مشکلات معده و مری به عنوان یکی از مسائل شایع در حوزه سلامت جهانی مطرح می‌شوند که میتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر کیفیت زندگی فرد تأثیرگذار باشند. این مشکلات از طریق عواملی همچون استرس، عفونت‌ها یا مصرف نادرست مواد غذایی بروز میکنند و در برخی موارد منجر به علائمی چون درد معده، سوزش مری و رفلاکس معده می‌شوند. یکی از داروهای کلیدی در درمان این مشکلات، داروی پنتوپرازول است. پنتوپرازول (Pantoprazole) یک دسته از داروهای مهارکننده پمپ پروتون است که به موثرترین شکل ممکن اسیدهای معده را کاهش می‌دهد. این دارو با تثبیت اسیدیته معده و کاهش تولید اسیدهای گوارشی، علائم ناشی از مشکلات معده و مری را بهبود می‌بخشد.
اشکال دارویی پنتوپرازول
- قرص، عرضه با تاخیر: 20 میلی گرم، 40 میلی گرم
- گرانول برای سوسپانسیون خوراکی، با رهش تاخیری: 40 میلی گرم در بسته
- تزریق، محلول (ظرف تک دوز)
- تزریق، پودر برای بازسازی: 40 میلی گرم در ویال
- کپسول
موارد مصرف قرص پنتوپرازول
داروی پنتوپرازول برای درمان برخی از مشکلات معده و مری (مانند ریفلاکس اسید) استفاده میشود. این دارو با کاهش میزان اسیدی که معده شما می‌سازد، کار میکند. این دارو علائمی مانند سوزش سر دل، مشکل در بلع و سرفه را تسکین می‌دهد. همچنین، به التیام آسیب اسیدی معده و مری، پیشگیری از زخم و پیشگیری از سرطان مری ممکن است کمک کند. پنتوپرازول متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs) است.
برخی از موارد مصرف کپسول یا قرص پنتوپرازول شامل موارد زیر میباشد؛
- درمان رفلاکس اسید معده
- پیشگیری از زخم معده
- ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD
- پیشگیری از سرطان مری
- درمان کوتاه مدت GERD
- سندرم زولینگر-الیسون
- بیماری زخم پپتیک (خارج از برچسب)
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Pantoprazole
مکانیسم عمل داروی پنتوپرازول، PPI; به ATPase تبادل کننده H+/K+ (پمپ پروتون) در سلول‌های جداری معده متصل میشود و در نتیجه ترشح اسید را مسدود میکند. جذب دارو با فراهمی زیستی 77% و حداکثر زمان پلاسما 2.8 ساعت (PO) میباشد. این دارو به طور گسترده توسط آنزیم کبدی P450 CYP2C19 متابولیزه میشود. حذف در نیمه عمر 1 ساعت و دفع از طریق ادرار (71%) و مدفوع (18%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Pantoprazole
داروی پنتوپرازول (Pantoprazole) را طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز، از طریق خوراکی مصرف کنید. قرص را همراه با غذا یا بدون غذا میل کرده و از جویدن یا خرد کردن آن خودداری کنید. خردن کردن قرص منجر به آزادسازی فوری دارو و افزایش خطر عوارض جانبی میشود. اگر گرانول مصرف می‌کنید، دوز خود را 30 دقیقه قبل از غذا مصرف کنید. برای مصرف خوراکی، بسته را باز کرده و گرانول‌ها را در سس سیب یا آب سیب مخلوط کنید. همچنین، می‌توانید گرانول‌ها را با ۱ قاشق چای‌خوری (۵ میلی‌لیتر) آب سیب در یک فنجان کوچک مخلوط کنید، ۵ ثانیه هم بزنید و بلافاصله تمام مخلوط را میل کنید.
زمان مصرف قرص پنتوپرازول
قبل از مصرف داروی پنتوپرازول، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو (شامل موارد مصرف و نحوه مصرف) را بررسی کنید. دوز و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. دارو را مطابق با نسخه پزشک استفاده کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون مشورت با پزشک، تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. همچنین، ممکن است همراه با این دارو آنتی اسیدها مصرف شوند. اگر از سوکرالفات نیز استفاده می‌کنید، حداقل 30 دقیقه قبل از سوکرالفات از پنتوپرازول استفاده کنید.
نحوه مصرف قرص پنتوپرازول
- داروی پنتوپرازول برای ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD (رفلاکس معده)، 40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی به مدت 16-8 هفته استفاده میشود. همچنین، این دارو برای حفظ التیام روزانه 40 میلی گرم به صورت خوراکی و متناوبا، 40 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی تجویز میشود.
- قرص پنتوپرازول در جهت درمان کوتاه مدت GERD (رفلاکس معده)، 40 میلی گرم انفوزیون به صورت تزریق داخل وریدی طی 15 دقیقه در روز به مدت 7-10 روز استفاده میشود که به محض اینکه بیمار قادر به بلعیدن باشد، دوز تزریقی به صورت خوراکی تبدیل خواهد شد.
- برای سندرم زولینگر-الیسون 40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی استفاده میشود که در برخی بیماران تا 240 میلی گرم در روز تجویز میشود. همچنین در برخی موارد ممکن است 80 میلی گرم انفوزیون به صورت تزریق داخل وریدی در 8-12 ساعت به مدت 7 روز تجویز شود که به محض اینکه بیمار قادر به بلعیدن باشد به خوراکی تبدیل شود.
- این دارو برای بیماری زخم پپتیک (زخم اثنی عشر)، 40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی در مدت 2 هفته مصرف میشود.
- دوز مصرفی برای ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD در کودکان بالای 5 سال با وزن 15 تا 40 کیلوگرم، 20 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی تا 8 هفته میباشد. این مقدار دوز مصرفی در کودکان با وزن 40 کیلوگرم یا بیشتر، 40 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی تا 8 هفته میباشد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص یا کپسول پنتوپرازول، اگر به آن یا به داروهای مشابه (مانند لانسوپرازول، امپرازول) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سوزش سر دل همراه با سبکی سر، تعریق و سرگیجه، درد قفسه سینه، فک، بازو و شانه (مخصوصاً با تنگی نفس، تعریق غیرمعمول)، کاهش وزن بی‌دلیل، مشکلات کبدی و… با پزشک در رابطه با خطرات مصرف این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از داروی پنتوپرازول (Pantoprazole) خواهیم پرداخت؛
- لوپوس اریتماتوز جلدی (CLE) و لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) با PPI (مهارکنندگان پمپ پروتونی) گزارش شده است. از مصرف بیش از مدت زمان مشخص شده خودداری کنید. در صورت مشاهده علائم یا نشانه‌های منطبق با CLE یا SLE، مصرف دارو قطع و بیمار به متخصص ارجاع شود. اکثر بیماران با قطع PPI به تنهایی در 4-12 هفته بهبود می‌یابند. آزمایش سرولوژیکی (مانند ANA) ممکن است مثبت باشد و بهبود نتایج آزمایشات سرولوژیکی ممکن است بیشتر از تظاهرات بالینی طول بکشد.
- عوارض جانبی شدید پوستی، از جمله سندرم استیونز-جانسون (SJS) و نکرولیز اپیدرمی سمی (TEN)، واکنش دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) و پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد (AGEP) گزارش شده است. در اولین علائم یا عوارض جانبی شدید پوستی یا سایر علائم حساسیت مفرط، درمان را قطع کنید و ارزیابی بیشتر را در نظر بگیرید.
- مطالعات مشاهده‌ای منتشر شده نشان می‌دهد که درمان با PPI ممکن است با افزایش خطر شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان لگن، مچ دست یا ستون فقرات، به ویژه با درمان طولانی مدت (بیش از یک سال) با دوز بالا همراه باشد.
- کاهش اسیدیته معده باعث افزایش سطح کروموگرانین A CgA سرم میشود و ممکن است باعث نتایج تشخیصی مثبت کاذب برای تومورهای عصبی غدد شود. قبل از ارزیابی سطح CgA، PPI (مانند پنتوپرازول) را به طور موقت قطع کنید.
- درمان خطر ابتلا به سالمونلا، کمپیلوباکتر و سایر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین، واکنش‌های مربوط به انفوزیون از جمله ترومبوفلبیت و حساسیت بیش از حد گزارش شده است.
- استفاده طولانی مدت روزانه (به عنوان مثال، بیش از 3 سال) ممکن است منجر به سوء جذب یا کمبود سیانوکوبالامین شود.
- تسکین علائم احتمال بدخیمی معده را از بین نمی‌برد. پیگیری و آزمایشات تشخیصی اضافی را در بیماران بزرگسالی که پس از تکمیل درمان با PPI (مهارکنندگان پمپ پروتونی) دارای پاسخ کمتر از حد مطلوب یا عود علائم اولیه هستند، در نظر بگیرید.
- درمان با PPI با افزایش خطر پولیپ غده فوندیک همراه است. خطر با استفاده طولانی مدت > 1 سال افزایش می‌یابد. بیمار ممکن است بدون علامت باشد که مشکل معمولاً به طور اتفاقی در آندوسکوپی شناسایی میشود. به همین جهت، از کوتاه‌ترین مدت درمان مناسب با شرایط تحت درمان استفاده کنید.
موارد منع مصرف داروی پنتوپرازول
- حساسیت به پانتوپرازول یا سایر مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)
- مصرف همزمان با فرآورده‌های حاوی ریلپیویرین
عوارض قرص پنتوپرازول (Pantoprazole)
حالت تهوع و استفراغ، نفخ، راش و خارش، اسهال، یبوست، درد قفسه سینه، درد شکم، سردرد، حساسیت به نور و… برخی از عوارض جانبی داروی پنتوپرازول میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده میکنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم سطح پایین منیزیم خون (مانند اسپاسم عضلانی، ضربان قلب نامنظم، تشنج)، علائم لوپوس ( مانند بثورات روی بینی و گونه‌ها، درد مفاصل جدید یا تشدید شده) و… میباشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی پنتوپرازول (Pantoprazole) خواهیم پرداخت؛
- سردرد (> 4%)
- درد شکم (4%)
- ادم صورت (<4%)
- ادم عمومی (<2%)
- درد قفسه سینه (4%)
- اسهال (4%)
- یبوست (<4%)
- خارش (4%)
- راش (4%)
- نفخ (<4%)
- هایپرگلیسمی (1%)
- حالت تهوع (1%)
- استفراغ (> 4%)
- حساسیت به نور (<2%)
تداخل دارویی پنتوپرازول
- تداخلات رده X (پرهیز): آکالابروتینیب، سفادیتورن، سفوروکسیم، داکومیتینیب، داساتینیب، دلاویردین، ارلوتینیب، اینفیگراتینیب، لووکتوکونازول، نلفیناویر، نراتینیب، پازوپانیب، پکسیدارتینیب، ریلپیویرین، ولپاتاسویر ، سوتوراسیب
- کاهش اثرات داروها توسط پنتوپرازول: آکالابروتینیب، آتازاناویر، بلوموسودیل، مشتقات بیس‌فسفونات، بوسوتینیب، کپسیتابین، سفدیتورن، سفپودوکسیم، سفوروکسیم، کلوپیدوگرل، سیستئامین (سیستمیک)، داکومیتینیب، داساتینیب، دلاویردین، داکسی‌سایکلین، ارلوتینیب، جفیتینیب، ایندیناویر، ترکیبات آهن، ایتراکونازول، کتوکونازول (سیستمیک)، لدیپاسویر، مزالامین، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)، مایکوفنولات، نلفیناویر، نراتینیب، نیلوتینیب، پازوپانیب، پکسیدارتینیب، پوساکونازول، ریلپیویرین، سورافنیب، ولپاتاسویر
- افزایش اثرات داروها توسط پنتوپرازول: آمفتامین، دکس متیل‌فنیدات، دکستروآمفتامین، ایتراکونازول، متوترکسات، متیل‌فنیدات، رالتگراویر، ریزدرونات، ساکوییناویر، وریکونازول
مصرف قرص پنتوپرازول (Pantoprazole) در دوران بارداری و شیردهی
هیچ مطالعه کافی و به خوبی کنترل شده‌ای در زنان باردار وجود ندارد. به زنان باردار در مورد خطر احتمالی آسیب جنین توصیه کنید. دارو در دوران بارداری فقط در صورتی باید مصرف شود که منافع احتمالی خطر بالقوه برای جنین را توجیه کند. پنتوپرازول و متابولیت‌ها در شیر موش‌ها دفع می‌شوند. دفع پنتوپرازول در شیر انسان در یک مطالعه روی یک مادر شیرده پس از یک دوز خوراکی 40 میلی گرمی شناسایی شده است که ارتباط بالینی این یافته مشخص نیست.
بسیاری از داروهایی که در شیر انسان دفع می‌شوند، پتانسیل بروز عوارض جانبی جدی در نوزادان شیرده را دارند. بر اساس پتانسیل تومورزایی نشان داده شده برای پانتوپرازول سدیم در مطالعات سرطان زایی جوندگان، باید با در نظر گرفتن فواید دارو برای مادر، تصمیم به قطع شیردهی یا قطع دارو گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی Pantoprazole
داروی پنتوپرازول (Pantoprazole) باید در دمای اتاق و به دور از نور آفتاب نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، کپسول، شیاف، کرم و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی پنتوپرازول
در مقاله حاضر، به بررسی اثربخشی داروی پنتوپرازول در درمان مشکلات معده و مری از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. پنتوپرازول یک داروی مهم از گروه آنتاگونیست‌های گیرنده‌های هیستامین H2 است که عمدتاً برای کنترل افزایش اسید معده و مشکلات مرتبط با آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهند که پنتوپرازول با کاهش تولید اسید معده و تحریک فعالیت پمپ پروتونی، تسکین و بهبود مشکلات معده و مری را به همراه دارد. این دارو به عنوان یک درمان مؤثر در برخورد با مشکلاتی همچون سوزش معده، زخم معده و برخی اختلالات گوارشی دیگر شناخته شده است.
منبع سایت: Medscape
