روش‌های جلوگیری از بارداری

روش‌های جلوگیری از بارداری قبل از رابطه

این دسته از روش‌ها، رایج‌ترین و مؤثرترین گزینه‌ها برای پیشگیری از بارداری هستند. استفاده از آن‌ها به صورت برنامه‌ریزی‌شده، شانس بارداری ناخواسته را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

استفاده از کاندوم مردانه یا زنانه

کاندوم چیست؟ یکی از پرکاربردترین و در دسترس‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است که در دو نوع مردانه و زنانه عرضه می‌شود. کاندوم مردانه غلافی نازک از جنس لاتکس یا پلی‌یورتان است که روی آلت تناسلی قرار می‌گیرد و مانع ورود اسپرم به رحم می‌شود. در مقابل باید بدانیم  کاندوم زنانه چیست، داخل واژن قرار می‌گیرد و همان کارکرد حفاظتی را دارد. مهم‌ترین مزیت کاندوم‌ها این است که علاوه بر جلوگیری از بارداری، تنها روشی هستند که در پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی (STDها) نیز مؤثرند.

کاندوم‌ها ارزان، قابل دسترس، بدون عوارض هورمونی و انتخابی مناسب برای استفاده مقطعی یا افرادی هستند که به دنبال یک روش ایمن و فوری هستند. البته اثربخشی آن‌ها به استفاده صحیح و مداوم بستگی دارد؛ چراکه پارگی یا استفاده نادرست می‌تواند احتمال بارداری یا انتقال بیماری‌ها را افزایش دهد. انتخاب بین کاندوم مردانه یا کاندوم زنانه بیشتر به ترجیح فردی و راحتی در استفاده بستگی دارد.

قرص‌های ضد بارداری

قرص ضد بارداری یکی از رایج‌ترین و قابل‌اعتمادترین روش‌های پیشگیری از بارداری است که سال‌هاست توسط زنان در سراسر دنیا استفاده می‌شود. این قرص‌ها معمولاً حاوی ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژستین هستند و با جلوگیری از تخمک‌گذاری و ایجاد تغییر در ترشحات دهانه رحم و دیواره آن، مانع بارداری می‌شوند. مصرف منظم و روزانه قرص، کلید اثربخشی آن است و در صورت استفاده صحیح، می‌تواند تا بیش از ۹۹ درصد از بارداری ناخواسته جلوگیری کند.

از مزایای قرص‌های ضد بارداری می‌توان به تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش دردهای پریود، بهبود آکنه و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) اشاره کرد. با این حال، برخی افراد ممکن است عوارضی مانند تهوع خفیف، حساسیت سینه یا تغییرات خلقی را تجربه کنند. انتخاب نوع قرص باید با مشورت پزشک انجام شود تا متناسب با شرایط بدنی و نیاز هر فرد، بهترین گزینه تجویز گردد.

آی‌ یو دی (IUD)

آی‌ یو دی یا وسیله داخل رحمی، یکی از مؤثرترین و طولانی‌مدت‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است که توسط پزشک در داخل رحم قرار می‌گیرد. آی‌ یو دی در دو نوع مسی و هورمونی وجود دارد. نوع مسی با ایجاد محیطی نامناسب برای حرکت اسپرم و جلوگیری از باروری عمل می‌کند، در حالی که نوع هورمونی با آزادسازی مقدار کمی پروژستین، تخمک‌گذاری را مهار کرده و ترشحات دهانه رحم را غلیظ‌تر می‌سازد. بسته به نوع آن، آی‌ یو دی می‌تواند بین ۳ تا ۱۰ سال از بارداری جلوگیری کند و یکی از بهترین گزینه‌ها برای افرادی است که به دنبال روشی مطمئن، کم‌هزینه و بلندمدت هستند.

از مزایای آی‌ یو دی می‌توان به اثربخشی بسیار بالا، عدم نیاز به یادآوری روزانه و قابلیت باروری سریع پس از خروج دستگاه اشاره کرد. البته ممکن است در برخی خانم‌ها عوارضی مانند تغییر الگوی قاعدگی، گرفتگی‌های رحمی یا لکه‌بینی دیده شود. به همین دلیل نصب و پیگیری آی‌ یو دی حتماً باید زیر نظر پزشک انجام گیرد.

دیافراگم یا اسپرم‌کش‌ها

دیافراگم و اسپرم‌کش‌ها از روش‌های موضعی پیشگیری از بارداری هستند که به‌ویژه برای خانم‌هایی که به دنبال گزینه‌ای غیرهورمونی می‌گردند، کاربرد زیادی دارند. دیافراگم وسیله‌ای انعطاف‌پذیر است که قبل از رابطه در دهانه رحم قرار می‌گیرد و مانع ورود اسپرم به رحم می‌شود. در کنار آن، اسپرم‌کش‌ها به شکل ژل، کرم یا شیاف واژینال مصرف می‌شوند و با غیرفعال‌کردن اسپرم‌ها، احتمال باروری را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهند. این روش‌ها اگرچه به تنهایی نسبت به سایر ابزارهای جلوگیری مانند آی‌یودی یا قرص‌ها اثربخشی کمتری دارند، اما در صورت استفاده صحیح و ترکیبی (مثلاً دیافراگم به همراه اسپرم‌کش)، می‌توانند انتخابی مطمئن، کم‌عارضه و قابل کنترل برای بسیاری از زوج‌ها باشند.

آمپول‌های جلوگیری

آمپول جلوگیری یکی از روش‌های هورمونی و طولانی‌اثر پیشگیری از بارداری است که معمولاً هر ۳ ماه یک بار توسط پزشک یا پرستار تزریق می‌شود. این آمپول‌ها حاوی هورمون پروژستین هستند و با جلوگیری از تخمک‌گذاری، غلیظ‌کردن ترشحات دهانه رحم و نازک‌کردن دیواره رحم، مانع بارداری می‌شوند. از مزایای آمپول‌های جلوگیری می‌توان به اثربخشی بالا، عدم نیاز به مصرف روزانه و مناسب‌بودن برای خانم‌هایی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از روش‌های خوراکی استفاده کنند، اشاره کرد. البته برخی عوارض مانند تغییرات قاعدگی، افزایش وزن یا تأخیر در بازگشت باروری پس از قطع مصرف هم ممکن است دیده شود. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از شروع این روش، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا با توجه به شرایط بدنی و سبک زندگی، بهترین گزینه برای شما انتخاب شود.

حلقه واژینال (Vaginal Ring)

حلقه واژینال یکی از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری است که به شکل یک حلقه کوچک، انعطاف‌پذیر و شفاف طراحی شده و داخل واژن قرار می‌گیرد. این حلقه به‌طور مداوم مقدار کمی استروژن و پروژستین آزاد می‌کند و با جلوگیری از تخمک‌گذاری، تغییر در ترشحات دهانه رحم و نازک‌کردن دیواره رحم، مانع بارداری می‌شود. استفاده از حلقه بسیار ساده است؛ کافیست آن را سه هفته در واژن نگه دارید و سپس یک هفته خارج کنید تا قاعدگی اتفاق بیفتد. از مزایای این روش می‌توان به اثربخشی بالا، راحتی در استفاده، نیاز نداشتن به مصرف روزانه و همچنین قابل برگشت بودن باروری پس از قطع مصرف اشاره کرد. البته برخی عوارض مانند تحریک واژن، سردرد یا تغییرات خلقی در بعضی افراد مشاهده می‌شود، بنابراین بهتر است قبل از استفاده، مشورت با پزشک انجام شود.

پچ جلوگیری (Patch)

پچ جلوگیری یا برچسب ضدبارداری، یک روش هورمونی و غیرتهاجمی پیشگیری از بارداری است که به‌سادگی روی پوست (معمولاً بازو، باسن یا شکم) چسبانده می‌شود. این پچ به‌طور مداوم مقدار مشخصی استروژن و پروژستین وارد جریان خون می‌کند و با جلوگیری از تخمک‌گذاری، غلیظ‌کردن ترشحات دهانه رحم و نازک‌کردن دیواره رحم مانع بارداری می‌شود. هر پچ باید به مدت یک هفته روی پوست باقی بماند و در پایان هفته تعویض شود؛ به‌این ترتیب، طی سه هفته متوالی از پچ استفاده می‌شود و در هفته چهارم بدون پچ، قاعدگی اتفاق می‌افتد.

از مزایای پچ جلوگیری می‌توان به اثربخشی بالا، راحتی در مصرف (نیاز نداشتن به یادآوری روزانه) و قابل برگشت بودن باروری پس از قطع مصرف اشاره کرد. با این حال، برخی افراد ممکن است دچار عوارضی مانند تحریک پوستی، حساسیت سینه یا حالت تهوع شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از انتخاب این روش، شرایط بدنی و سبک زندگی خود را با پزشک در میان بگذارید.

روش‌های طبیعی جلوگیری از بارداری

روش‌های طبیعی بر پایه شناسایی و مشاهده علائم طبیعی بدن برای پیشگیری از بارداری استوار هستند. این روش‌ها فاقد عوارض جانبی داروها یا وسایل هورمونی هستند، اما به‌طور کلی میزان موفقیت کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارند.

روش عقب‌کشی (Pull out)

روش عقب‌کشی شامل خارج کردن آلت تناسلی مرد از واژن درست قبل از انزال است. اگرچه این روش از سال‌ها پیش مورد استفاده قرار گرفته، اما میزان موفقیت آن بسیار پایین است. دلیل اصلی این امر، وجود مقادیر کمی از اسپرم در مایع پیش‌انزال است که می‌تواند منجر به بارداری ناخواسته شود.

محاسبه روزهای باروری

در این روش، فرد با پیگیری دقیق چرخه قاعدگی خود، روزهای باروری را شناسایی می‌کند تا از برقراری رابطه جنسی در این دوره خودداری کند. این روش به انضباط و دقت زیادی نیاز دارد و برای افرادی که قاعدگی نامنظم دارند، گزینه مناسبی نیست.

روش‌های جلوگیری از بارداری پس از رابطه

این روش‌ها برای استفاده در شرایط اضطراری و پس از یک رابطه محافظت‌نشده طراحی شده‌اند. این گزینه‌ها نباید جایگزین روش‌های منظم پیشگیری از بارداری شوند.

قرص اورژانسی 

برای قرص‌های اورژانسی می‌توان قرص تنسی، قرص دروسبلین و  قرص دزولست را نام برد که یک روش هورمونی است و در صورت مصرف در ساعات اولیه پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده، می‌تواند از بارداری جلوگیری کند. اثربخشی این قرص با گذشت زمان کاهش می‌یابد و بهترین نتیجه را زمانی دارد که در فاصله ۷۲ ساعت پس از رابطه مصرف شود.

آی‌ یو دی مسی اورژانسی

آی‌ یو دی مسی یکی از مؤثرترین روش‌های اورژانسی است. این وسیله توسط پزشک و تا ۵ روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده در داخل رحم قرار داده می‌شود. علاوه بر جلوگیری از بارداری اورژانسی، آی‌ یو دی مسی می‌تواند تا سال‌ها به عنوان یک روش پیشگیری طولانی‌مدت عمل کند.

روش‌های دائمی جلوگیری از بارداری

این روش‌ها برای افرادی مناسب است که تصمیم قطعی برای نداشتن فرزند بیشتر گرفته‌اند. روش‌های دائمی، راه‌حل‌های جراحی هستند که به صورت تقریباً برگشت‌ناپذیر عمل می‌کنند.

بستن لوله‌ها (Tubal Ligation) برای زنان

این روش یک عمل جراحی است که در آن لوله‌های فالوپ زن بریده، مسدود یا بسته می‌شوند. با این کار، تخمک دیگر نمی‌تواند از تخمدان به رحم برسد و اسپرم هم به آن دسترسی پیدا نمی‌کند. این روش یک راه حل بسیار مؤثر و دائمی برای جلوگیری از بارداری است.

وازکتومی (Vasectomy) برای مردان

وازکتومی یک جراحی سرپایی و کم‌تهاجمی برای مردان است. در این عمل، لوله‌هایی که اسپرم را منتقل می‌کنند (مجاری وازدفران)، بریده و مسدود می‌شوند. این فرآیند از ترکیب اسپرم با مایع منی جلوگیری کرده و باعث می‌شود مرد دیگر نتواند باعث بارداری شود. وازکتومی نیز یک روش بسیار مؤثر و دائمی است.

مقایسه درصد موفقیت روش‌های پیشگیری از بارداری

یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب یک روش جلوگیری از بارداری، میزان اثربخشی آن است. در جدول زیر، تمام روش‌هایی که معرفی کردیم، بر اساس میزان موفقیت مقایسه شده‌اند. این جدول بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) تهیه شده است:

جمع‌بندیدر این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به روش‌های جلوگیری از بارداری پرداختیم. در نهایت، باید بدانید که این روش‌ها شامل مجموعه‌ای از گزینه‌های موقت مانند کاندوم و قرص، و راه‌حل‌های دائمی مانند وازکتومی و بستن لوله‌ها هستند که به شما امکان می‌دهند از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید. انتخاب بهترین روش یک تصمیم کاملاً شخصی است که باید با آگاهی کامل از انواع گزینه‌ها و مشورت با پزشک متخصص گرفته شود تا بهترین و ایمن‌ترین نتیجه را برای شما داشته باشد.