نحوه عملکرد مکمل گابا چیست؟
گابا (GABA) یا گاما آمینوبوتیریک اسید یک انتقال‌دهنده عصبی مهارکننده است که به طور طبیعی در مغز تولید می‌شود. این ماده به تنظیم فعالیت‌های عصبی کمک میکند و با اتصال به گیرنده‌های خاصی در مغز، اثر آرام‌بخشی ایجاد میکند. این ویژگی‌ها باعث شده که گابا به‌عنوان مکملی محبوب برای کاهش استرس، بهبود خواب و حمایت از سلامت روان مطرح شود.
در یک مطالعه محدود که در سال ۲۰۱۸ انجام شد، افرادی که یک ساعت پیش از خواب ۳۰۰ میلی‌گرم گابا مصرف کرده بودند، در مقایسه با گروه دارونما، سریع‌تر به خواب رفتند و پس از چهار هفته نیز بهبود قابل توجهی در کیفیت خواب خود گزارش دادند. به همین دلیل، گابا در بسیاری از مکمل‌های خواب مانند ملاتونین پلاس گابا در کنار هورمون خواب یا ملاتونین قرار می‌گیرد تا اثرگذاری این ترکیب در تسهیل شروع خواب و بهبود آن تقویت شود.
عملکرد مکمل گابا در سیستم عصبی
گابا به‌عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی مهارکننده، با کاهش تحریکات عصبی در سیستم مرکزی، موجب تعادل در عملکرد مغز می‌شود. وقتی گابا به گیرنده‌های مخصوص خود متصل می‌شود، سیگنال‌های اضافی مغزی را سرکوب کرده و احساس آرامش ایجاد میکند. این ویژگی، نقش مهمی در کنترل اضطراب، پیشگیری از تشنج و بهبود خواب دارد.
فواید مکمل گابا چیست؟
مطالعات جدید، گابا را یک عامل زیست‌فعال معرفی کرده‌اند که ممکن است خواص زیر را داشته باشد:
- ضدافسردگی
- کاهش فشار خون
- ضد اضطراب و آرام‌بخش
- بهبود کیفیت خواب
- کمک به کنترل قند خون
- تقویت سیستم ایمنی
برخی از داروها مانند والپروات، گاباپنتین و بنزودیازپین‌ها از طریق تاثیر بر گابا یا گیرنده‌های آن اثر می‌گذارند و برای درمان اختلالاتی نظیر تشنج، اضطراب و دردهای عصبی تجویز می‌شوند.
مکمل گابا و بهبود کیفیت خواب
یکی از کاربردهای رایج مکمل گابا، کمک به خواب راحت‌تر و عمیق‌تر است. در یک مطالعه کوچک، افرادی که پیش از خواب 300 میلی‌گرم گابا مصرف کرده بودند، سریع‌تر به خواب رفتند و پس از چهار هفته کیفیت خواب بهتری را گزارش دادند. البته به دلیل کم بودن تعداد شرکت‌کنندگان، نمی‌توان این نتایج را به همه تعمیم داد.
مکمل گابا و کاهش فشار خون
در برخی پژوهش‌ها، مصرف فرآورده‌های تخمیری حاوی گابا مانند شیر تخمیرشده یا جلبک کلرلا، توانسته فشار خون را در افراد مبتلا به فشار خون مرزی کاهش دهد. البته این یافته‌ها نیز به مطالعات بیشتری نیاز دارد تا اثر واقعی گابا در کاهش فشار خون اثبات شود.
ترکیب مکمل گابا با سایر مکمل‌ها
تحقیقی در سال 2019 نشان داد که ترکیب مکمل پروتئین وی با گابا می‌تواند سطح هورمون رشد را افزایش دهد. این موضوع می‌تواند به بهبود بازسازی عضلات و عضله‌سازی در ورزشکاران کمک کند. با این حال، مانند سایر کاربردها، هنوز تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
چرا مردم از مکمل گابا استفاده میکنند؟
یکی از دلایل اصلی مصرف مکمل گابا، کاهش استرس و اضطراب است. در دنیای پرتنش امروز، افراد به‌دنبال راهکارهای طبیعی برای آرام‌سازی ذهن خود هستند و گابا یکی از گزینه‌های پیشنهادی است. برخی مطالعات نیز نشان داده‌اند که در افراد مبتلا به اختلالاتی مانند افسردگی، پارکینسون، بیش‌فعالی یا حملات پانیک، سطح گابا در مغز پایین‌تر از حد طبیعی است.
منابع غذایی گابا چیست؟
ترکیباتی که بدن برای تولید گابا از آن‌ها استفاده میکند، در برخی از مواد غذایی تخمیر شده وجود دارند؛ از جمله:
- کیمچی
- ماهی تخمیر شده
- تمپه (محصولی تخمیر شده از سویا)
- شیر بوفالو تخمیر شده
- کاساوای تخمیر شده
- دوریان تخمیر شده
- پنیر زلاتار
- نان ترش
- نوشیدنی ساکه (نوعی نوشیدنی برنجی ژاپنی)
- ماست ساکه
همچنین، دانشمندان در برخی دیگر از مواد غذایی نیز ردپایی از ترکیبات موثر در تولید گابا یافته‌اند، از جمله:
- لوبیای آزوکی و سویا در حال جوانه‌زنی
- نخودفرنگی
- گندم و جو
- برنج قهوه‌ای و قرمز
- گوجه‌سبزهای رسیده
- سبزیجات مانند اسفناج، کلم‌پیچ و بروکلی
- سیب‌زمینی شیرین
- قارچ شیتاکه
- شاه‌بلوط
- چای سفید چینی
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) گابا را به عنوان یک ترکیب عموما ایمن (Generally Recognized As Safe) برای استفاده به عنوان مکمل و افزودنی غذایی طبقه‌بندی کرده است. تولیدکنندگان ممکن است گابا را به نوشیدنی‌های ورزشی و سایر مواد غذایی نیز اضافه کنند.
عوارض مکمل گابا چیست؟
هرچند گابا به‌عنوان مکملی نسبتا بی‌خطر شناخته می‌شود، اما ممکن است برخی افراد دچار عوارضی مانند موارد زیر شوند:
- خواب‌آلودگی
- ضعف عضلانی
- سردرد
- ناراحتی گوارشی
از آنجایی که تاثیر گابا در برخی افراد ممکن است بیشتر باشد، توصیه می‌شود پس از مصرف اولیه از رانندگی یا انجام کارهای حساس خودداری شود.
احتیاط در مصرف مکمل گابا
اگرچه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) گابا را به‌عنوان مکملی ایمن طبقه‌بندی کرده، اما توصیه می‌شود:
- پیش از شروع مصرف با پزشک مشورت کنید.
- از دوز پیشنهادی شرکت سازنده پیروی کنید.
- در صورت مصرف همزمان داروهای کاهنده فشار خون، ضدصرع یا داروهای اعصاب، احتیاط بیشتری به خرج دهید.
آیا مکمل گابا واقعا موثر است؟
با اینکه گزارش‌هایی از بهبود خلق‌وخو، کاهش اضطراب و افزایش کیفیت خواب با مصرف مکمل گابا وجود دارد، اما باید توجه داشت که بسیاری از این مطالعات کوچک و کوتاه‌مدت بوده‌اند. همچنین برخی پژوهشگران معتقدند گابا خوراکی ممکن است به‌راحتی از سد خونی مغزی عبور نکند؛ یعنی به مغز نرسد. بنابراین، تاثیرات مثبت آن هنوز به اثبات قطعی نرسیده و نیاز به تحقیقات گسترده‌تری دارد.
سخن پایانی
در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به این موضوع پرداختیم که گابا چیست. گابا (GABA) به عنوان یکی از مهم‌ترین ناقل‌های عصبی مهارکننده در سیستم عصبی مرکزی، نقشی حیاتی در تنظیم تعادل مغز، کاهش استرس، بهبود خواب و حتی عملکردهای شناختی ایفا میکند. هرچند تحقیقات در خصوص اثربخشی مکمل‌های گابا هنوز در حال پیشرفت است و نتایج قطعی نیستند، اما شواهد اولیه حاکی از آن است که این ماده می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی، به‌ویژه در شرایط استرس‌زا موثر باشد. پیش از مصرف هر نوع مکمل گابا، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه ضروری است تا از ایمنی و سازگاری آن با شرایط بدنی فرد اطمینان حاصل شود.
