زخم معده و روده یکی از مشکلات شایع در جوامع جهانی است که تأثیر مهمی بر کیفیت زندگی افراد دارد و در صورت عدم درمان مناسب میتواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. این بیماری‌ها اغلب به عوامل مختلفی از جمله عفونت با باکتری Helicobacter pylori، استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مصرف الکل، استرس، عوامل روانی و عوارض دیگر مرتبط با سبک زندگی و تغذیه برمی‌گردد. درمان زخم معده و روده یک چالش بزرگ برای پزشکان و محققان است که اهمیت ویژه‌ای را برای جلوگیری از تبعات جدی آن‌ها دارد. یکی از داروهای مورد استفاده در این زمینه، پروپانتلین (Propantheline) است که به عنوان یک داروی آنتی‌موسکارینی عمل میکند.
اشکال دارویی پروپانتلین آنتی موسکارینی
- قرص: 15 میلی گرم
موارد مصرف قرص پروپانتلین آنتی موسکارینی
پروپانتلین با سایر داروها برای درمان زخم استفاده میشود. پروپانتلین در دسته‌ای از داروها به نام آنتی کولینرژیک‌ها قرار دارد که با کند کردن حرکت غذا از طریق معده و روده و کاهش میزان اسید ساخته شده توسط معده عمل میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Propantheline
مکانیسم عمل داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی، به طور رقابتی فعالیت ACH را در مکان‌های گیرنده موسکارینی پاراسمپاتیک پس گانگلیونی مسدود میکند. جذب خوراکی این دارو با فراهمی زیستی کمتر از 50% با شروع 30-45 دقیقه می‌باشد. متابولیسم دارو در دستگاه گوارش و کبد صورت گرفته و حذف در نیمه عمر 57.9 دقیقه و 2.93 ساعت انجام میشود. در آخر نیز از طریق ادرار 6-17.3 درصد صفرا و سایر مایعات بدن صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص Propantheline
پروپانتلین (Propantheline) به عنوان یک قرص برای مصرف خوراکی عرضه میشود. پروپانتلین معمولاً چهار بار در روز، 30 دقیقه قبل از غذا و قبل از خواب مصرف میشود. دارو را مطابق با نسخه پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی میشود. پزشک ممکن است این دارو را با دوز مصرفی پایین شروع کند و در صورت تحمل دوز مصرفی شما را روزانه افزایش دهد.
نحوه مصرف داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی
- داروی پروپانتلین برای درمان زخم معده 15 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی مصرف میشود که برای شرایط خفیف از 7.5 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی استفاده کنید. برای جذب و تاثیر بهتر این دارو باید 30-60 دقیقه قبل از غذا مصرف شود.
- این دارو در جهت ضد اسپاسم، 15 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی استفاده میشود که گاهی با داروهای دیگر به عنوان درمان کمکی تجویز خواهد شد. همچنین سایر شرایطی که نیاز به داروهای ضد اسپاسم و ضد ترشح دارند، توسط برخی پزشکان تجویز میشود.
- دوز مصرفی برای ضد ترشح در کودکان 1-2 میلی گرم بر کیلوگرم هر 6-8 ساعت به صورت خوراکی و برای ضد اسپاسم 2-3 میلی گرم بر کیلوگرم هر 4-6 ساعت مصرف میشود. ایمنی و اثربخشی این دارو برای درمان زخم معده در کودکان ثابت نشده است.
- این دارو برای درمان زخم معده در سالمندان 7.5 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی تجویز میشود که نباید از 30 میلی گرم در 8 ساعت تجاوز کند. همچنین برای ضد اسپاسم سالمندان 15 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی استفاده میشود.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، یک نوبت را دو بار مصرف نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. قبل از استفاده از هر دارویی سوابق پزشکی خود مانند بیماری کبد، کمبود برخی مواد معدنی در بدن (مانند روی)، لوپوس، خونریزی دستگاه گوارش (زخم روده یا مری)، اختلالات کلیوی و… را به پزشک اطلاع دهید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی (Propantheline) خواهیم پرداخت؛
- در حضور دمای بالای محیط، سجده گرمایی (تب و گرمازدگی ناشی از کاهش تعریق) ممکن است رخ دهد.
- اسهال ممکن است نشانه اولیه انسداد ناقص روده، به ویژه در بیماران مبتلا به ایلئوستومی یا کولوستومی باشد. در این مثال، درمان با این دارو نامناسب و احتمالاً مضر خواهد بود.
- در صورت مصرف بیش از حد، ممکن است یک عمل شبیه کورار رخ دهد (به عنوان مثال، محاصره عصبی عضلانی که منجر به ضعف عضلانی و فلج احتمالی میشود). درمان ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شود. در بیماران مبتلا به بیماری قلبی باید با احتیاط مصرف شود.
- در سالمندان و همه بیماران مبتلا به نوروپاتی اتونوم، بیماری کبدی یا کلیوی، پرکاری تیروئید، بیماری عروق کرونر قلب، نارسایی احتقانی قلب، تاکی آریتمی قلبی، فشار خون بالا یا فتق هیاتال همراه با ازوفاژیت ریفلاکس با احتیاط مصرف شود، زیرا آنتی کولینرژیک‌ها ممکن است این وضعیت را تشدید کنند.
- در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، دوزهای زیاد ممکن است تحرک روده را تا حد تولید ایلئوس فلج سرکوب کند و ممکن است مگاکولون سمی را که یک عارضه جدی بیماری است، رسوب یا تشدید کند.
- مصرف این دارو در برخی بیماران ممکن است به کاهش هوشیاری و توانایی انجام کارهای خطرناک تأثیر بگذارد. در صورت بروز، با پزشک در رابطه با قطع مصرف دارو مشورت کنید.
- اگر مبتلا به گلوکوم، میاستنی گراویس، انسداد معده یا روده، انسداد مثانه، کولیت اولسراتیو شدید یا مگاکولون سمی هستید، نباید پروپانتلین مصرف کنید.
موارد منع مصرف داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی
- حساسیت به پروپانتلین یا ترکیبات مرتبط
- گلوکوم، بیماری انسدادی دستگاه گوارش (مانند تنگی پیلورودئودنال، آشالازی، ایلئوس فلجی و غیره)، اوروپاتی انسدادی (مانند انسداد گردن مثانه به دلیل هیپرتروفی پروستات)، آتونی روده در بیماران مسن یا ناتوان، زخم معده یا کولیت مثانه شدید، کولیت اولسراتیو، تنظیم ناپایدار قلبی عروقی در خونریزی حاد، میاستنی گراویس
عوارض قرص پروپانتلین (Propantheline)
خشکی گلو یا دهان، یبوست، اسهال، حالت تهوع و استفراغ، درد شکم یا نفخ، مشکلات خواب، کاهش حس چشایی، ناتوانی جنسی و… برخی از عوارض جانبی داروی پروپانتلین (Propantheline) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که این دارو تجویز شده زیرا پزشک شما تشخیص داده است که فواید آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است.
بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی و… به پزشک مراجعه کنید. برخی از عوارض جانبی داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی شامل موارد زیر می‌باشد؛
- ضربان قلب تند یا بال زدن در قفسه سینه
- درد یا قرمزی چشم، دیدن هاله در اطراف نورها
- ادرار کم یا بدون ادرار
- خشکی دهان، بینی یا گلو
- تاری دید
- یبوست یا اسهال
- سردرد، سرگیجه و خواب آلودگی
- گیجی یا احساس عصبی
- کاهش تعریق
- حالت تهوع، استفراغ و نفخ
- کاهش حس چشایی
- ناتوانی جنسی یا مشکلات جنسی
- مشکلات خواب (بی‌خوابی)
تداخل دارویی پروپانتلین آنتی موسکارینی
- تداخلات رده‌ی X (پرهیز): آکلیدینیوم، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لووسولپیرید، اکساتومید، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، روفناسین، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط پروپانتلین: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، عوامل معده روده ای (پروکینتیک ها)، ایتوپرید، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط پروپانتلین: ترکیبات آنتی کولینرژیک، فرآورده های حاوی کانابینوئید، سیمتروپیوم، کلوزاپین، الوکسادولین، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، میرابگرون، آگونیست های اپیوئیدی، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، راموسترون، روفناسین، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوتروپیوم، توپیرامات
- افزایش اثرات پروپانتلین توسط داروها: آکلیدینیوم، آمانتادین، فرآورده‌های حاوی توکسین بوتولینوم، کلرال بتائین، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، میانسرین، اکساتومید، پراملینتید، اومکلیدینیوم
مصرف قرص پروپانتلین (Propantheline) در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات تولید مثل حیوانات انجام نشده است. همچنین مشخص نیست که آیا درمان میتواند در هنگام تجویز به زن باردار باعث آسیب به جنین شود یا بر ظرفیت تولید مثل تأثیر بگذارد. درمان فقط در صورت لزوم باید برای زنان باردار تجویز شود. مشخص نیست که آیا این دارو در شیر انسان دفع میشود یا خیر؛ از آنجایی که بسیاری از داروها در شیر انسان دفع می‌شوند، هنگام تجویز درمان به یک زن شیرده احتیاط کنید. سرکوب شیردهی ممکن است با داروهای آنتی کولینرژیک رخ دهد.
شرایط نگهداری داروی Propantheline
داروی پروپانتلین (Propantheline) باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر داروی پروپانتلین
مقاله با عنوان داروی پروپانتلین آنتی موسکارینی، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز فراهم شده است. درمان زخم معده و روده یکی از چالش‌های مهم در حوزه پزشکی است که نیازمند روش‌های درمانی موثر و اثبات‌شده است. زخم معده و روده میتواند به مشکلات جدی از جمله خونریزی داخلی، عفونت‌های ناشی از باکتری Helicobacter pylori، و در موارد شدید‌تر، سوراخ و ترشحات سمی منجر شود که خطرناک است. در این میان، داروهای آنتی‌موسکارینی مانند پروپانتلین نقش مهمی در مدیریت علائم زخم معده و روده دارند. با عملکرد ضدکولینرژیک خود، پروپانتلین میتواند به کاهش ترشحات اسیدی معده و روده و در نتیجه به بهبود علائم درد و سوزش در بیماران کمک کند.
