دندان عقل از جمله مشکلسازترین دندانها است و در بسیاری از موارد کشیدن یا نکشیدن و جراحی یا جراحی نکردن آن تبدیل به یکی از دغدغههای افراد میشود. دندان عقل چیست؟ در چه مواردی باید دندان عقل را بکشیم؟ جراحی دندان عقل در چه مواقعی ضرورت پیدا میکند؟ پس از جراحی دندان عقل چه مراقبتهایی را لازم است، انجام دهیم؟ با خواندن این مقاله به پاسخ این قبیل پرسشهایی که ممکن است در ذهنتان وجود داشته باشد، خواهید رسید.
دندان عقل چیست ؟
آخرین دندانهایی که از لثه انسان بیرون میآیند، دندانهای عقل هستند. هر فرد در دندانهای بالای خود 2 دندان عقل و در دندانهای پایین خود نیز 2 دندان عقل دارد که در انتهای دندانهای هر طرف قرار دارند. دندانهای عقل معمولا در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل دهه بیست زندگی در دهان شروع به رشد میکنند. دندان عقل را میتوان در هر طرف از دندانها سومین دندان آسیا دانست. از آنجایی که دندان عقل عموما در سنینی درمیآید که فرد دوران بلوغ را طی کرده است، به همین دلیل این نام را روی آن گذاشتهاند.
برخی از افراد هرگز دندان عقل در نمیآورند اما بعضی دیگر از اشخاص دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته دارند و یا به طور کامل و بدون هیچ مشکلی دندان عقل در دهان آنها درمیآید. دندان عقل نهفته ممکن است به صورت بسیار جزئی رویش داشته باشد و اصلا دیده نشود.
جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل در موارد زیر ضرورت مییابد:
نهفته بودن دندان عقل
در اغلب مواقع فرد خودش اطلاع ندارد که دندان عقل وی نهفته است و در این صورت در دراز مدت مشکلاتی برای او پیش خواهد آمد. دندانهای نهفته یک کیسه رویشی که به آن فولیکول میگویند در اطراف خود دارند که با گذشت زمان ممکن است به کیست تغییر ماهیت دهد. از این رو توصیه میشود که دندانهای عقل نهفته را تا قبل از سن 25 تا 30 سالگی جراحی و خارج کرد. اگر جراحی دندان عقل نهفته به موقع صورت نگیرد، ممکن است کیستهای به وجود آمده رشد کرده و بخشی از استخوان فک را از بین ببرند.
دندان عقل نیمه نهفته
جراحی دندان عقل در صورت نیمه نهفته بودن این دندان نیز لازم میشود. دندان عقل نیمه نهفته معمولا مشکلات زیادی را پدید میآورد زیرا مواد غذایی بین لثه و دندان گیر میکنند و احتمال بروز آبسه و سلولیت افزایش مییابد.
تشخیص دندان عقل نهفته و نیمه نهفته
گاهی ممکن است شما یا حتی دندانپزشک با یک معاینه سرپایی متوجه نهفته یا حتی نیمه نهفته بودن دندان عقل نشوید. تنها راهی که به کمک آن میتوان دندان عقل نهفته و نیمه نهفته را تشخیص داد، انجام رادیوگرافی یا به اصطلاح گرفتن عکس OPG است. به کمک این عکس، وضعیت قرارگیری کلیه دندانها در فک به خوبی مشخص میشود.
آیا لازم است که حتما دندان عقل را بکشیم ؟
اختلاف نظر در رابطه با پاسخ به این سوال زیاد است. بسیاری از دندانپزشکان میگویند بهتر است دندانهای عقل را در سنین پایینتر قبل از اینکه دندان کاملا شکل بگیرد، کشید؛ به همین دلیل است که بسیاری از افراد بدون اینکه دندان عقلشان کوچکترین مشکلی داشته باشد، آن را میکشند. طبق انجمن دندانپزشکان آمریکا کشیدن دندان عقل در صورتی ضروری است که:
- درد
- عفونت مکرر بافت نرم پشت دندان
- کیست
- آسیب به دندانهای کناری
- بیماریهای لثه
- پوسیدگی عمیق دندان
وجود داشته باشد. عده دیگری از دندانپزشکان معتقدند که اگر دندان عقل در دهان جای کافی داشته باشد و به شکل صحیح رشد یابد، مانند سایر دندانها بسیار مفید بوده و به هیچ عنوان نباید کشیده شود. اما این اتفاق اغلب نادر است زیرا رویش دندان عقل معمولا با مشکلاتی همراه بوده و به این علت که دسترسی به آن برای رعایت بهداشت اندکی سخت است، معمولا دچار پوسیدگی میشود و در این صورت نیاز به کشیدن ضروری خواهد شد.
مراقبت های لازم پس از جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل مانند همه جراحیها نیاز به مراقبتهای ویژهای دارد تا به کمک آنها بیمار هرچه سریعتر سلامتی خود را باز یابد:
- گاز استریل باید به مدت حداقل نیم ساعت روی دندان جراحی داشته با فشار نگه داشته شود.
- از لمس کردن ناحیه جراحی شده بپرهیزید و از شستشوی دهان نیز خودداری نمایید.
- از داروهای مسکن و ضددرد که دندانپزشک تجویز نموده است، استفاده کنید.
- فعالیتهای روزمره خود را کمی محدود کرده و استراحت نمایید.
- روی صورت خود نزدیک دندانی که جراحی شده، یخ قرار دهید تا به کاهش تورم کمک شود.
- خونریزی خفیف تا 6 ساعت پس از جراحی کاملا طبیعی است.
- شستشوی دهان در روز نخست لازم نیست اما از روز دوم روزانه 6 بار پس از خوردن غذا با سرم فیزیولوژی یا محلول آب نمک رقیق دهان را شستشو دهید.
- 24 ساعت پس از جراحی، مسواک زدن را آغاز کنید اما سعی کنید مسواک با محل زخم شده تماس نداشته باشد.
پس از جراحی دندان عقل چه بخوریم ؟
برای همه افرادی که در پی کشیدن یا جراحی دندان عقل خود هستند، این پرسش وجود دارد که پس از این عمل تغذیه آنها چگونه باید باشد؟ دندانپزشکان توصیه میکنند که تا 24 ساعت اول پس از جراحی یا کشیدن دندان عقل از مایعات سرد و غذاهای نرم استفاده شود. بستنی یکی از خوراکیهایی است که مصرف آن در این حالت معمولا پیشنهاد میشود. در نخستین روزی که دندان عقل خود را جراحی کردهاید، از نوشیدن مایعات گرم و داغ مانند چای و قهوه حتما بپرهیزید. از روز دوم دیگر نیازی نیست رژیم غذایی خاصی داشته باشید اما باز هم پیشنهاد میشود که غذاهای نرم بخورید تا فشاری به دندانها وارد نشده و تحریک نشوند. بهتر است به هنگام جویدن مواد غذایی احتیاط کنید تا ناحیه جراحی شده تحت فشار قرار نگیرد.
سخن پایانی
جراحی دندان عقل همیشه و در همه حالات ضروری نیست و تشخیص اینکه آیا دندان عقل باید کشیده شود، جراحی شود و یا اینکه هیچ اقدامی روی آن صورت نگیرد، تنها توسط دندانپزشک مشخص میشود. به طور کلی اگر دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته باشد، جراحی آن ضرورت مییابد. پس از انجام جراحی روی دندان عقل باید مراقبتهای لازم که در این مقاله به آنها اشاره شد، به طور کامل صورت گیرد تا بهبودی تسریع یابد.