سرطان سینه به عنوان یکی از شایع‌ترین و پرخطرترین انواع سرطان در جهان، یک چالش جدی در عرصه بهداشت جهانی میباشد. این بیماری که در بسیاری از موارد باعث مرگ و میر و افت کیفیت زندگی زنان می‌شود، نیاز به راهکارهای مؤثر در پیشگیری، تشخیص و درمان دارد. یکی از داروهای مورد توجه در درمان سرطان سینه، قرص تاموکسیفن نام دارد. قرص تاموکسیفن به عنوان یک داروی ضد‌استروژنی، در دسته داروهای معروف به عنوان مهارکننده‌های استروژن معروف است. استروژن یک هورمون مؤثر در رشد برخی انواع سرطانها، به ویژه سرطان سینه، میباشد. تاموکسیفن (Tamoxifen) از طریق مهار اثرات استروژنی در بافت‌های هدف، رشد سلول‌های سرطانی را مهار می‌کند.
اشکال دارویی تاموکسیفن
- قرص (عمومی): 10 میلی گرم و 20 میلی گرم
- محلول خوراکی: 10 میلی گرم / 5 میلی لیتر (Soltamox)
موارد مصرف قرص تاموکسیفن
قرص تاموکسیفن برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود. همچنین برای کاهش سرطان سینه در بیماران پرخطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو میتواند رشد سرطان سینه را مسدود کند و با تداخل بر اثرات استروژن در بافت پستان عمل می‌کند.
موارد مصرف تاموکسیفن در بزرگسالان
- سرطان پستان
- پیشگیری از سرطان سینه
- کارسینوم مجرای در محل
- القای تخمک گذاری (خارج از برچسب)
- ماستالژیا (خارج از برچسب)
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی tamoxifen
مکانیسم عمل قرص تاموکسیفن تعدیل کننده انتخابی گیرنده استروژن؛ غیر استروئیدی با اثرات ضد استروژنی قوی در پستان (اما ممکن است آگونیست استروژن در رحم باشد) است. نیمه عمر دارو 7-14 ساعت و زمان پیک پلاسما 3-6 ساعت میباشد. اتصال به پروتئین این دارو 99%، حداکثر غلظت پلاسما 40 نانوگرم در میلی لیتر و دفع به صورت مدفوع (65%) و ادرار (9%) صورت می‌گیرد. کاهش فعالیت CYP2D6 یا همزمان با مهارکننده‌های CYP2D6 ممکن است اثربخشی قرص تاموکسیفن را کاهش دهد.
در 18 اکتبر 2006، کمیته فرعی فارماکولوژی بالینی علوم دارویی FDA توصیه کرد که اطلاعات مربوط به ژنوتیپ‌های CYP2D6 و تأثیر بالقوه آن‌ها بر نتایج بیمار را در برچسب قرص تاموکسیفن درج کند، اما آن‌ها درباره توصیه یا اختیاری بودن آزمایش به توافق نرسیدند. پس از آن توصیه، تاموکسیفن با مارک (Nolvadex) متوقف شد و هیچ راهنمایی بیشتر توسط FDA در مورد اصلاح برچسب قرص تاموکسیفن عمومی ارائه نشد. داده‌های اخیر ارائه شده در سمپوزیوم سرطان پستان سن آنتونیو در سال 2010 نشان داد که وضعیت آلل CYP2D6 هیچ تأثیری بر هیچ پیامدی از جمله عود بیماری و بقای کلی ندارد.
مقدار مصرف داروی Tamoxifen
قرص تاموکسیفن (Tamoxifen) را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک یا دو بار در روز به مدت 5 سال مصرف کنید. دوزهای روزانه بیش از 20 میلی گرم معمولاً به نصف تقسیم می‌شوند و دو بار در روز، صبح و عصر یا طبق دستور پزشک مصرف می‌شوند. اگر از اشکال مایع دارو استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از قاشق مخصوص اندازه‌گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز صحیح را دریافت نکنید. مدت درمان برای جلوگیری از بازگشت سرطان بسته به شرایط پزشکی و پاسخ به درمان ممکن است بین 5 تا 10 سال باشد.
زمان مصرف قرص تاموکسیفن
قبل از مصرف قرص تاموکسیفن، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی (شامل مقدار و زمان مصرف) را مطالعه کنید. اگر سرطان سینه دارید که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، ممکن است با شروع، درد استخوان یا بیماری شما تشدید کند. علائم شامل افزایش درد استخوان، افزایش اندازه تومور یا حتی تومورهای جدید است که معمولاً به سرعت ناپدید می‌شوند. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، دارو را هر روز در ساعات مشخصی مصرف کنید.
طریقه مصرف داروی تاموکسیفن در بزرگسالان
- مصرف قرص تاموکسیفن برای درمان بزرگسالان مبتلا به سرطان سینه متاستاتیک با گیرنده استروژن مثبت توصیه می‌شود. دوز پیشنهادی 20-40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی میباشد. اگرچه FDA محدوده دوز 20-40 میلی گرم در روز را تأیید کرده است، اما مزایای بالینی برای دوزهای بیش از 20 میلی گرم در روز نشان داده نشده است.
- این دارو برای درمان کمکی بزرگسالان مبتلا به سرطان پستان در مراحل اولیه با گیرنده استروژن مثبت و کاهش بروز سرطان سینه طرف مقابل در بزرگسالان، در صورت استفاده به عنوان درمان کمکی برای سرطان پستان توصیه می‌شود. دوز مصرفی (با توجه به دستور پزشک) روزانه 20 میلی گرم به صورت خوراکی برای 5-10 سال است که دوزهای بیش از 20 میلی گرم در روز هیچ مزیت بالینی اضافی ندارند.
- در زنان مبتلا به کارسینوم مجرای درجا (DCIS) پس از جراحی پستان و پرتودرمانی برای کاهش خطر سرطان مهاجم پستان توسط پزشک توصیه می‌شود. دوز مصرفی 20 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی برای 5 سال است.
- تاموکسیفن برای کاهش بروز سرطان سینه در زنان در معرض خطر بالای سرطان پستان نشان داده شده است. خطر بالا به عنوان زنان بالای 35 سال با خطر پیش‌بینی‌شده 5 ساله سرطان سینه ≥1.67٪ (محاسبه‌شده توسط مدل گیل) تعریف می‌شود. دوز مصرفی 20 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که داده‌ها برای استفاده بیش از ۵ سال در تنظیم کاهش خطر محدود هستند.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی تاموکسیفن، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله لخته شدن خون (مانند ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریوی، سکته مغزی)، کلسترول یا تری گلیسیرید بالا، توانایی محدود یا عدم توانایی راه رفتن (بی‌حرکتی)، دیابت، فشار خون بالا، سیگار کشیدن، آب مروارید، بیماری کبدی و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از داروی تاموکسیفن (Tamoxifen) خواهیم پرداخت؛
- سرطان کبد و تغییرات در سطح آنزیمهای کبدی با مصرف داروی تاموکسیفن گزارش شده است. در موارد نادر، طیفی از ناهنجاری‌های شدید کبدی از جمله کبد چرب، کلستاز، هپاتیت و نکروز کبدی که شامل مرگ و میر نیز می‌شود، گزارش شده است. عملکرد کبد را به صورت دوره‌ای کنترل کنید.
- هیپرکلسمی در برخی از بیماران سرطان پستان با متاستازهای استخوانی در عرض چند هفته پس از شروع درمان گزارش شده است. اگر هیپرکلسمی رخ داد، در صورت لزوم درمان شود. اگر هیپرکلسمی شدید است، درمان را قطع کنید.
- اختلالات چشمی، از جمله تغییرات قرنیه، کاهش درک بینایی رنگ، ترومبوز سیاهرگ شبکیه و رتینوپاتی گزارش شده است. همچنین، افزایش بروز آب مروارید و نیاز به جراحی آب مروارید گزارش شده است. بیماران در صورت مشاهده اختلال بینایی باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند.
- احتمال افزایش بروز حوادث ترومبوآمبولیک (به عنوان مثال ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریه)، در طول درمان با تاموکسیفن وجود دارد. هنگامی که تاموکسیفن با شیمی درمانی تجویز می‌شود، خطر حوادث ترومبوآمبولیک بیشتر می‌شود. برای درمان سرطان سینه، خطرات و مزایای تاموکسیفن را در زنان با سابقه حوادث ترومبوآمبولیک به دقت در نظر بگیرید. به بیماران توصیه کنید در صورت بروز علائم یک رویداد ترومبوآمبولی، فوراً به پزشک مراجعه کنند.
- افزایش بروز بدخیمی‌های رحمی (آدنوکارسینوم آندومتر و سارکوم رحم)، از جمله موارد کشنده، گزارش شده است. مکانیسم زمینه‌ای ناشناخته است، اکثر بدخیمی‌های رحمی که با تاموکسیفن مشاهده می‌شوند به عنوان آدنوکارسینوم آندومتر طبقه‌بندی می‌شوند. با این حال، سارکوم‌های رحم، از جمله تومورهای بدخیم مختلط مولرین (MMMT)، که عموماً با مرحله FIGO بالاتر مرتبط هستند، نیز گزارش شده است. سارکوم رحم در تشخیص معمولاً با پیش آگهی ضعیف و بقای کوتاه همراه است.
- هیپرکلسترولمی و هیپرتری گلیسریدمی گزارش شده است. کنترل کلسترول و تری گلیسیرید در بیماران مبتلا به هیپرلیپیدمی از پیش موجود را در نظر داشته باشید.
- هنگامی که به زن باردار تجویز می‌شود ممکن است به جنین آسیب وارد شود.
موارد منع مصرف داروی تاموکسیفن
- حساسیت مفرط
- بارداری
- خونریزی واژینال تشخیص داده نشده
- بیمارانی که نیاز به درمان همزمان وارفارین دارند یا سابقه ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه دارند، اگر نشانه‌ای برای درمان کاهش بروز سرطان پستان در بیماران پرخطر یا کاهش خطر سرطان مهاجم پستان پس از درمان DCIS باشد.
هشدار بدخیمی‌های رحمی و حوادث ترومبوآمبولیک
- رویدادهای جدی و تهدید کننده زندگی مرتبط با تاموکسیفن در زمینه کاهش خطر (زنان در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان و زنان مبتلا به DCIS) شامل بدخیمی‌های رحم، سکته مغزی و آمبولی ریوی است.
- در مورد مزایای بالقوه در مقابل خطرات این رویدادهای جدی با زنان در معرض خطر بالای سرطان سینه و زنان مبتلا به DCIS که تاموکسیفن را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه در نظر می‌گیرند، بحث کنید. مزایای قرص تاموکسیفن سیترات بر خطرات آن در زنانی که قبلاً مبتلا به سرطان سینه تشخیص داده شده‌اند، بیشتر است.
عوارض قرص تاموکسیفن (Tamoxifen)
گرگرفتگی، حالت تهوع، گرفتگی عضلات پا، دردهای عضلانی، نازک شدن موها، سردرد و بی‌حسی، گزگز شدن پوست، کاهش توانایی یا میل جنسی و… برخی از عوارص جانبی داروی تاموکسیفن (Tamoxifen) میباشد. اگر این اثرات ادامه یافت یا بدتر شد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارص جانبی جدی این دارو شامل تغییرات بینایی (مانند تاری دید)، درد چشم، کبودی یا خونریزی آسان، تغییرات روحی و خلقتی، تورم مچ پا، خستگی غیرمعمول، علائم عفونت (مانند گلودرد شدید و تب)، علائم بیماری کبد و… میباشد. در ادامه به عوارض جانبی داروی تاموکسیفن خواهیم پرداخت؛
- گرگرفتگی (64%)
- ترشحات واژن (30%)
- آمنوره (16%)
- تغییرات قاعدگی (13%)
- آب مروارید (8%)
- درد استخوان (6%)
- حالت تهوع (5%)
- سرفه (4%)
- ادم (4%)
- خستگی (4%)
- درد اسکلتی عضلانی (3%)
- کیست تخمدان (3%)
- افسردگی (2%)
- گرفتگی شکم (1%)
- بی‌اشتهایی (1%)
تداخل دارویی تاموکسیفن
- تداخلات رده X (پرهیز): آناسترازول، کانیواپتان، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، اسپمیفن، آنتاگونیست های ویتامین کا
- کاهش اثرات تاموکسیفن توسط داروها: بکساروتن (سیستمیک)، مهارکننده‌های قوی و متوسط CYP2D6، القاکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، ایووسیدنیب، میتوتان، پگ اینترفرون آلفا 2-b، مشتقات ریفامایسین، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط تاموکسیفن: کلروکین، هالوپریدول، هیدروکسی کلروکین، میپومرسن، اسپمیفن، عوامل طولانی‌کننده فاصله QT (بالاترین خطر)، تولبوتامید، آنتاگونیست های ویتامین کا
- افزایش اثرات تاموکسیفن توسط داروها: آجمالین، آپرپیتانت، کلوفازیمین، کانیواپتان، مهارکننده‌های متوسط وقوی CYP3A4، دوولیسیب، اردافیتینیب، فوس آپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوزیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، لاروترکتینیب، لومفانترین، میفپریستون، نتوپیتانت، پالبوسیکلیب، پانوبینوستات، پگ اینترفرون آلفا 2-b، کینین، ریبوسیکلیب، سیمپرویر، سولریامفتول، استریپنتول
مصرف قرص تاموکسیفن (Tamoxifen) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف داروی تاموکسیفن در زنان باردار، ممکن است سبب آسیب به جنین شود. داده‌های موجود از گزارش‌های پس از بازاریابی و مقالات منتشر شده از زنانی که 2 تا 9 ماه پس از آخرین دوز تاموکسیفن باردار شده‌اند، خطر نقص‌های مادرزادی عمده یا پیامدهای نامطلوب مادر و جنین را شناسایی نکرده‌اند. در مطالعات حیوانی (موش و خرگوش)، دوزهای تاموکسیفن کمتر یا برابر با دوزهای انسانی منجر به افزایش سمیت جنینی، سقط جنین و تغییر رفتارهای یادگیری در فرزندان شد.
مدل‌های جوندگان تغییرات دستگاه تناسلی را نشان دادند که اغلب با دی اتیل استیل‌بسترول (DES) در فرزندان هر دو جنس مرتبط است. بر اساس مطالعات حیوانی، تاموکسیفن ممکن است لانه گزینی جنین را در زنان دارای پتانسیل باروری مختل کند، اما ممکن است به طور قابل اعتمادی باعث ناباروری نشود.
تاثیر داروی تاموکسیفن در شیردهی
مصرف داروی تاموکسیفن شیردهی را مهار می‌کند. دو مطالعه کنترل شده با دارونما بر روی بیش از 150 زن نشان داده است که تاموکسیفن به طور قابل توجهی تولید شیر اولیه پس از زایمان را مهار می‌کند. هر دو مطالعه تاموکسیفن در 24 ساعت پس از زایمان بین 5 تا 18 روز تجویز شد. اثر این دارو بر تولید شیر مشخص نیست. به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی جدی در نوزادان، زنانی که تاموکسیفن مصرف می‌کنند نباید با شیر مادر تغذیه کنند.
شرایط نگهداری Ibuprofen
داروی تاموکسیفن (Tamoxifen) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی شامل قرص، کپسول، شربت، شیاف، ژل و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی تاموکسیفن
در این مقاله، به بررسی اثرات مثبت داروی تاموکسیفن در درمان سرطان سینه، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. تاموکسیفن به عنوان یک داروی مهم در این زمینه شناخته شده است که توانسته با مهار اثرات استروژن در بافت‌های هدف، بهبود قابل توجهی در کنترل رشد و گسترش سلول‌های سرطانی داشته باشد. مکانیسم عمل تاموکسیفن که به دنبال مهار استروژن در سلول‌های سرطانی میباشد، نقش مهمی در اثربخشی این دارو در درمان سرطان سینه دارد. نتایج تحقیقات بالینی نیز نشان می‌دهد که تاموکسیفن در موارد مختلف این نوع سرطان، توانایی بهبودی و کاهش بازگشت بیماری را دارا میباشد.
منبع سایت: Medscape
