قند خون بسیار پایین یکی از موارد اورژانسی در مراقبت‌های پزشکی است که ممکن است منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. این وضعیت اغلب به عنوان هیپوگلیسمی شناخته میشود و معمولا ناشی از مصرف اضافی داروهای کاهنده قند، تغذیه نامناسب، یا بیماری‌های انسولین تولید کننده قند مانند دیابت می‌باشد. یکی از داروهایی که به عنوان گزینه‌ای برای درمان قند خون بسیار پایین مورد بررسی قرار گرفته است، دیازوکساید است. دیازوکساید (Diazoxide) یک داروی آنتی‌افسیت است که به عنوان مهارکننده کانال پتاسیم عمل میکند و میتواند در بهبود سطح قند خون کمک کند.
اشکال دارویی دیازوکساید
- قرص و کپسول
- سوسپانسیون خوراکی: 50 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف داروی دیازوکساید
داروی دیازوکساید برای درمان قند خون بسیار پایین (هیپوگلیسمی) استفاده میشود. برخی شرایط (مانند تومور روی لوزالمعده، سرطان، حساسیت به لوسین) می‌توانند باعث ترشح بیش از حد انسولین شوند. انسولین یک ماده طبیعی است که قند خون را کاهش میدهد. این دارو با جلوگیری از ترشح انسولین از لوزالمعده، به بازگشت قند خون به سطح طبیعی کمک میکند. دیازوکساید یک داروی تیازیدی است، اما مانند سایر تیازیدها اثر ادرارآور (“قرص آب”) ندارد. دیازوکسید نباید برای درمان قند خون پایین ناشی از تغذیه یا رژیم غذایی نامناسب (هیپوگلیسمی عملکردی) استفاده شود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Diazoxide
مکانیسم عمل داروی دیازوکساید منجر به مهار ترشح انسولین پانکراس و در نتیجه افزایش گلوکز خون میشود. همچنین، کانال‌های پتاسیم را فعال کرده و عضلات صاف را شل میکند تا PVR را کاهش، HR و CO را افزایش میدهد. مکانیسم دقیق اثر کاهش فشار خون به طور کامل مشخص نشده است. نیمه عمر دارو 9-24 ساعت (کودکان) و 24-36 ساعت (بزرگسالان) است که در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی افزایش می‌یابد. دفع دارو در ادرار با فیلتراسیون گلومرولی به صورت دارو و متابولیت‌های بدون تغییر صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص Diazoxide
داروی دیازوکساید (Diazoxide) را طبق دستور پزشک، معمولاً 2 تا 3 بار در روز (هر 8 تا 12 ساعت) از طریق خوراکی مصرف کنید. پزشک ممکن است به شما دستور دهد که رژیم غذایی خاصی را برای شرایط خود دنبال کنید. دارو را مطابق دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی اشکال دارویی را از قرص به سوسپانسیون خوراکی تغییر ندهید. اگر از سوسپانسیون استفاده می‌کنید، قبل از هر دوز، بطری را کاملا تکان دهید. دوز را با استفاده از یک دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.
زمان مصرف داروی دیازوکساید
قبل از مصرف داروی دیازوکساید، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. اگر سوسپانسیون به رنگ تیره درآمده است، از آن استفاده نکرده و آن را دور بریزید. دوز بر اساس وزن، وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. شما باید قند خون خود را بررسی کرده و ادرار خود را از نظر قند و کتون به طور منظم طبق دستور بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک شما دوز را بر اساس این آزمایشات تنظیم میکند.
طریقه مصرف داروی دیازوکساید
- داروی دیازوکساید برای هیپوگلیسمی ناشی از هیپرانسولینیسم همراه با آدنوم یا کارسینوم سلول جزایر غیرقابل عمل یا بدخیمی خارج پانکراس نشان داده شده است. دوز پیشنهادی 3 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی تقسیمی در 8-12 ساعت می‌باشد.
- بیماران مبتلا به هیپوگلیسمی مقاوم به درمان ممکن است به دوزهای بالاتر نیاز داشته باشند.
- این دارو برای هیپوگلیسمی ناشی از هیپرانسولینیسم مرتبط با حساسیت لوسین، هیپرپلازی سلول های جزایر، نسیدیوبلاستوز، بدخیمی خارج پانکراس، آدنوم سلول جزایر یا آدنوماتوز در کودکان نشان داده شده است. دوز مصرفی در نوزادان شیرخوار 10 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی در 8 ساعت تقسیم میشود. محدوده دوز معمولی 8-15 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی در 8-12 ساعت است.
- این مقدار دوز مصرفی، در کودکان 3 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی در 8 ساعت می‌باشد که محدوده دوز معمولی 3-8 میلی گرم بر کیلوگرم تقسیم در 8-12 ساعت می‌باشد. همچنین، ممکن است قبل از عمل به عنوان یک اقدام موقت و بعد از عمل، در صورت تداوم هیپوگلیسمی استفاده شود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی دیازوکساید، اگر به آن یا سایر تیازیدها (مانند هیدروکلروتیازید) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مواد معدنی پایین خون (سطح پایین پتاسیم خون)، دیابت، بیماری قلبی (مانند نارسایی قلبی، حمله قلبی گذشته)، بیماری کلیوی، نقرس، بیماری کبدی و… با پزشک در رابطه با خطرات این دارو مشورت کنید. در صورت ابتلا به دیابت، بیماری کبد یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل در رژیم غذایی خود دارید، احتیاط کنید. از پزشک یا داروساز خود در مورد استفاده ایمن از این دارو سوال کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط داروی دیازوکساید (Diazoxide) خواهیم پرداخت؛
- در نارسایی عروق کرونر یا مغزی، دیابت، خارج شدن عروق، نارسایی قلبی (ممکن است احتباس مایعات را افزایش دهد)، نارسایی قلبی عروقی، نقرس، افت فشار خون، هیپوکالمی، بیماری کبد، اختلال عملکرد کلیه، احتیاط کنید.
- ایجاد ویژگی‌های غیر طبیعی صورت در چهار کودک تحت درمان مزمن (بیش از 4 سال) با این دارو برای هیپرانسولینیسم هیپوگلیسمی گزارش شده است.
- درمان با این دارو باید تحت نظارت دقیق بالینی، با نظارت دقیق بر قند خون و پاسخ بالینی تا زمانی که وضعیت بیمار را تثبیت کند، آغاز شود. این فرایند معمولاً به چندین روز نیاز دارد. اگر در عرض دو تا سه هفته موثر نباشد، دارو باید قطع شود.
- خاصیت ضد دیورتیک دیازوکساید ممکن است منجر به احتباس مایعات قابل توجهی شود که در بیمارانی که ذخیره قلبی ضعیفی دارند، ممکن است نارسایی احتقانی قلب را تسریع کند. احتباس مایعات به درمان مرسوم با دیورتیک‌ها پاسخ میدهد.
- کتواسیدوز و کمای هیپراسمولار غیرکتوتیک در بیمارانی که با دوزهای توصیه شده، معمولاً در طول بیماری‌های تداخلی درمان می‌شوند گزارش شده است. تشخیص سریع و درمان ضروری و نظارت طولانی مدت پس از دوره حاد، به دلیل نیمه عمر طولانی دارو تقریباً 30 ساعت ضروری است. وقوع این حوادث جدی ممکن است با آموزش دقیق بیماران در مورد نظارت بر ادرار از نظر قند و کتون و برای گزارش فوری یافته‌های غیر طبیعی و علائم غیرعادی به پزشک کاهش یابد.
- درمان طولانی مدت مستلزم نظارت منظم ادرار از نظر قند و کتون است. علاوه بر این، سطح قند خون باید به طور دوره‌ای توسط پزشک برای تعیین نیاز به تنظیم دوز کنترل شود.
- اثرات دیازوکساید بر سیستم خونساز و سطح اسید اوریک سرم در نظر گرفته شده است. مورد دوم باید به ویژه در بیماران مبتلا به هیپراوریسمی یا سابقه نقرس در نظر گرفته شود.
- اثر ضد فشار خون سایر داروها ممکن است توسط دیازوکساید افزایش یابد. هنگام تجویز همزمان آن با داروهای ضد فشار خون باید این را در نظر داشته باشید.
موارد منع مصرف قرص دیازوکساید
- حساسیت به دیازوکسید، تیازیدها یا مشتقات سولفونامید
- برای هیپوگلیسمی عملکردی استفاده کنید.
عوارض داروی دیازوکساید (Diazoxide)
اسهال، یبوست، درد شکم، تپس قلب، تاکی کاردی، از دست دادن چشایی، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، بی‌اشتهایی، فشارخون بالا و… برخی از عوارض جانبی داروی دیازوکساید می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این دارو میتواند باعث احتباس سدیم و آب شود در برخیموارد منجر بخ مشکلات جدی قلبی میشود. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل تورم بدن، افزایش وزن غیرقابل توضیح، تنگی نفس، خستگی غیرعادی و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی دیازوکساید (Diazoxide) خواهیم پرداخت؛
- فشار خون بالا
- تپش قلب
- تاکی کاردی
- سرگیجه
- بی اشتهایی
- درد شکم
- یبوست
- اسهال
- از دست دادن چشایی
- حالت تهوع و استفراغ
- کتواسیدوز دیابتی
- هیرسوتیسم
- ریزش موی سر
- هایپرگلیسمی
- احتباس سدیم و مایعات
تداخل دارویی دیازوکساید
- تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
- کاهش اثرات داروها توسط دیازوکساید: داروهای ضد دیابت، فوس فنی‌توئین، فنی‌توئین
- افزایش اثرات داروها توسط دیازوکساید: داروهای کاهنده فشارخون
- افزایش اثرات دیازوکساید توسط داروها: دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوپنتال
مصرف داروی دیازوکساید (Diazoxide) در دوران بارداری و شیردهی
ایمنی مصرف داروی دیازوکساید در بارداری ثابت نشده است. اطلاعات کافی در مورد اثرات جنینی این دارو در صورت تجویز به زنان باردار وجود ندارد. هنگامی که مصرف این دارو در نظر گرفته میشود، نشانه‌ها باید محدود به موارد تایید شده برای این دارو باشد و فواید بالقوه برای مادر باید در مقابل اثرات مضر احتمالی برای جنین سنجیده شود. این دارو از سد جفت عبور کرده و در خون بند ناف ظاهر میشود. هنگامی که دارو قبل از زایمان به مادر داده میشود، ممکن است باعث هیپربیلی روبینمی جنینی یا نوزادی، ترومبوسیتوپنی، تغییر متابولیسم کربوهیدرات‌ها و احتمالاً سایر عوارض جانبی در بزرگسالان شود.
مطالعات حیوانی داروی دیازوکساید
- مطالعات تولید مثل با استفاده از آماده سازی خوراکی در موش‌ها افزایش جذب جنین و تاخیر در زایمان و همچنین ناهنجاری‌های اسکلتی جنین را نشان داده است. شواهدی از اثرات تراتوژنیک اسکلتی و قلبی در خرگوش با تجویز داخل وریدی مشاهده شده است.
- همچنین نشان داده شده است که این دارو در حیوانات از سد جفتی عبور میکند و باعث تخریب سلول‌های بتای پانکراس جنین میشود.
- اطلاعاتی در مورد عبور دیازوکساید در شیر مادر در دسترس نیست. از آنجایی که بسیاری از داروها در شیر انسان دفع می‌شوند و به دلیل پتانسیل واکنش‌های نامطلوب دیازوکساید در نوزادان شیرده، باید با در نظر گرفتن اهمیت دارو برای مادر، تصمیم گیری در مورد قطع شیردهی یا قطع دارو گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی Diazoxide
داروی دیازوکساید باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر داروی دیازوکساید
این مقاله با عنوان داروی Diazoxide، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز فراهم شده است. با توجه به مطالعات انجام شده و نتایج به دست آمده، می‌توان نتیجه گرفت که دیازوکساید به عنوان یک گزینه موثر و ایمن در درمان قند خون بسیار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با مکانیسم عمل خود به عنوان مهارکننده کانال پتاسیم، توانایی کنترل و تنظیم سطح قند خون را داراست. با این حال، مصرف این دارو مانند بسیاری از داروها نیاز به بررسی و تایید پزشک دارد.
منبع سایت: Medscape
