سردرد یکی از شایع‌ترین علایم مشکلات سلامتی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. یکی از انواع مختلف دردهای سر، میگرن است که معمولاً با حساسیت به نور و صدا، تهوع و حتی تشدید درد در یک یا هر دو طرف سر همراه میشود. این مشکل میتواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر گذار باشد و نیاز به روش‌های درمانی مؤثر دارد.
یکی از داروهای موثر در این زمینه، قرص ارگوتامین است. قرص ارگوتامین (Ergotamine) یک داروی ضدمیگرن است که به عنوان یک گروه از آلکالوئیدهای ارگوت معروف است. این دارو با تأثیر بر برخی از گیرنده‌ها در سیستم عصبی مرکزی، به کاهش فعالیت عصبی و تنش عروق خونی کمک می‌کند و در نتیجه، درمان و کنترل حملات میگرن را فراهم می‌کند.
اشکال دارویی ارگوتامین
- قرص زیر زبانی (Sl) 2 میلی گرم
موارد مصرف قرص ارگوتامین
قرص ارگوتامین برای درمان یا پیشگیری از نوع خاصی از سردرد (سردردهای عروقی مانند سردردهای میگرنی و سردردهای خوشه‌ای) استفاده میشود. ارگوتامین به باریک شدن عروق خونی گشاد شده در سر کمک می‌کند که اثرات ضربان‌دار سردردهای عروقی را کاهش می‌دهد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Ergotamine
مکانیسم عمل قرص ارگوتامین، گیرنده‌های آلفا را به عروق منقبض‌کننده عروق با تون عروق کم تحریک کرده و عروق هیپرتونیک را گشاد می‌کند. در دوزهای بالاتر در جهت گیرنده آلفا برای مسدود کردن آن رقابت می‌کند. نیمه عمر دارو 21 ساعت، زمان پیک پلاسما 0.5-3 ساعت و دفع از طریق صفرا (90%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Ergotamine
قرص ارگوتامین سی را مطابق با دستور پزشک زیر زبان خود قرار دهید و کمی صبر کنید تا قرص حل شود. این قرص را نباید همراه با آب به صورت کامل یا خرد شده قورت دهید. مقدار مصرف بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. این دارو اگر به عنوان اولین نشانه‌های سردرد مصرف شود، بهترین اثر را دارد. اگر منتظر بمانید تا سردرد بدتر شود، ممکن است دارو نیز موثر نباشد. این دارو معمولاً باید فقط در صورت نیاز مصرف شود و استفاده طولانی مدت آن پیشنهاد نمی‌شود. حداکثر دوز 3 قرص در هر دوره 24 ساعته و 5 قرص در هر دوره 7 روزه است.
زمان مصرف قرص ارگوتامین سی
قبل از مصرف قرص ارگوتامین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو را به دقت بررسی کنید. قطع ناگهانی این دارو ممکن است علائم ترک (مانند سردردهای برگشتی) را در بیمار ایجاد کند. این سردرد ممکن است با سردرد اصلی شما متفاوت باشد و چند روز طول بکشد. پزشکان برای جلوگیری از علائم ترک، به بیماران پیشنهاد می‌کنند تا دوز مصرفی خود را به تدریج کاهش دهند.
اگر برای مدت طولانی (بیش از چند هفته) یا در دوزهای بالا از ارگوتامین استفاده کرده باشید، احتمال اعتیاد وجود دارد. در صورت اعتیاد فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. اگر 10 روز یا بیشتر در ماه از داروهای حملات میگرنی استفاده می‌کنید، این داروها ممکن است در واقع سردرد شما را بدتر کنند (سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو). برخی از نکات مصرف قرص ارگوتامین سی شامل موارد زیر می‌باشد؛
- دارو را مطابق با دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. قطع زودهنگام یا مصرف بیش از اندازه این دارو میتواند خطرناک باشد.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با دستور پزشک مصرف کنید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، یک نوبت دارو دو بار مصرف نکنید.
- برای درمان میگرن 2 میلی گرم SL (زیر زبانی) و به دنبال آن 1-2 میلی گرم در 30 دقیقه تا زمانی که حمله کاهش یابد، دارو را مصرف کنید. توجه کنید که مقدار مصرف کلی دارو بیش از 6 میلی گرم در روز و بیش از 10 میلی گرم در هفته OR نباشد.
- برای میگرن در کودکان، 1 میلی گرم SL، سپس 1 میلی گرم در 30 دقیقه و حداکثر از 3 میلی گرم استفاده کنید. توجه داشته باشید که این مقدار دوز برای کودکان و نوجوانان بوده و دوز مصرفی مناسب را باید از پزشک دریافت کرد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص ارگوتامین، اگر به آن یا سایر آلکالوئیدهای ارگوت (مانند دی هیدروارگوتامین) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری گردش خون (مانند بیماری عروق محیطی مانند تصلب شرایین، ترومبوفلبیت، بیماری رینود)، فشار خون بالا، کمبود مواد مغذی (سوء تغذیه)، بیماری قلبی یا رگ خونی (مانند بیماری عروق کرونر، سکته مغزی، حمله قلبی اخیر)، بیماری کبد، بیماری کلیوی، عفونت شدید، خارش شدید، مصرف سیگار یا دخانیات، دیابت و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط داروی ارگوتامین سی (Ergotamine) خواهیم پرداخت؛
- اگرچه علائم و نشانه‌های ارگوتیسم حتی پس از مصرف متناوب طولانی مدت دارو به ندرت ایجاد میشود، اما باید مراقب بود که در محدوده دوز توصیه شده باقی بماند.
- ارگوتیسم با انقباض عروق شریانی شدید، ایجاد علائم و نشانه‌های ایسکمی عروق محیطی آشکار میشود. درمان با اثر مستقیم روی ماهیچه صاف عروق باعث انقباض عروق میشود. در مسمومیت مزمن با مشتقات ارگوت، سردرد، لنگش متناوب، دردهای عضلانی، بیحسی، سردی و رنگ پریدگی انگشتان ممکن است رخ دهد.
- اگر اجازه داده شود که شرایط بدون درمان پیشرفت کند، قانقاریا میتواند ایجاد شود. در حالی که بیشتر موارد ارگوتیسم مرتبط با درمان قرص ارگوتامین ناشی از مصرف بیش از حد صریح است، برخی موارد شامل حساسیت مفرط آشکار است.
- گزارش‌های کمی از ارگوتیسم در بین بیمارانی که دوزهای مصرفی را در محدوده‌های توصیه‌شده یا برای دوره‌های زمانی کوتاه مصرف می‌کنند، وجود دارد. در موارد نادر، بیماران، به ویژه آن‌هایی که دارو را به طور بی‌رویه در دوره‌های زمانی طولانی مصرف کرده‌اند، ممکن است پس از قطع دارو علائم ترک شامل سردرد برگشتی ایجاد شود.
- ایسکمی محیطی جدی یا تهدید کننده زندگی با مصرف همزمان این دارو با مهارکننده‌های قوی CYP 3A4 (از جمله مهارکننده‌های پروتئاز و آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید) گزارش شده است. از آنجایی که مهار CYP3A4 سطوح سرمی ارگوتامین را افزایش می‌دهد، خطر اسپاسم عروقی منجر به ایسکمی مغزی یا ایسکمی اندام‌ها افزایش می‌یابد. مصرف همزمان این داروها منع مصرف دارد.
موارد منع مصرف داروی ارگوتامین
- حساسیت به دارو یا مواد کمکی
- همزمان با مهارکننده‌های قوی CYP3A4 (ریتوناویر، نلفیناویر، ایندیناویر، اریترومایسین، کلاریترومایسین و ترولئاندومایسین)
عوارض فیبروتیک قرص ارگوتامین
- چند گزارش از بیماران تحت درمان با قرص ارگوتامین تارتارات و کافئین گزارش شده است که دچار فیبروز خلفی صفاقی یا پلوروپرونری شده‌اند.
- همچنین گزارش‌های نادری از ضخیم شدن فیبروتیک دریچه‌های آئورت، میترال، تریکوسپید یا ریوی با استفاده مداوم طولانی مدت از قرص ارگوتامین تارتارات و کافئین گزارش شده است. این دارو نباید برای تجویز مزمن روزانه استفاده شود.
عوارض قرص ارگوتامین (Ergotamine)
درد شکم، خستگی، حالت تهوع و استفراغ، بیحسی اندام‌ها، انقباض عروق، سرگیجه، خارش، اختلالات بینایی، ضعف عضلانی و… برخی از عوارض جانبی داروی ارگوتامین (Ergotamine) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل ضربان قلب آهسته، سریع و نامنظم، سوزن سوزن شدن، درد و سردی در انگشتان دست، از دست دادن احساس در انگشتان دست و پا، درد و ضعف عضلانی، درد شدید معده یا شکم، کمردرد، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار) و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی ارگوتامین خواهیم پرداخت؛
- یافته‌های غیر طبیعی دریچه قلب (استفاده مزمن)
- آنژین
- اسپاسم عروقی
- انقباض عروق
- خواب آلودگی و سرگیجه
- تاکی کاردی
- خستگی
- بیحسی اندام‌ها
- سردرد برگشتی
- درد شکم
- ارگوتیسم
- گانگرن احتمالی
- خارش
- حالت تهوع و استفراغ
- ضعف عضلانی
- اختلالات بینایی
تداخل دارویی ارگوتامین
- قرص زیرزبانی، نباید همراه با سایر داروهای منقبض کننده عروق تجویز شود. استفاده با سمپاتومیمتیک‌ها (عوامل فشار دهنده) ممکن است باعث افزایش شدید فشار خون شود.
- گزارش شده است که بتا بلوکر ایندرال (پروپانولول) با مسدود کردن خاصیت گشادکننده عروق اپی نفرین، اثر منقبض کننده عروق ارگوتامین را تقویت می‌کند.
- نیکوتین ممکن است باعث انقباض عروق در برخی بیماران شود که مستعد پاسخ ایسکمیک بیشتر به درمان ارگوت است. همچنین، گزارش شده است که سطوح خونی داروهای حاوی ارگوتامین با تجویز همزمان آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید افزایش می‌یابد و واکنش‌های وازواسپاستیک با دوزهای درمانی داروهای حاوی ارگوتامین در صورت مصرف همزمان با این آنتی‌بیوتیک‌ها گزارش شده است.
- مصرف همزمان با مهارکننده‌های قوی CYP3A4 مانند مهارکننده‌های پروتئاز یا آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید مرتبط با عوارض جانبی جدی تداخل دارویی دارد. به همین دلیل، این داروها نباید همزمان با قرص ارگوتامین تجویز شوند.
- در حالی که این واکنش‌ها با مهارکننده‌های CYP 3A4 کمتر گزارش نشده است، خطر بالقوه‌ای برای سمیت جدی از جمله اسپاسم عروقی در هنگام استفاده از این داروها با ارگوتامین وجود دارد. نمونه‌هایی از مهارکننده‌های CYP 3A4 با قدرت کمتر شامل ساکویناویر، نفازودون، فلوکونازول، فلوکستین، آب گریپ فروت، فلووکسامین، زیلوتون، مترونیدازول و کلوتریمازول می‌باشد.
- این فهرست‌ها جامع نیستند و تجویز کننده باید اثرات سایر داروهایی را که برای استفاده همزمان با ارگوتامین (ergotamine) در نظر گرفته شده‌اند، بر روی CYP3A4 در نظر بگیرد.
مصرف قرص ارگوتامین (Ergotamine) در دوران بارداری و شیردهی
قرص ارگوتامین به دلیل اثرات خطرناک، حداکثر در سه ماهه سوم بارداری منع مصرف دارد. هیچ مطالعه‌ای در مورد انتقال جفت یا تراتوژنسیته وجود ندارد. ارگوتامین در مقادیر کم از جفت عبور می‌کند، اگرچه به نظر نمی‌رسد در این مقدار جنین سمی باشد. با این حال، انقباض طولانی مدت عروق رحمی یا افزایش تون میومتر که منجر به کاهش جریان خون میومتر و جفت میشود، ممکن است به تأخیر رشد جنین در حیوانات (مطالعات حیوانی) کمک کرده باشد. زنان باردار در دوران بارداری بدون هماهنگی با پزشک هیچ دارویی را مصرف نکنند.
تاثیر داروی ارگوتامین در شیردهی
داروهای ارگوت به عنوان مهار کننده پرولاکتین شناخته شده‌اند، اما هیچ گزارشی مبنی بر کاهش شیردهی با درمان وجود ندارد. این دارو در شیر مادر ترشح میشود و ممکن است باعث علائم استفراغ، اسهال، نبض ضعیف و فشار خون ناپایدار در نوزادان شود. به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی جدی در نوزادان، از دارو باید با در نظر گرفتن اهمیت درمان برای مادر، تصمیم به قطع شیردهی یا قطع دارو گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی Ergotamine
قرص ارگوتامین سی (Ergotamine-C) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که داروهای شیمیایی و گیاهی باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی ارگوتامین
در این مقاله، به بررسی داروی ارگوتامین به عنوان یک گزینه درمانی برای میگرن، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. ارگوتامین، به عنوان یک داروی ضدمیگرن از گروه آلکالوئیدهای ارگوت شناخته میشود و مکانیسم عمل آن بر اساس تأثیر بر گیرنده‌های سروتونینی، آدرنرژیک و دیگر عوامل عصبی در سیستم عصبی مرکزی استوار است. استفاده از این دارو در موارد مشخص میگرن با توجه به مزایا و معایب آن ممکن است مناسب باشد. تحقیقات و مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند که ارگوتامین میتواند به کاهش فعالیت عصبی، تنش عروق خونی و در نتیجه، کنترل حملات میگرن کمک کند. همچنین، این دارو مانند بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی و موارد احتیاط است که باید به آن توجه داشت.
منبع سایت: Medscape
