدم پاسخ، 90 میلی گرم (ژل 8 درصد) را یک روز در میان در 6 دوز امتحان کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی سیکلوژست، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال (مانند روغن بادام زمینی) باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت سوابق پزشکی از جمله لخته شدن خون، سابقه خونریزی در مغز، بیماری کبد، خونریزی واژینال با علت ناشناخته، از دست دادن بارداری با برخی موارد بافت باقی مانده در رحم، سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان (به ویژه پستان یا سایر اندام‌های زنانه)، بیماری کلیوی، چاقی، بیماری قلبی، فشارخون بالا، تشنج، سردردهای میگرنی، آسم، سطح بالای کلسترول یا چربی خون، افسردگی، دیابت، سکته مغزی، سیگار کشیدن، لوپوس و… با پزشک مشورت کنید.
مصرف داروی سیکلوژست در بسیاری از بیماران سبب گیجی و خواب‌آلودگی شده است. در صورت بروز، از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری بالایی (از جمله رانندگی، کار با تجهیزات و ماشین‌آلات) دارند، پرهیز کنید. این دارو در برخی بیماران سبب حساسیت به آفتاب شده است، در این شرایط از اتاق‌های برنزه کننده و لامپ‌های آفتابی استفاده نکرده و هنگام بیرون از منزل، از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. توجه داشته باشید که در دوران بارداری و شیردهی باید تنها با مشورت و نسخه پزشک استفاده شود.
موارد هشدار استفاده از شیاف سیکلوژست (Cyclogest)
- داروی سیکلوژست برای جلوگیری از سقط جنین در زنان با سابقه سقط مکرر خود به خودی بارداری استفاده شده است. هیچ شواهد کافی برای نشان دادن موثر بودن آن‌ها برای این منظور در دسترس نیست.
- در بیماران با سابقه خانوادگی سرطان سینه و یا DVT/PE، فعلی یا سابقه افسردگی، اندومتریوز، دیابت، HTN، تغییرات تراکم استخوان، نارسایی کلیوی یا کبدی، بیماری متابولیک استخوان و… احتیاط کنید.
- پزشک باید نسبت به اولین تظاهرات اختلالات ترومبوتیک (ترومبوفلبیت، اختلالات عروق مغزی، آمبولی ریوی و ترومبوز شبکیه) هوشیار باشد. در صورت بروز یا مشکوک شدن به هر یک از این موارد، دارو باید فوراً قطع شود.
- در صورت بروز زردی، مشکلات بینایی (ممکن است باعث عدم تحمل لنزهای تماسی شود)، هرگونه نشانه VTE، میگرن با شدت غیرمعمول، افزایش قابل توجه فشار خون، افسردگی شدید، افزایش خطر عوارض ترومبوآمبولیک پس از جراحی و… مصرف دارو باید قطع شود.
- 4 هفته قبل از عمل جراحی بزرگ یا بی‌حرکتی طولانی مدت مصرف را قطع کنید. بیمارانی که وارفارین، داروهای ضد انعقاد خوراکی مصرف می‌کنند (افزایش دوز ضد انعقاد ممکن است ضروری باشد).
- برخی از مطالعات استفاده از OCP را با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط می‌کنند، در حالی که مطالعات دیگر تغییری در خطر نشان نداده‌اند. خطر ابتلای زنان به شرایطی از جمله شروع زودرس قاعدگی قبل از 12 سالگی، یائسگی دیررس، پس از 55 سالگی، اولین فرزند پس از 30 سالگی و… بستگی دارد.
- درج واژینال برای استفاده با سایر محصولات واژینال (مانند محصولات ضد قارچ) توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است ترشح و جذب پروژسترون از داخل واژن را تغییر دهد.
- در موارد خونریزی ناگهانی، مانند همه موارد خونریزی نامنظم واژینال، باید علل غیرعملکردی در نظر گرفته شود. در موارد خونریزی واژینال تشخیص داده نشده، اقدامات تشخیصی کافی باید انجام شود.
- در بیماران مبتلا به بیماری‌هایی که می‌تواند با احتباس مایعات تشدید شود از جمله صرع، میگرن، اختلال عملکرد کلیوی یا آسم با احتیاط مصرف شود. همچنین در موارد از دست دادن نسبی یا کامل بینایی، دوبینی، شروع ناگهانی پروپتوز، در صورت مشاهده ادم پیپی یا ضایعات عروقی شبکیه در معاینه، برای همیشه قطع شود.
موارد منع مصرف سیکلوژست
- حساسیت مفرط مستند به دارو یا مواد کمکی
- بدخیمی شناخته شده یا مشکوک در پستان یا اندام تناسلی
- ترومبوآمبولی شریانی یا وریدی فعال یا ترومبوفلبیت شدید یا سابقه این حوادث
- بیماری‌های کبدی، تومورهای کبدی
- خونریزی غیر طبیعی واژینال تشخیص داده نشده
- سقط از دست رفته شناخته شده یا حاملگی خارج از رحم
هشدار در رابطه با شیاف سیکلوژست
گاهی اوقات پروژسترون با داروی دیگری (نوعی استروژن) به عنوان درمان جایگزینی هورمونی (HRT) در زنان پس از یائسگی استفاده میشود. HRT (درمان جایگزینی هورمونی) ترکیبی به ندرت می‌تواند عوارض جانبی بسیار جدی مانند بیماری قلبی (مانند حملات قلبی)، سکته مغزی، لخته شدن خون جدی (مانند در ریه ها و پاها)، زوال عقل و سرطان سینه ایجاد کند. به نظر می‌رسد برخی از این خطرات به طول درمان و سایر عوامل بستگی دارد. HRT ترکیبی باید برای کوتاه‌ترین مدت ممکن در کمترین دوز موثر استفاده شود تا بتوانید از مزایای آن بهره‌مند شوید و احتمال عوارض جانبی جدی ناشی از درمان طولانی مدت را به حداقل برسانید. HRT ترکیبی نباید برای پیشگیری از بیماری قلبی یا زوال عقل استفاده شود. خطرات و مزایای درمان و سابقه سلامت شخصی خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
عوارض داروی سیکلوژست (Cyclogest)
حالت تهوع، نفخ، حساسیت سینه، سردرد، تغییر در ترشحات واژن، نوسانات خلقی، تاری دید، سرگیجه یا خواب آلودگی برخی از عوارض داروی سیکلوژست (Cyclogest) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل خونریزی غیرمعمول واژینال (مانند لکه بینی، خونریزی ناگهانی)، ذهنی یا تغییرات خلقی (مانند افسردگی، از دست دادن حافظه)، تورم دست ها و پاها، تکرر، سوزش و ادرار دردناک، توده‌های سینه، لکههای تیره روی پوست یا صورت (ملاسما)، زردی چشم و پوست، درد معده و شکم، تیره شدن ادرار، خستگی غیرمعمول و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض شایع داروی سیکلوژست خواهیم پرداخت؛
- بزرگ شدن سینه و حساسیت سینه
- کرامپ
- نوسانات خلقی
- حالت تهوع
- افسردگی، سرگیجه، خواب آلودگی و اختلال خواب
- درد پرینه
- عصبی بودن
- مشکلات ادراری
- درد عضلانی اسکلتی
- سردرد
- درد سینه و درد شکم
- ترشحات واژن
- یبوست و اسهال
- تحریک‌پذیری
تداخل دارویی سیکلوژست
- تداخلات رده X (پرهیز): داروهای ضد قارچ (واژینال)، یولی‌پریستال
- کاهش اثرات داروها توسط سیکلوژست: داروهای ضد انعقاد، داروهای ضد دیابت، سینکالید، یولی‌پریستال
- کاهش اثرات سیکلوژست توسط داروها: داروهای ضد قارچ (واژینال)، القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، میتوتان، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب، یولی‌پریستال
- افزایش اثرات داروها توسط سیکلوژست: مهارکننده‌های C1، پومالیدومید، گیاهان (با خاصیت پروژسترونی)
مصرف شیاف سیکلوژست (Cyclogest) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف شیاف سیکلوژست در دوران بارداری برای مادرانی که نیاز به پروژسترون بیشتری دارند، قابل مصرف است. برخی موارد مصرف این دارو در دوران بارداری شامل یشگیری از سقط جنین در زنان با سابقه سقط مکرر، درمان خونریزی واژینال در دوران بارداری و کمک به رشد و نمو جنین در زنان دارای سطح پروژسترون پایین می‌باشد. در صورتی که پزشک مصرف شیاف سیکلوژست را در دوران شیردهی تجویز کند، باید مراقب عوارض جانبی احتمالی در نوزاد باشید. این عوارض جانبی ممکن است شامل تحریک‌پذیری، مشکلات گوارشی و افزایش وزن باشد.
شرایط نگهداری داروی Cyclogest
داروی سیکلوژست (Cyclogest) باید دردمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی (اعم از پماد، کرم، شیاف، قرص، شربت و…) باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر شیاف سیکلوژست
در این مقاله، به بررسی گسترده‌ای از هورمون‌های زنانه و کاربردهای داروی سیکلوژست در مدیریت مشکلات مرتبط با یائسگی و بارداری از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. هورمون‌های زنانه، با نقش مهمی در تعادل و سلامت جسمانی و روانی زنان، به عنوان عوامل کلیدی در فرآیندهای مختلف از جمله سیکلوژست معرفی شدند. با این حال، مصرف این دارو نیاز به نسخه و بررسی پزشک دارد تا دچار عوارض جانبی نشوید. اگر پزشک تشخیص دهد که سطح پروژسترون بدن شما پایین است، ممکن است این دارو را به صورت تزریق، قرص یا شیاف تجویز کند.
منبع سایت: Medscape
