امروزه، بیماری دیابت به عنوان یکی از مشکلات جدی در سلامت جهانی شناخته میشود که تأثیرات گسترده‌ای بر روی زندگی افراد دارد. این بیماری که به دلیل اختلال در تولید یا عملکرد هورمون انسولین، با افزایش قند خون همراه است، میتواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. یکی از راهکارهای موثر برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت، استفاده از داروهای مخصوص می‌باشد. در این زمینه، آکاربوز (acarbose) به عنوان یک داروی موثر و پراهمیت برای کنترل قند خون مورد توجه قرار گرفته است. آکاربوز یک مهارکننده آلفا-گلوکوزیداز است که بهبود قندخون را از طریق کاهش هضم گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین تسریع می‌بخشد.
اشکال دارویی آکاربوز
- قرص: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم
موارد مصرف قرص آکاربوز
آکاربوز با رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی برای کنترل قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده میشود. کنترل قند خون بالا به جلوگیری از آسیب کلیه، کوری، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام‌ها و مشکلات عملکرد جنسی کمک میکند. کنترل مناسب دیابت همچنین ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش دهد. آکاربوز در روده‌های شما عمل میکند تا تجزیه و جذب کربوهیدراتها را از غذاهایی که می‌خورید کند کند. این اثر به کاهش قند خون شما بعد از غذا کمک خواهد کرد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص آکاربوز
آلفا آمیلاز پانکراس خوراکی و برس روده آلف گلوکوزیدازها را محدود میکند. این فرایند منجر به تاخیر در هیدرولیز کربوهیدرات‌های پیچیده و دی ساکاریدهای بلعیده شده و جذب گلوکز میشود. متابولیسم ساکارز به گلوکز و فروکتوز را مهار میکند. این دارو به طور گسترده در روده توسط آنزیم‌های باکتریایی و گوارشی تجزیه میشود و واحدهای گلوکز از مولکول آکاربوز حذف می‌شوند. متابولیت‌ها شامل مشتقات 4-متیل پیروگالول (متیل‌های غیر فعال اصلی) و سایر متیل‌های غیر فعال می‌باشد.
مقدار مصرف داروی Acarbose
داروی آکاربوز (Acarbose) را طبق دستور پزشک به صورت خوراکی معمولاً 3 بار در روز همراه با اولین لقمه غذا مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. برای کاهش خطر عوارض جانبی، پزشک ممکن است به شما دستور دهد که این دارو را با دوز کم شروع کنید و به تدریج دوز خود را افزایش دهید. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعات معینی مصرف کنید. اگر وضعیت شما بهتر نشد یا بدتر شد (قند خون شما خیلی بالا یا خیلی پایین است) به پزشک خود اطلاع دهید.
زمان مصرف داروی آکاربوز
- داروی آکاربوز برای درمان دیابت نوع 2 در ابتدا 25 میلی گرم به صورت خوراکی در 8 ساعت در وعده‌های غذایی (با اولین لقمه) استفاده میشود. دوز مصرفی میتواند به 50 یا 100 میلی گرم در 8 ساعت به صورت خوراکی در فواصل 4 تا 8 هفته بر اساس سطح گلوکز یا هموگلوبین گلیکوزیله 1 ساعت پس از غذا و بر اساس تحمل افزایش یابد.
- توجه داشته باشید که حداکثر دوز مصرفی در افراد کمتر از 60 کیلوگرم 50 میلی گرم در 8 ساعت و افراد بالای 60 کیلوگرم 100 میلی گرم در 8 ساعت استفاده میشود.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با دستور پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، یک نوبت را دو بار مصرف نکنید.
- قرص آکاربوز را به صورت کامل میل کرده و از خرد کردن و جویدن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به افزایش خطر عوارض جانبی در بیماران خواهد شد. همچنین، بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی آکاربوز، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات روده (مانند بیماری التهابی روده، انسداد، زخم)، مشکلات کلیوی، بیماری کبد، مشکلات گوارشی و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. آکاربوز در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است، به همین جهت از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، پرهیز کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از قرص آکاربوز (acarbose) خواهیم پرداخت؛
- هیچ مطالعه بالینی وجود ندارد که شواهد قطعی در مورد کاهش خطر ماکرو عروقی با آکاربوز یا هر داروی ضد دیابت دیگری ایجاد کند.
- هنگامی که بیماران دیابتی در معرض استرس مانند تب، ضربه، عفونت یا جراحی قرار می‌گیرند، ممکن است به طور موقت کنترل گلوکز خون از دست برود. در چنین مواقعی ممکن است انسولین درمانی موقت لازم باشد.
- نظارت بر کنترل قند خون با سنجش 1،5-AG توصیه نمیشود. اندازه گیری 1،5-AG در ارزیابی کنترل قند خون در بیمارانی که آکاربوز مصرف می‌کنند غیر قابل اعتماد است. از روش‌های جایگزین برای نظارت بر کنترل قند خون استفاده کنید.
هشدار هیپوگلیسمی در داروی آکاربوز
- با توجه به مکانیسم اثر، زمانی که دارو به تنهایی، در حالت ناشتا یا پس از غذا تجویز شود، نباید سبب هیپوگلیسمی شود. عوامل سولفونیل اوره یا انسولین ممکن است باعث هیپوگلیسمی شوند. زیرا هنگامی که همراه با یک درمان ترکیبی سولفونیل اوره یا انسولین تجویز شود باعث کاهش بیشتر گلوکز خون میشود و ممکن است پتانسیل هیپوگلیسمی را افزایش دهد.
- هیپوگلیسمی در بیمارانی که تحت شرایط معمول استفاده از متفورمین به تنهایی دریافت می‌کنند، رخ نمی‌دهد. افزایش بروز هیپوگلیسمی با افزودن آکاربوز به درمان با متفورمین مشاهده نشد.
- گلوکز خوراکی (دکستروز) که جذب آن توسط آکاربوز مهار نمیشود، باید به جای ساکارز (قند نیشکر) در درمان هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط استفاده شود.
- ساکارز، که هیدرولیز آن به گلوکز و فروکتوز توسط آکاربوز مهار میشود، برای اصلاح سریع هیپوگلیسمی نامناسب است. هیپوگلیسمی شدید ممکن است نیاز به انفوزیون داخل وریدی گلوکز یا تزریق گلوکاگون داشته باشد.
موارد منع مصرف قرص آکاربوز
- حساسیت مفرط مستند به آکاربوز
- کتواسیدوز دیابتی، سیروز، بیماری التهابی روده، زخم کولون، انسداد نسبی روده یا مستعد انسداد روده، اختلال جذبی مشخص در GI
- شرایطی که ممکن است در نتیجه افزایش تشکیل گاز در دستگاه گوارش بدتر شود.
عوارض قرص آکاربوز (Acarbose)
اسهال، گاز، ناراحتی یا درد شکمی ممکن است با سازگاری بدن شما با این دارو در چند هفته اول رخ دهد که این عوارض معمولا با گذشت زمان کاهش می‌یابد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم مشکلات کبدی (مانند تهوع و استفراغ شدید، از دست دادن اشتها، درد معده یا شکم)، زردی چشم یا پوست، ادرار تیره و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی آکاربوز (acarbose) خواهیم پرداخت؛
- درد شکم
- اسهال
- افزایش ترانس آمینازهای سرم
- نفخ شکم
- دستگاه گوارش: هپاتیت فولمینانت با پیامد کشنده، ایلئوس یا زیر بلئوس، یرقان یا هپاتیت و آسیب کبدی مرتبط
- واکنش‌های پوستی بیش از حد حساس: راش، اریتم، اگزانتما و کهیر
- ادم
- ترومبوسیتوپنی
تداخل دارویی آکاربوز
- تداخلات ماژور: استوهگزاماید، استیل‌ستلیسیلیکوم اسیدوم، آلفالیپوئیکوم اسیدوم، آسپرین، فلورکینولون‌ها، کلروکین، کلرپروپامید، دیگوکسین، انوکساسین، فلومکوئین، گلیکلازید، گلی‌پیزاید، گلی‌بوراید، هیدروکسی‌کلروکین، لانرئوتاید، اکترئوتاید، پازیرئوتاید، پیوگلیتازون، سیتاگلیپتین، سدیم تیوکتات، تیوکتیک‌اسید، تولازاماید، تولبوتاماید،
- تداخلات متوسط: ذغال‌فعال، آلفا آمیلاز، گلیسیریزین آمونیوم، آمیلاز، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، بیترمِلون یا کارلا(گیاه خربزه تلخ)، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، جینسینگ، کلروتیازید، کلرتالیدون، دی‌پتاسیم گلیسیریزات، امپاگلیفلوزین، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، اوکالیپتول، اوکالیپتوس، اگزناتاید، پراکتولول، پراملینتاید، پروکاربازین، پروپرانولول، پسیلیوم، کوئیناپریل، رامیپریل، راساژیلین، سافیناماید، سلژیلین، سماگلوتاید، سوتالول، تیمولول، تراندولاپریل، ترانیل‌سیپرومین، تریامترن، وارفارین، زوفنوپریل
- داروهایی که سطح خونی آکاربوز را بالا می‌برند: آلفا لیپوئیک اسید، آندروژن ها، داروهای ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، قارچ میتک، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، نئومایسین، پگ‌ویزومانت،، پروتیونامید ها، کینولون ها، سالیسیلات ها، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین
مصرف قرص آکاربوز (Acarbose) در دوران بارداری و شیردهی
هیچ مطالعه کافی و کنترل شدهای در مورد مصرف آکاربوز در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال، مطالعات حیوانی نشان داده است که این دارو میتواند باعث نقص مادرزادی شود. بنابراین، آکاربوز در دوران بارداری به طور کلی توصیه نمیشود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، باید با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای مصرف آکاربوز صحبت کنید. این دارو میتواند به شیر مادر منتقل شود. هیچ مطالعه‌ای در مورد اثرات آکاربوز بر نوزادان شیرده وجود ندارد. بنابراین، این دارو در دوران شیردهی به طور کلی توصیه نمیشود.
شرایط نگهداری داروی Acarbose
داروی آکاربوز باید در دمای اتاق و به دور از نور آفتاب و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی شامل قرص، شربت، کپسول، شیاف، کرم و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی آکاربوز
با توجه به بررسی گسترده در مورد داروی آکاربوز و نقش آن در کنترل قندخون بالا در افراد مبتلا به دیابت در مجه داروخانه آنلاین مثبت سبز، می‌توان نتیجه گرفت که آکاربوز یک ابزار موثر و اثربخش در مدیریت این بیماری پیچیده است. این دارو با مهار آلفا-گلوکوزیداز، تأثیرات متعددی از جمله کاهش هضم گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین را در افراد دیابتی به ارمغان می‌آورد.
برخی از مزایای استفاده از آکاربوز می‌توان به کاهش سطوح قند خون، پیشگیری از عوارض جانبی ناشی از نقص انسولین و بهبود کنترل گلوکز پسا وعده اشاره کرد. همچنین، این دارو به دلیل اثرات مثبت خود بر پارامترهای متابولیک و کمک به کاهش وزن در برخی افراد، به عنوان یک گزینه مهم در مدیریت گسترده دیابت مطرح میشود.
منبع سایت: Medscape
