بیماری حرکات کنترل نشده یا تیک های حرکتی یک اختلال عصبی است که با حرکات ناخودآگاه و بی‌نظم در بدن همراه است. این بیماری معمولاً در دوران کودکی آغاز می‌شود و ممکن است در طول سال‌ها به تدریج به شدت افزایش یابد. یکی از راه‌های موثر در مدیریت این بیماری استفاده از داروهای پیشگیری و کنترلی میباشد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف بیماری حرکات کنترل نشده با تمرکز بر داروی پیموزاید پرداخته خواهد شد. پیموزاید (pimozide) یک نوع داروی مؤثر و شناخته شده در درمان تیک‌های حرکتی است که بهبود قابل توجهی در کنترل حرکات ناخودآگاه به دنبال دارد.
اشکال دارویی پیموزاید
- قرص: 1 میلی گرم و 2 میلی گرم
موارد مصرف قرص پیموزاید
داروی پیموزاید برای کاهش حرکات کنترل نشده (تیک‌های حرکتی) یا طغیان کلمات یا صداها (تیک‌های صوتی) ناشی از سندرم تورت استفاده می‌شود. پیموزاید دارویی است که با کاهش فعالیت یک ماده طبیعی (دوپامین) در مغز عمل می‌کند و نباید برای علائم خفیف استفاده شود. فقط در صورتی باید از این دارو استفاده کرد که علائم باعث ایجاد مشکلات شدید در زندگی روزمره شوند و سایر داروها یا درمان‌ها مؤثر نبوده باشند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی pimozide
مکانیسم عمل داروی پیموزاید شامل فنیل بوتیل پیپرادین؛ آنتاگونیست قوی گیرنده دوپامین D2 با اثر مرکزی است. جذب با فراهمی زیستی 40-50٪ و حداکثر زمان پلاسما 6-8 ساعت میباشد. حداکثر غلظت پلاسمایی 4-19 نانوگرم در میلی لیتر (وابسته به دوز) و متابولیسم شامل آنزیم P450 کبدی CYP3A4 و CYP2D6 میباشد. حذف در نیمه عمر 55 ساعت و دفع از طریق ادرار صورت می‌گیرد. متابولایزرهای ضعیف CYP2D6 غلظت پیموزید بالاتری نسبت به متابولایزرهای گسترده CYP2D6 نشان می‌دهند. غلظت‌های سرمی مشاهده شده در متابولیزورهای ضعیف مشابه آن‌هایی است که با مهارکننده‌های قوی CYP2D6 (مانند پاروکستین) مشاهده می‌شود.
مقدار مصرف داروی pimozide
داروی پیموزاید (pimozide) را به صورت خوراکی معمولاً یک بار در روز قبل از خواب با یا بدون غذا مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، آزمایشات و پاسخ به درمان است. پزشک ممکن است ابتدا به شما دستور دهد که دوز کم مصرف کنید، به تدریج دوز را افزایش دهید تا احتمال عوارض جانبی مانند لرزش کاهش یابد. دارو را مطابق دستور و نسخه پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز بدون مشورت با پزشک، تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد.
زمان مصرف قرص پیموزاید
قبل از مصرف داروی پیموزاید، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. در برخی بیماران، پزشک قبل از تجویز دارو اقدام به نوار قلب (EKG) و آزمایش‌های مختلفی می‌کند. این آزمایش‌ها برای این است که مشخص شود آیا شما در معرض خطر مشکلات ریتم قلب ناشی از پیموزاید هستید یا خیر، همچنین داروهای دیگر مانند داروهای محرک (مانند متیل فنیدات، دکستروآمفتامین)، ممکن است گاهی اوقات تیک‌ها را بدتر کنند. قبل از تصمیم گیری برای شروع پیموزاید، پزشک سعی می‌کند با کاهش دوز محرک، تیک‌های شما را کاهش دهد. برخی از نکات طریقه مصرف داروی پیموزاید شامل موارد زیر میباشد؛
- از خوردن گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت در حین استفاده از این دارو خودداری کنید، مگر اینکه پزشک یا داروساز شما تایید کند. گریپ فروت میتواند احتمال عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
- این دارو را به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید.
- بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را قطع نکنید. با قطع ناگهانی دارو ممکن است وضعیت شما بدتر شود. برای قطع مصرف دارو باید دوز مصرفی خود را به تدریج کاهش دهید.
- دوز مصرفی برای اختلال تورت، 1-2 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی میباشد که یک روز در میان افزایش دهید. توجه داشته باشید که دوز مصرفی کلی نباید از 10 میلی گرم در روز تجاوز کند.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی پیموزاید، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات خونی (مانند تعداد گلبول‌های سفید خون پایین)، بیماری چشمی خاص (آب سیاه)، زوال عقل، افسردگی، مشکلات قلبی (مانند ضربان قلب آهسته، سریع، نامنظم و فشار خون پایین)، حرکت آهسته روده (مانند یبوست مزمن، انسداد)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلال مغزی، تومور یا آسیب، سوء مصرف مواد یا الکل، سرطان سینه، بیماری پارکینسون، اختلال تشنج و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید.
مصرف پیموزاید (pimozide) در برخی بیماران منجر به خواب آلودگی و سرگیجه شده است. در صورت بروز این عرضه، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی (از جمله رانندگی، کار با ماشین‌آلات و تجهیزات) دارند، پرهیز کنید. همچنین این دارو ممکن است باعث ایجاد شرایطی شود که بر ریتم قلب (طولانی شدن QT) تأثیر می‌گذارد. طولانی شدن QT به ندرت میتواند باعث ضربان قلب سریع و نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. بیماران با سابقه مشکلات قلبی خاص (نارسایی قلبی، کندی ضربان قلب، طولانی شدن QT در EKG)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص (QT) یا طولانی شدن EKG و… قبل از مصرف با پزشک متخصص خود مشورت کنند.
موارد هشدار استفاده از داروی پیموزاید
- لکوپنی یا نوتروپنی و آگرانولوسیتوز گزارش شده است. عوامل خطر احتمالی برای لکوپنی و نوتروپنی شامل تعداد کم گلبول‌های سفید خون (WBC) و سابقه لکوپنی و نوتروپنی ناشی از دارو است.
- اگر سابقه گلبول‌های سفید خون پایین از نظر بالینی قابل توجه یا لکوپنی و نوتروپنی ناشی از دارو وجود دارد، شمارش کامل خون (CBC) را به طور مکرر در طی چند ماه اول درمان کنترل کنید. در صورت عدم وجود سایر عوامل مسبب، در اولین علائم کاهش قابل توجه بالینی کمتر از 1000/mm³ در WBC، دارو را قطع کنید و تا زمان بهبودی به نظارت بر WBC ادامه دهید.
- همانطور که در کارآزمایی‌های کنترل‌شده کوتاه‌مدت نشان داده شده است، بیماران مبتلا به روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل که با داروهای ضد روان‌پریشی درمان می‌شوند، در معرض افزایش خطر مرگ هستند. به نظر می‌رسد که مرگ‌ها یا قلبی عروقی (مانند نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی) یا عفونی (مثلاً ذات‌الریه) ماهیت داشته باشند.
- این دارو برای درمان بیماران مبتلا به روان‌پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است.
- این دارو ممکن است پتانسیل تومورزایی داشته باشد. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی موش، مشخص شده است که پیموزاید (pimozide) میتواند باعث افزایش وابسته به دوز در تومورهای هیپوفیز شود. اهمیت کامل این یافته مشخص نیست، اما باید در تصمیمات پزشک و بیمار برای استفاده از این محصول دارویی در نظر گرفته شود. هنگامی که بیمار جوان است و استفاده مزمن از پیموزاید پیش‌بینی می‌شود، این یافته باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
- این دارو ممکن است توانایی‌های ذهنی یا فیزیکی مورد نیاز برای انجام کارهای بالقوه خطرناک، مانند رانندگی ماشین یا کار با ماشین‌آلات، به ویژه در چند روز اول درمان را مختل کند.
- عوارض جانبی آنتی کولینرژیک ایجاد می‌کند و باید با احتیاط در افرادی که شرایط آن‌ها ممکن است با فعالیت آنتی کولینرژیک تشدید شود، استفاده شود.
- درمان باید با احتیاط در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کبد یا کلیه انجام شود زیرا توسط کبد متابولیزه شده و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.
- داروهای ضدروان‌پریشی باید با احتیاط در بیمارانی که داروهای ضد تشنج دریافت می‌کنند، با سابقه تشنج یا با ناهنجاری‌های EEG تجویز شوند، زیرا ممکن است آستانه تشنج را کاهش دهند. در صورت لزوم، درمان ضد تشنج کافی باید همزمان ادامه یابد.
موارد منع مصرف داروی پیموزاید
- حساسیت مفرط مستند
- افسردگی سمی شدید سیستم عصبی مرکزی یا حالت‌های کما به هر علتی
- مصرف همزمان با سیتالوپرام، اسیتالوپرام، سرترالین
- به عنوان درمان خط اول استفاده کنید.
- تیک‌هایی که با تورت مرتبط نیستند.
- داروهایی که ممکن است به خودی خود باعث ایجاد تیک‌های حرکتی و آوایی شوند (مانند پمولین، متیل فنیدات و آمفتامین‌ها)
- داروهای طولانی مدت QT همزمان؛ بیماران مبتلا به سندرم مادرزادی QT طولانی، سابقه آریتمی قلبی، مصرف داروهای دیگری که فاصله QT الکتروکاردیوگرام را طولانی تر می‌کنند یا بیماران مبتلا به هیپوکالمی یا هیپومنیزیمی شناخته شده
- مصرف همزمان با مهارکننده‌های CYP3A4 یا CYP2D6
دیسکینزی دیررس با مصرف داروی پیموزاید
- سندرمی متشکل از حرکات غیر ارادی بالقوه و غیرقابل برگشت ممکن است در بیماران تحت درمان با داروهای ضد روان‌پریشی ایجاد شود. اگرچه به نظر می‌رسد شیوع این سندرم در میان سالمندان، به‌ویژه زنان سالمند، بالاترین میزان است، اما نمی‌توان به تخمین‌های شیوع برای پیش‌بینی، در آغاز درمان آنتی‌سایکوتیک، اعتماد کرد.
- اینکه آیا فرآورده‌های دارویی آنتی سایکوتیک در پتانسیل آن‌ها برای ایجاد دیسکینزی دیررس متفاوت است یا خیر، ناشناخته است. اعتقاد بر این است که هم خطر ابتلا به دیسکینزی دیررس و هم احتمال برگشت‌ناپذیر شدن آن با افزایش طول مدت درمان و کل دوز تجمعی داروهای ضد روان‌پریشی تجویز شده به بیمار افزایش می‌یابد.
- با این حال، این سندرم میتواند پس از دوره‌های درمانی نسبتاً کوتاه در دوزهای پایین، هرچند بسیار کمتر ایجاد شود. هیچ درمان شناخته شده‌ای برای موارد ثابت شده دیسکینزی دیررس وجود ندارد، اگرچه درمان ضد روان‌پریشی باید لغو شود، این سندرم ممکن است به طور جزئی یا کامل از بین برود.
- خود درمان ضد روان‌پریشی، ممکن است علائم و نشانه‌های سندرم را سرکوب کند (تا حدی) و در نتیجه احتمالاً روند زمینه‌ای را بپوشاند.
- اگر علائم و نشانه‌های دیسکینزی دیررس در بیمار تحت درمان با داروهای ضد روان‌پریشی ظاهر شود، باید قطع دارو را در نظر گرفت. با این حال، برخی از بیماران ممکن است علیرغم وجود سندرم نیاز به درمان داشته باشند.
عوارض قرص پیموزاید (pimozide)
سرگیجه و سبکی سر، خواب آلودگی، گرفتگی بینی، ناتوانی جنسی، خشکی دهان، اختلال بینایی و حساسیت به نور، آرام بخش، کاهش تعریق و… برخی از عوارض داروی پیموزاید (pimozide) میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. سرگیجه و سبکی سر میتواند خطر افتادن را افزایش دهد. هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی از جای خود بلند شوید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل اسپاسم و سفتی عضلانی، لرزش، بیقراری، حالت ماسک مانند صورت، ترشح آب دهان، مشکل در بلع و حرکت کردن و… میباشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی پیموزاید خواهیم پرداخت؛
- آکینزی (40%)
- خواب آلودگی (35%)
- آرام بخش (70%)
- اختلال گفتار (10-15%)
- اختلال بینایی (20%)
- خشکی دهان (25%)
- یبوست (20%)
- ناتوانی جنسی (10-15%)
- افزایش تشنگی
- سرگیجه
- کاهش تعریق
- گرفتگی بینی
- اسهال
- احتباس ادرار
تداخل دارویی پیموزاید
- تداخلات رده X (پرهیز): لوفپرامین، متوکلوپرامید، میفپریستون، نفازودون، اندانسترون، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پنتامیدین (سیستمیک)، پیریبدیل، پوساکونازول، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، مهارکننده‌های پروتئاز، داروهای طولانی کننده فاصله QT (با بیشترین خطر)، داروهای طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، روفناسین، رولاپیتانت، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، سولپیرید، تالیدومید، اپرپیتانت، آزلاستین (نازال)، بروموپرید، برومپریدول، کابرگولین، سیمتروپیوم، کانیواپتان، مهارکننده‌های CYP 3A4، مهارکننده‌های قوی CYP2D6، الوکسادولین، انزالوتامید، فکسینیدازول، فلوکستین، فوس اپرپیتانت، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، آب گریپ‌فروت، هالوپریدول
- کاهش اثرات داروها توسط پیموزاید: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، عوامل معده روده ای (پروکینتیک)، ایتوپراید، گوانتیدین، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین
- کاهش اثرات پیموزاید توسط داروها: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، کابرگولین، القاکننده‌های متوسط و قوی CYP 3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، لیتیوم، میتوتان، پگ اینترفرون آلفا 2-b، پیریبدیل، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط پیموزاید: متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متی‌روسین، میرابگرون، اندانسترون، آگونیست های اوپیوئیدی، اورفنادرین، اوکسی‌کدون، پارالدهید، پنتامیدین (سیستمیک)، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، داروهای طولانی کننده فاصله QT (خطر متوسط)، راموسترون، روفناسین
مصرف قرص پیموزاید (pimozide) در دوران بارداری و شیردهی
نوزادانی که در سه ماهه سوم بارداری در معرض داروهای ضد روان‌پریشی قرار گرفته‌اند در معرض خطر علائم خارج هرمی یا ترک بعد از زایمان هستند که این عوارض از نظر شدت متفاوت است. در برخی موارد، علائم به خودی خود محدود شده‌اند، در حالی که در موارد دیگر، نوزادان نیاز به حمایت در بخش مراقب‌های ویژه و بستری طولانی مدت دارند. همچنین مطالعاتی در رابطه با تاثیر این دارو بر روی شیردهی و تولید شیر مادر در دسترس نیست.
شرایط نگهداری داروی pimozide
داروی پیموزاید (pimozide) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تا حدامکان از کودکان و حیوانات دور نگه داشته شود و درصورت خرابی یا تمام شدن تاریخ مصرف آن را به درستی دور بریزید.
کلام آخر داروی پیموزاید
در نتیجه این مقاله با عنوان داروی پیموزاید از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز، خواندیم که بیماری حرکات کنترل نشده یا تیک‌های حرکتی یک اختلال پیچیده است که نیازمند رویکردهای متعدد درمانی میباشد. داروی پیموزاید به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر در کنترل و بهبود این حالت‌های ناخودآگاه حرکتی مطرح شده است. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که استفاده از پیموزاید باعث بهبود قابل توجهی در کاهش شدت تیک‌ها و بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌شود. علاوه بر این، مکانیسم عمل دقیق این دارو در کاهش حرکات ناخودآگاه مطالعه شده و اطلاعات بیشتری در مورد اثرات جانبی و مدیریت این اثرات به دست آمده است.
منبع سایت: Medscape
