بدن ما در صورتی بهدرستی عمل میکند که تمام اعضا بدون کوچکترین اختلال به کار خود ادامه دهند. هورمونها و غدههای ترشحکننده در بدن بسیاری از عملکردهای حیاتی را به عهده دارند. غده تیروئید یکی از بزرگترین غدههای بدن محسوب میشود. این غده که در قسمت پایین گردن قرار دارد و پروانهای شکل است، در رشد و نمو تاثیر بسزایی دارد. کوچکترین اختلال در عملکرد آن میتواند ضررهای جبرانناپذیری با خود به همراه داشته باشد. بیماریها و مشکلات غده تیروئید متفاوت هستند. با توجه به نوع مشکل نشانهها نیز متفاوت خواهند بود. با آگاهی از نشانهها بهسرعت بیماری را تشخیص داده و تحت درمان قرار خواهید گرفت. شاید بپرسید از کجا بدانیم تیروئید داریم؟ ما در این مقاله از مجله مثبت سبز سعی کردهایم تا شما را با نشانه های تیروئید آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
عملکرد تیروئید در بدن
غده تیروئید یک غده تولیدکننده هورمون متابولیسم است که در قسمت پایین گردن، زیر سیب آدم قرار دارد. این غده دارای دو لوب است که توسط قسمت میانی به یکدیگر متصل شده و در جلوی نای قرار دارد. غده تیروئید هورمونهای اساسی موردنیاز بدن را تولید میکند، که به تنظیم متابولیسم، ضربان قلب، فشارخون و دمای بدن کمک میکنند. هورمونهای تیروئید برای رشد و نمو کودکان نیز ضروری هستند. تیروکسین T4 و تری یدوتیرونین T3 دو هورمون مهم ساختهشده توسط تیروئید به شمار میروند. این غده همچنین کلسی تونین، هورمونی که در متابولیسم کلسیم نقش دارد، را میسازد. هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید TSH که توسط غده هیپوفیز ساخته میشود برای تحریک تولید هورمون توسط غده تیروئید موثر است.
مشکلات غده تیروئید
بیماریهای مربوط به غده تیروئید تقریبا شایع است. بیماری تیروئید میتواند ناشی از شرایطی باشد که باعث عملکرد بیشازحد یا کمکاری غده تیروئید میشود. هنگامیکه غده بیشازحد هورمون تیروئید تولید میکند، این بیماری بهعنوان پرکاری تیروئید شناخته میشود. وقتی غده بهاندازه کافی کار نکند، هورمون تیروئید بسیار کم تولید میشود، که بهاصطلاح میگویند فرد کمکاری تیروئید دارد. علاوه بر مشکلات در سطح هورمونهای ساختهشده توسط غده، تومورهای خوشخیم و بدخیم ( سرطان تیروئید ) میتوانند باعث بزرگ شدن غده تیروئید یا گرهها (تودهها) درون غده شوند. بزرگ شدن غده تیروئید در گردن میتواند علائمی ایجاد کند که مستقیما به افزایش اندازه اندام مربوط میشود، مانند: مشکل در بلع و ناراحتی جلوی گردن.
از کجا بدانیم تیروئید داریم ؟
شاید از خود بپرسید که از کجا بدانیم تیروئید داریم. اکنونکه با برخی از شایعترین مشکلات غده تیروئید آشنا شدید، خوب است بدانید که نشانهها در هرکدام با دیگری فرق دارد. ما در ادامه برای بررسی نشانه های تیروئید سعی میکنیم تا این موضوع را بهصورت جداگانه در مورد مشکلات مختلف بررسی کنیم.
نشانه های کم کاری تیروئید
عملکرد نامناسب غده تیروئید باعث تولید هورمون بسیار کم میشود که در این زمان به آن بیماری کمکاری تیروئید میگویند. یک بیماری خود ایمنی شناختهشده بهعنوان بیماری هاشیموتو یا تیروئیدیت هاشیموتو دلیل شایع کمکاری تیروئید محسوب میشود. دلایل دیگر بروز کمکاری تیروئید میتواند شامل استفاده از برخی داروها، عوارض جانبی درمانهای سرطان تیروئید یا پرکاری تیروئید یا پرتودرمانی در سر و گردن باشد. اما به صورت کلی راه های تشخیص کم کاری تیروئید عبارتاند از:
- احساس سرما یا افزایش حساسیت به دمای پایین
- خونریزی زیاد یا طولانیمدت قاعدگی
- کمپشت شدن مو یا ریزش مو
- سرعت ضربان قلب پایین
- گیجی و کندی ذهن
- سطح کلسترول بالا
- مشکلات حافظه
- دردهای مفصلی
- اقتباس مایعات
- خشکی پوست
- احساس نفخ
- گرفتگی صدا
- افزایش وزن
- پف صورت
- افسردگی
- یبوست
نشانه های پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید همانطور که از نام آن پیداست بهمنظور پرکار بودن و تولید بیشازحد هورمون توسط غده تیروئید است. این مشکل میتواند ناشی از بیماری شناختهشده بهعنوان بیماری گریوز، التهاب غده تیروئید (معروف به تیروئیدیت) یا تومورهایی باشد که هورمونهای تیروئید را ترشح میکنند. اما نشانه های تیروئید در هنگام پرکاری عبارتاند از:
- افزایش اشتها و احساس گرسنگی غیرطبیعی
- تغییر در عادات روده، مانند حرکات مکرر روده
- کاهش جریان خون قاعدگی در زنان
- لرزش دستها و اندامهای بدن
- بزرگ شدن غده تیروئید
- نازک شدن پوست و مو
- ضربان قلب شدید
- تعریق غیرطبیعی
- تحریکپذیری
- عصبی بودن
نشانه های ندول تیروئید یا سرطان
گرهها یا تودههای غده تیروئید در بیش از 90٪ موارد خوشخیم و غیر سرطانی هستند. گرههای تیروئید میتوانند به دلایل مختلف ایجادشده و منجر به هایپر یا کمکاری تیروئید شوند. بهعنوانمثال کمبود ید یا کیست در غده تیروئید میتواند باعث بزرگ شدن غده تیروئید و گرههای تیروئید شود. بهتراست بدانید که بیشتر گرههای تیروئید نشانههای خاصی ایجاد نمیکنند اما باعث اختلال عملکرد غده میشوند. گاهی اوقات، گرهها بهطور فعال هورمون تولید میکنند و میتوانند باعث بروز نشانه های تیروئید پرکار شوند، که قبلا توضیح داده شد. اما زمانی که گرههای تیروئید علائمی غیر مرتبط با تولید هورمون ایجاد میکنند، معمولا به دلیل اندازه یا محل قرارگیری آنها در گردن است. نمونههایی از این علائم و نشانهها عبارتاند از:
- تنگی نفس به دلیل فشردهسازی راههای هوایی
- تورم یا توده قابلمشاهده در گردن
- مشکل در بلعیدن
نشانه های تیروئید در کودکان
اختلالات تیروئید در کودکان میتواند عوارض جبرانناپذیری در زندگی آنها داشته باشد. عدم آگاهی از نشانهها باعث میشود تا تشخیص و درمان دیرهنگام صورت گیرد. هرچه سریعتر درمان را آغاز کنید، این بیماری عوارض کمتری در کودک خواهد گذاشت. در کودکان نیز نشانه های تیروئید مربوط به نوع اختلال میشود. اما برخی از موارد و نشانهها در کودکان کمی متفاوت است. ما در اینجا سعی میکنیم تا شایعترین نشانه های کمکاری و پرکاری غده تیروئید در کودکان را نام ببریم.
نشانه های تیروئید کم کار در کودک
علاوه بر بزرگتر بودن دور سر نوزاد از حد طبیعی هنگام تولد، دلایل و نشانههای دیگری از تیروئید کم کار کودک وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
- طول کشیدن زردی بیش از مدت طبیعی
- سرفههای ناگهانی زمان شیر خوردن
- ورم کردن بدن و چاقی در کودک
- تاخیر در رشد استخوانها
- بیحالی غیرطبیعی
- ضربان قلب آهسته
- خستگی زیاد
- خواب زیاد
- یبوست
نشانه های تیروئید پرکار در کودک
تیروئید پر کار در کودکان باعث کاهش وزن، کندی رشد و مشکلات دیگری میشود که در ادامه به آنها اشاره میکنیم. این مشکلات عبارتاند از:
- پلک زدن غیرطبیعی و مکرر
- گریه کردن بیشازحد
- بیخوابی غیرطبیعی
- ضربان قلب شدید
- ضعف عضلانی
- قرمزی پوست
- فشارخون بالا
- تعریق زیاد
- عدم تمرکز
در صورت داشتن نشانه های تیروئید چه کار کنیم ؟
تا اینجا دانستیم که بیماری تیروئید طیف گستردهای از مشکلات را در بر میگیرد. هرکدام از اختلالات غده تیروئید نشانههای مخصوص به خود را دارند که در این مقاله با آنها آشنا شدید. قبل از هر چیز باید به این نکته دقت کنید که این نشانهها تنها به دلیل اختلالات تیروئیدی نیستند و باید این موضوع با انجام آزمایش تشخیص داده شود. اگر هرکدام از نشانه های تیروئید که غیرطبیعی هستند را در خود مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایشهای مربوط به آن بیماری را تشخیص داده و درمان را آغاز میکند. خوب است اگر بهطور ژنتیکی از اختلالات تیروئید رنج میبرید، طی دورههای مشخصی که پزشک تعیین میکند آزمایشهای کنترلی را انجام دهید.
درمان تیروئید
درصورتیکه نشانه های تیروئید را در خود مشاهده کردید، بلافاصله برای اطمینان باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از انجام آزمایشهای مربوطه درمان را بهسرعت آغاز خواهد کرد. بهتر است بدانید که با توجه به نوع مشکل و اختلال تیروئید درمان آن نیز متفاوت است. در بیشتر موارد درمان دارویی صورت میگیرد. اما در برخی موارد درمان شاید با دارو کافی نباشد و روشهای دیگری مانند ید رادیواکتیو یا آر اف را برای درمان تجویز کنند. در مرحله آخر اگر هیچیک از این درمانها پاسخگو نبود، بهناچار جراحی انجام میشود. در برخی موارد بیمار باید تا پایان عمر از دارو مصرف کند.
سخن پایانی
تیروئید یکی از بزرگترین غدههای درونریز بدن محسوب میشود. این غده پروانهای شکل در زیر گردن قرار دارد. غده تیروئید با هورمونهای مهمی که ترشح میکند، بسیاری از عملکردهای مهم بدن را تحت کنترل خود دارد. کوچکترین اختلال در عملکرد آن میتواند فرد را دچار مشکلات زیادی کند. شایعترین مشکلات تیروئید مربوط به پرکاری و کمکاری آن میشود. اگر بهصورت ژنتیکی از مشکلات تیروئید رنج میبرید خوب است تا بهطور منظم آزمایشهای لازم را انجام دهید. البته نشانههایی که در این مقاله ذکر شد تنها به دلیل وجود مشکل تیروئیدی نیست و میتواند دلایل دیگری نیز داشته باشد. بهترین راه برای تشخیص، انجام آزمایش به شمار میرود.