اختلال شب کوری، یک بیماری چشمی محسوب میشود که یکی از عوامل ایجاد آن کمبود ویتامین‌های مهم در بدن است. در بخش‌های عصبی و پرده شبکیه چشم، مجموعه‌ای از سلول‌ها وجود دارند که برخی از آن‌ها برای دید در روز و در شرایط روشنی مناسب و برخی دیگر مختص دید در نور کم و شب هستند. زمانی‌که روز به پایان می‌رسد و هوا تاریک میشود، مکانیسم دید در چشم از مکانیسم دید در روز به مکانیسم دید در شب تغییر می‌کند. برای داشتن دید مناسب در نور کم، نیاز است تا پرده شبکیه چشم بتواند خود را با سطح نور کم محیط هماهنگ کند. بنابراین برای انجام تمامی این فرایند نیاز است که ویتامین کافی به بدن برسد.
شب کوری چیست؟
شب کوری یا نیکتالوپیا، یک بیماری بینایی است که موجب مشکل در دیدن واضح در نور کم یا تاریکی میشود. افرادی که از شب کوری رنج می‌برند، هنگامی که از یک محیط روشن به یک محیط تاریک‌تر منتقل می‌شوند، دچار مشکلاتی در تنظیم بینایی خود خواهند شد. در اصطلاح ساده، شب کوری به دلیل کمبود سلول‌های شبکیه که بافت حساس به نور در پشت چشم است، رخ می‌دهد. به طور خاص، کمبود یک رنگدانه به نام رودوپسین که در شرایط نور کم به بینایی کمک می‌کند، باعث این وضعیت میشود. در نتیجه، افراد مبتلا به شب کوری دچار مشکلاتی در دیدن اشیا یا حرکت در محیط تاریک می‌شوند.
دلیل ابتلا به شب کوری
شب کوری اغلب به دلیل ژنتیک و وراثت ایجاد میشود؛ اما در برخی موارد نادر، جهش ژنتیک هم ممکن است منجر به بروز این بیماری شود. لطفاً توجه داشته باشید که شب کوری به تنهایی یک بیماری نیست و بیشتر نشانه‌های اختلالات دیگر بینایی است؛ به عنوان مثال، در برخی موارد، اختلال دید در شب یا در محیط‌های با نور ضعیف ممکن است نتیجه نزدیک‌بینی شدید باشد.
علاوه بر نزدیک‌بینی، عوامل دیگری هم وجود دارند که احتمال ابتلا به شب کوری را افزایش می‌دهند، از جمله:
- قوز قرنیه
- دیابت
- آب سیاه
- آب مروارید
- کمبود ویتامین A
علائم شب کوری و کمبود ویتامین A
نابینایی در شب نشانه وجود یک بیماری زیرین چشم است و زمانی که نور محیط کم است، باعث اختلال در بینایی فرد میشود. همان‌طور که اشاره شد، این بیماری می‌تواند باعث محدود شدن دید در شب شود. همچنین، همراه با این بیماری ممکن است نشانه‌های دیگری نیز ظاهر شود که عبارتند از:
- سردرد
- درد چشم
- حالت تهوع و استفراغ
- دید تار یا دید ابری
- حساسیت به نور
- مشکل در دیدن اجسام دور
تشخیص شب کوری چگونه است؟
برای تشخیص این بیماری، پزشک از شما سوالاتی می‌پرسد که شامل موارد زیر است:
- آیا در محیط‌های کم نور حرکت کردن برای شما مشکل است؟
- آیا رانندگی در شب برایتان دشوار است؟
- آیا می‌توانید در نور کم چهره افراد را تشخیص دهید؟
- آیا پس از تغییر از یک محیط تاریک به یک محیط روشن، طول می‌کشد تا چشم‌هایتان با نور محیط سازگار شود؟
- آیا پس از تغییر از یک محیط روشن به یک محیط تاریک، زمان زیادی طول می‌کشد تا بتوانید اتاق را به صورت کامل مشاهده کنید؟
پس از پاسخ به این سوالات، پزشک معاینه چشم‌های شما را انجام می‌دهد. این معاینات شامل:
- تست بینایی رنگ، رفلکس نوری مردمک چشم و حدت بینایی
- رفرکشن برای بررسی تجویز عینک یا لنز چشم
- معاینه شبکیه چشم برای بررسی وجود هر گونه آسیب در ساختار چشم
- معاینه اسلیت لمپ برای بررسی قرنیه، پلک، عنبیه و دیگر ساختارهای جلویی چشم
همچنین، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای شما تجویز کند، شامل:
آزمایش الکتروتینوگرافی:
این آزمایش واکنش‌های الکتریکی سلول‌های استوانه‌ای و مخروطی چشم را در معرض نور بررسی می‌کند.
آزمایش میدان دید:
این آزمایش مشکلات دید میدانی و جانی را که ناشی از بیماری‌های چشمی یا سکته مغزی است، تشخیص می‌دهد.
نحوه درمان بیماری شب کوری
اکثر پزشکان معتقدند که این بیماری از دسته‌ی بیماری‌هایی است که درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما برخی از محققان در حوزه‌ی پزشکی همواره در تلاش برای یافتن راه‌های موثر برای درمان آن هستند. یکی از روش‌هایی که محققان داخلی و خارجی در حال بررسی و آنالیز آن هستند، ژن درمانی و استفاده از سلول‌های بنیادین است.
اگرچه تاکنون راهکاری مؤثر برای درمان قطعی بیماری شب کوری معرفی نشده است، اما به افراد مبتلا به این بیماری توصیه میشود که به منظور پیشگیری از پیشرفت آن، مواد غذایی حاوی ویتامین A و E مانند سبزیجات و میوه‌های تازه، و همچنین مواد غذایی دریایی را در رژیم غذایی خود بیشتر کنند.
رژیم غذایی
زمانی‌که عامل اصلی بروز بیماری نابینایی در شب، کمبود ویتامین A است، پزشک توصیه می‌کند که رژیم غذایی خود را تغییر داده و بیشتر از مواد غذایی حاوی این ویتامین استفاده کنید. منابعی که حاوی ویتامین A می‌باشند عبارتند از:
- تخم مرغ
- شیرهای غنی شده
- سبزیجات و میوه‌هایی با رنگ زرد و نارنجی
- روغن کبد ماهی کاد
- سبزیجاتی که دارای برگ‌های پهن و سبز تیره هستند.
در صورت کمبود ویتامین آ می‌توانید برای خرید قرص ویتامین A از داروخانه اقدام کنید. این مکمل نیاز به نسخه پزشک ندارد.
عمل لیزیک و جراحی
در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است انجام جراحی چشم را ضروری بداند. یکی از این جراحی‌ها لیزیک است که در آن شکل قرنیه به منظور بهبود بینایی فرد تغییر می‌کند. البته باید توجه داشت که این بیماری در برخی از موارد قابل‌درمان نیست.
عینک یا لنز
استفاده از عینک یا لنز یکی از راهکارهای درمانی برای شب کوری است که می‌تواند به بهبود بینایی افراد کمک کند.
سخن پایانی
در نهایت، مصرف ویتامین A از اهمیت بسیاری برخوردار است و می‌تواند در پیشگیری و درمان بسیاری از مشکلات بینایی، از جمله شب کوری، تأثیرگذار باشد. از آنجایی که کمبود این ویتامین می‌تواند عامل اصلی بروز بسیاری از مشکلات بینایی باشد، توصیه میشود که به طور منظم و کافی از منابع غذایی حاوی ویتامین A مانند تخم‌مرغ، شیر، سبزیجات و میوه‌های زرد و نارنجی رنگ استفاده کرده و از مکمل‌های ویتامین A نیز بهره ببرید. همچنین خرید قرص تقویت چشم و بینایی توصیه میشود. این تدابیر ساده می‌توانند به بهبود و حفظ سلامت بینایی شما کمک کنند.
