در دنیای پیشرفته و مدرن امروزی، کیفیت زندگی و بهبود سلامت همواره اولویت تمام انسان ها محسوب می شود. از آنجا که مشکلات درد و التهاب می توانند اثر مخربی بر زندگی روزمره ما بگذارند، استفاده از داروها و محصولات ضدالتهابی یکی از راه های موثر برای درمان این علائم آزاردهنده می باشد. قرص ایبوپروفن (ibuprofen) یکی از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) است که به عنوان یک ماده مؤثر در بسیاری از داروها و محصولات دارویی یافت می شود. در ادامه مقاله به بررسی اشکال مختلف، عوارض و موارد مصرف ایبوپروفن اشاره خواهیم کرد.
اشکال دارویی ایبوپروفن
امروزه داروها به اشکال مختلفی مطابق با نیاز ما در حال تولید می باشند. ایبوپروفن (ibuprofen) در اشکال مختلف از جمله قرص معمولی، قرص جویدنی، شربت خوراکی و کپسول تولید می شود. قرص معمولی این دارو در دوزهای 100، 200، 400، 600 و 800 میلی گرم، قرص جویدنی در دوزهای 50 و 100 میلی گرم، کپسول 200 میلی گرم و شربت خوراکی آن در دوزهای 100 میلی گرم / 5 میلی لیتر در بازار دارویی دنیا موجود است. در بازار دارویی ایران این دارو به فرم‌های قرص خوراکی 200، 400، 600 و 800 میلی گرم ، کپسول ژله ای 200 و 400، شربت و ژل موضعی موجود است. اشکال مختلف این مسکن بدون نیاز به تجویز پزشک از داروخانه های کشور قابل خریداری است.
موارد مصرف ایبوپروفن
ايبوپروفن با مسدود کردن اثر آنزیم سیکلوکسیژناز، منجر به کاهش ساخت ماده ای شیمیایی به نام پروستاگلاندين در بدن می شود. به همین دلیل یک مسکن برای دردهای خفیف، تب، دردهای قاعدگی و مفاصل محسوب می شود. با اینکه این دارو بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه های سطح کشور قابل خریداری است، اما موارد استفاده و کاربرد آن در افراد متفاوت است. برای مثال استفاده از بروفن در بانوان قبل و بعد از بارداری توصیه نمی شود. در ادامه موارد مصرف این مسکن در کودکان و بزرگسالان برای شما قرار داده شده است.
مصرف بروفن در بزرگسالان
کنترل دردهای خفیف و متوسط
کاهش تب
کاهش التهاب
مناسب برای دردهای قاعدگی
آرتروز
روماتیسم مفصلی
مصرف بروفن در کودکان
کاهش تب
آرتریت روماتویید جوانان
کاهش درد
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر ibuprofen
با مهار حداقل 2 ایزوآنزیم سیکلواکسیژناز (COX)، COX-1 و COX-2، سنتز پروستاگلاندین ها را در بافت های بدن مهار می کند. ممکن است کموتاکسی را مهار کند، فعالیت لنفوسیتی را تغییر دهد، فعالیت سیتوکین های پیش التهابی را کاهش دهد و تجمع نوتروفیل ها را مهار کند. البته لازم بذکر است، این اثرات به فعالیت ضد التهابی کمک می کند. ایوپروفن دارای قدرت جذب سریع 85 درصدی با فراهمی زیستی (قدرت جذب در گردش خون بدن) 80 الی 100 درصد می باشد.
اوج غلظت پلاسمایی قرص ایبوپروفن بزرگسالان در قرص معمولی 120 دقیقه، قرص جویدنی 62 دقیقه و در شربت های خوراکی 47 دقیقه می باشد. اوج غلظت پلاسمایی کودکان تب دار در قرص جویدنی 86 دقیقه و در شربت خوراکی 58 دقیقه می باشد. همچنین حداکثر غلظت پلاسمایی در قرص معمولی 20 میکروگرم در میلی لیتر، قرص جویدنی 15 میکروگرم در میلی لیترو در سوسپانسیون خوراکی 19 میکروگرم در میلی لیتر است.
مقدار مصرف ibuprofen
مقدار استفاده از قرص ایبوپروفن با توجه به نوع بیماری و شخص تعیین می شود. در این راستا، استفاده از بروفن در بیماری هایی مانند تب، درد و دردهای قاعدگی بین 200 الی 400 میلی گرم است که نباید مقدار کلی آن در روز از 1200 میلی گرم تجاوز کند. برای بیماری های التهابی در هر دوز بین 400 الی 800 میلی گرم و در طول روز بیشتر از 3200 میلی گرم توصیه نمی شود. همچنین برای آرتروز و روماتیسم مفصلی 300، 400، 600 و 800 میلی گرم در هر دوز توصیه می شود که نباید مقدار روزانه آن بیشتر از 3200 میلی گرم شود.
زمان مصرف ایبوپروفن
بسیاری از ما هنگام مراجعه به پزشک نسخه های متفاوتی را دریافت کرده ایم که بر روی هرکدام دوز مصرفی به همراه زمان مصرف درج شده است. برای قرص ایبوپروفن در بیماری های مختلف نسخه های گوناگونی وجود دارد، برای مثال برای کنترل درد و تب های خفیف در بزرگسالان 200 الی 400 میلی گرم هر 4 الی 6 ساعت تجویز می شود. همچنین برای بیماری های التهابی مصرف دوزهای 6 الی 8 ساعته و آرتروز و بیماری های مفصلی هر 6 الی 8 ساعت پیشنهاد می شود.
زمان مصرف قرص یا شربت ایبوپروفن در کودکان دارای تب و دردهای خفیف 5 الی 10 میلی گرم هر 6 الی 8 ساعت و آرتریت روماتویید جوانان 30 الی 50 میلی گرم هر 8 ساعت پیشنهاد می شود. لازم بذکر است، مصرف زیاد در کودکان زیر 6 سال سبب بروز مشکلات کلیوی خطرناک می شود.
موارد احتیاط
موارد احتیاط و منع استفاده در داروهای مختلف وجود دارد که باتوجه به وضعیت شخص تجویز می شود. برای مثال در صورت بارداری یا شیردهی، قبل از استفاده حتما با پزشک خود مشورت کنید. به خصوص مهم است که از قرص ایبوپروفن ibuprofen در هفته 20 بارداری یا بعد آن استفاده نکنید، مگر اینکه حتماً توسط پزشک تجویز شود، زیرا سبب مشکلاتی در جنین یا عوارضی در حین زایمان می شود. همچنین کسانی که بیماری های آسم، نارسایی احتقانی قلب (CHF)، نارسایی کبدی یا کلیوی، فشار خون بالا را دارند حتما با تجویز پزشک دارو را مصرف کنند.
مسکن های NSAID مانند قرص بروفن ممکن است منجر به نکروز پاپیلاری کلیه و سایر آسیب های کلیوی شود. خطر هیپرکالمی ممکن است در بیماران مبتلا به دیابت، افراد مسن، بیماری کلیوی یا با استفاده همزمان از داروهایی که می توانند باعث ایجاد هیپرکالمی از جمله مهارکننده های ACE شوند را افزایش دهند. به همین جهت، پتاسیم را به دقت کنترل کنید. قرص ایبوپروفن پتانسیل تحریک HF را با مهار پروستاگلاندین دارد که منجر به احتباس سدیم و آب، افزایش مقاومت عروقی سیستمیک و کاهش پاسخ به دیورتیک ها می شود. به همین دلیل تا حد امکان از خوردن آن پرهیز کنید.
موارد منع مصرف ایبوپروفن
استفاده از قرص ایبوپروفن در برخی شرایط و برخوردهای مختلف ممکن است منع شده یا با محدودیت‌هایی همراه باشد. به همین دلیل قبل از شروع مصرف این مسکن یا هر داروی دیگری، باید با پزشک خود مشورت کنید و مطمئن شوید که استفاده از این دارو برای شما مناسب است. برای مثال افرادی که دارای حساسیت هایی خاص، مشکلات گوارشی، مشکلات کلیوی، بانوان باردار، آسم، مشکلات قلبی و عروقی و… می باشند حتما با پزشک مشورت کنند.
خطرات قلبی و عروقی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ممکن است خطر حوادث ترومبوتیک قلبی عروقی جدی، انفارکتوس میوکارد (MI) و سکته مغزی را افزایش دهند که کشنده است.
استفاده مداوم در مدت زمان بالا می تواند خطر را افزایش دهد.
کسانی که دارای بیماری قلبی عروقی هستند، بیشتر در معرض خطر استفاده از این مسکن قرار دارند.
خطرات دستگاه گوارش
بروفن خطر عوارض جانبی جدی دستگاه گوارش از جمله خونریزی، زخم و سوراخ شدن معده یا روده را افزایش می دهند.
بیماران مسن بیشتر از بقیه افراد در معرض خونریزی دستگاه گوارش می باشند.
عوارض جانبی GI (خونریزی گوارشی) ممکن است در هر زمانی در طول استفاده و بدون علائم هشدار دهنده رخ دهد
عوارض جانبی ایبوپروفن (ibuprofen)
قرص ایبوپروفن همانند سایر داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ممکن است عوارض جانبی ناخواسته را به همراه داشته باشد. این عوارض جانبی در صورت داشتن حساسیت های خاص، مصرف بی رویه، تداخل دارویی و… ایجاد می شود که قابل کنترل است. توجه داشته باشید که در صورتی که بعد از مصرف این مسکن دچار عوارضی خاص شدید حتما با پزشک مشورت کنید. در ادامه برخی از مهم ترین عوارض حانبی این مسکن برای شما بیان شده است.
سرگیجه
سوزش سر دل
یبوست
حالت تهوع
وز وز گوش
احتباس مایعات
سردرد
استفراغ
تداخل دارویی ایبوپروفن
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. البته این بدان معنا نیست که تمامی قرص ها دچار تداخل دارویی می شوند. قبل از مراجعه به پزشک یا مصرف دارو حتما داروهای مورد استفاده خود را با پزشک در میان بگذارید تا در صورت لزوم داروی شما را تغییر دهد. در صورت تداخل دارویی ایبوپروفن (ibuprofen) با دیگر داروها ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. به عنوان مثال می توان به داروهای ضد پلاکت و رقیق کننده خون مانند کلوپیدوگرل (رقیق کننده های خون)، دابیگاتران، انوکساپارین، وارفارین و… اشاره کرد.
تمام برچسب های داروهای تجویزی و بدون نسخه را به دقت بررسی کنید زیرا بسیاری از داروها حاوی مسکن هستند. این داروها مشابه ایبوپروفن هستند و در صورت مصرف همزمان ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهند. با این حال، اگر پزشک به شما دستور داده است که آسپرین با دوز پایین برای پیشگیری از حمله قلبی یا سکته (معمولاً 162-81 میلی گرم در روز) مصرف کنید، باید مصرف آسپرین را ادامه دهید، مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری بدهد.
مصرف قرص ایبوپروفن (ibuprofen) در دوران بارداری و شیردهی
هیچ مطالعه و تحقیقات کافی و کنترل شده ای در زمینه عوارض مصرف ایبوپروفن در زنان باردار یا شیرده وجود ندارد. تنها تعداد کمی از داده ها و مطالعات مشاهده ای در مورد خطرات جنینی بالقوه استفاده از NSAID در زنان در سه ماهه اول یا دوم بارداری در دسترس است که قطعی نیست. اما با اینحال مطالعات و آزمایشات حیوانی زیادی در زمینه مصرف این مسکن در زنان باردار و تاثیر آن بر جنین انجام شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در مطالعات حیوانی، تجویز مهارکننده های سنتز پروستاگلاندین (به عنوان مثال ایبوپروفن)، منجر به افزایش از دست دادن قبل و بعد از لانه گزینی شد. همچنین در مطالعات حیوانی، NSAID سنتز پروستاگلاندین را مهار می کنند و باعث تاخیر در زایمان و افزایش بروز مرده زایی می شود.
خطرات مصرف قرص بروفن در دوران بارداری
استفاده از NSAID (مسکن هایی نظیر بروفن) می تواند باعث بسته شدن زودرس مجرای شریانی جنین و اختلال عملکرد کلیه جنین شود که منجر به الیگوهیدرآمنیوس (کاهش میزان مایع آمینوتیک) و در برخی موارد نارسایی کلیه نوزادان می شود.
به دلیل این خطرات، دوز و مدت مصرف را بین هفته های 20 تا 30 بارداری محدود کنید و از مصرف آن در هفته 30 بارداری به بعد پرهیز کنید.
هیچ اطلاعاتی در مورد استفاده در زنان باردار برای اطلاع از خطر مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی و سقط جنین وجود ندارد. با این حال، مطالعات منتشر شده با هر جزء جداگانه از ترکیب دارو وجود دارد.
پروستاگلاندین ها همچنین نقش مهمی در رشد کلیه جنین دارند. در مطالعات حیوانی منتشر شده، گزارش شده است که مهارکننده های سنتز پروستاگلاندین در صورت تجویز در دوزهای مرتبط بالینی، رشد کلیه را مختل می کنند.
شرایط نگهداری ibuprofen
داروی ایبوپروفن (ibuprofen) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تا حدامکان از کودکان و حیوانات دور نگه داشته شود و درصورت خرابی یا تمام شدن تاریخ مصرف آن را به درستی دور بریزید.
کلام آخر ایبوپروفن
قرص ایبوپروفن ibuprofen یک داروی ضد درد و ضد التهابی غیراستروئیدی محبوب و پرکاربرد در جهان است. همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز شرح دادیم، ایبوپروفن برای مدیریت موقتی دردها و التهاب‌ها مانند سردردها، دردهای عضلانی، دردهای دوران قاعدگی و التهاب‌های مفصلی به کار می‌رود. با این که این دارو از لحاظ اثرات درمانی بسیار مؤثر است، اما باید موارد منع مصرف، هشدارها و عوارض جانبی آن نیز به دقت در نظر داشت. برای استفاده ایمن از این دارو لازم است که با پزشک خود مشورت لازم را داشته باشید.
منبع: سایت medscape
