لوپوس یک بیماری خود ایمن است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم حمله کرده و عوارض نامطلوبی را ایجاد می‌کند. آیا می‌دانید زنان 9 برابر بیشتر از مردان دچار بیماری لوپوس می‌شوند؟ در این مقاله علت، علائم و درمان لوپوس را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بیماری لوپوس چیست؟
لوپوس یک بیماری خود ایمن مزمن است که می‌تواند باعث تورم، التهاب و درد شود. در بیماری‌های خود ایمن، سیستم ایمنی بدن با خود بدن شروع به مبارزه می‌کند. سیستم ایمنی به طور طبیعی باید با تهدیدات احتمالی برای بدن مثل عفونت به مقابله بپردازد اما در بیماری لوپوس به طور اشتباه به سراغ بافت سالم بدن می‌رود. افراد مبتلا به لوپوس ممکن است بثورات پوستی، درد مفاصل و مشکلات مربوط به اندام‌های داخلی مثل مغز، ریه، کلیه و قلب را تجربه کنند.
بسیاری از این عوارض ممکن است به صورت دوره‌ای ظاهر شده و بعد از مدتی بین بروند. در بعضی از افراد علائم بیماری لوپوس ممکن است خفیف بوده و اصلا قابل توجه نباشد. اما برخی از اشخاص هم ممکن است علائم شدیدی را تجربه کنند که به شدت روی زندگی روزمره تاثیر منفی بر جای گذارد.
انواع بیماری لوپوس
لوپوس انواع مختلفی دارد که در میان آنها لوپوس اریتماتوز سیستمیک شایع‌تر از بقیه است. دیگر انواع لوپوس عبارتند از:
- لوپوس اریتماتوز پوستی: پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حساسیت به آفتاب و بثورات پوستس از علائم این بیماری است. افراد مبتلا به لوپوس اریتماتوز پوستی ممکن است دچار ریزش مو هم بشوند.
- لوپوس ناشی از دارو: این بیماری بر اثر مصرف برخی از داروها به وجود می‌آید. علائم این بیماری معمولا شبیه به نوع قبل بوده اما موقتی است و با قطع دارو از بین می‌رود.
- لوپوس نوزادی: یک نوع نادر از بیماری لوپوس است که هنگام تولد در بعضی از نوزادان دیده می‌شود. کودکانی که با لوپوس نوزادی متولد می‌شوند دارای آنتی‌بادی‌هایی هستند که از مادرشان به آنها منتقل شده است. دقت داشته باشید که هر نوزادی که از مادر مبتلا به لوپوس متولد می‌شود، به این معنا نیست که حتما درگیر این بیماری خواهد شد.
علت ابتلا به لوپوس چیست؟
بیماری لوپوس یک بیماری خود ایمن است اما علت دقیق آن نامشخص به نظر می‌رسد. سیستم ایمنی شبکه پیچیده‌ای بوده که از اندام‌ها، بافت‌ها و سلول‌ها تشکیل شده است. این سیستم از بدن در برابر عوامل خارجی مثل سموم، ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها محافظت به عمل می‌آورد. سیستم ایمنی بدن با تولید پروتئین‌های Y شکل به نام آنتی بادی از بدن مراقبت می‌کند. این آنتی بادی‌ها یا عامل خارجی را خنثی می‌کنند یا سیگنالی را جهت حذف آن به دیگر سلول‌ها می‌فرستند.
آنتی بادی‌ها توسط گلبول‌های سفید تولید می‌شوند. هنگامی که فردی مبتلا به یک بیماری خود ایمن مثل بیماری لوپوس است، سیستم ایمنی نمی‌تواند بین آنتی ژن‌ها و بافت سالم تمایز قائل شود. پس بدن به اشتباه خود را به عنوان یک عامل خارجی در نظر می‌گیرد. در نتیجه سیستم ایمنی آنتی بادی‌ها را علیه بافت سالم و آنتی ژن‌ها هدایت می‌کند و عواملی همچون تورم، درد و آسیب بافتی را به وجود می‌آورد.
چه عواملی احتمال لوپوس را افزایش می‌دهند؟
بیماری لوپوس ممکن است در پاسخ به عوامل متعددی ایجاد شود. این عوامل عبارتند از:
هورمون‌ها
هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که بدن تولید می‌کند. آنها فعالیت سلول‌ها و اندام‌های خاص را کنترل و تنظیم می‌نمایند. زنان 15 تا 44 ساله 9 برابر بیشتر از مردان در خطر ابتلا به بیماری لوپوس قرار می‌گیرند. در 20% موارد، علائم بیماری لوپوس ممکن است بعد از 50 سالگی هم دیده شود. استروژن که هورمون جنسی زنانه به حساب می‌آید، ممکن است در ابتلا به لوپوس موثر باشد.
بسیاری از خانم‌ها علائم لوپوس را قبل از قاعدگی و در طول بارداری بیشتر تجربه می‌کنند زیرا در این حالت سطح هورمون استروژن در بدن افزایش می‌یابد. تحقیقات بیشتری در مورد نقش هورمون‌ها در ابتلا به لوپوس وجود دارد.
تاثیر ژنتیک در بیماری لوپوس
دانشمندان ژن‌های خاصی را شناسایی کرده‌اند که در پاسخ سیستم ایمنی نقش داشته و در بیماری لوپوس نیز ممکن است موثر باشند. شواهد نشان می‌دهد که اگر یکی از اعضای خانواده به lupus مبتلا باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که فرد دیگری هم در خانواده به این بیماری مبتلا شود.
مطالعات روی دوقلوهای همسان نشان می‌دهد که اگر یکی از آنها به بیماری لوپوس مبتلا باشد، احتمال اینکه دیگری هم این بیماری را بگیرد، 24% است.
لوپوس ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی هم نداشته باشند، دیده شود اما سایر بیماری‌های خود ایمن معمولا در این افراد وجود دارد. ریسک ابتلای زنان سفید پوست به لوپوس نسبت به سایر نژادها کمتر است. در مورد نقش ژنتیک در ابتلا به لوپوس نیز نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس‌ها ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به لوپوس هستند، نقش داشته باشد. محرک‌های محیطی احتمالی عبارتند از:
- سیگار کشیدن: قرار گرفتن در معرض اجزای سمی دود سیگار ممکن است منجر به جهش‌های ژنتیکی و فعال شدن ژن مرتبط با SLE (لوپوس) شود.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: تابش نور مستقیم خورشید می‌تواند علائم لوپوس را که در فرد از قبل وجود داشته باشند، بدتر کند. اشعه ماورا بنفش می‌تواند منجر به آسیب سلولی و جهش‌های ژنتیکی شود که در لوپوس ممکن است موثر باشد.
- عفونت‌ها: عفونت‌هایی مانند ویروس اپشتین بار که به عنوان تب غده‌ای نیز شناخته می‌شود، در افراد مبتلا به SLE بسیار شایع تر است.
- آلاینده‌ها: آلاینده‌هایی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا ممکن است در ابتلا به بیماری لوپوس موثر باشند.
آیا کودکان به لوپوس مبتلا می‌شوند؟
بیماری لوپوس در هر سنی ممکن است ایجاد شود. 20٪ از افراد مبتلا به لوپوس قبل از 20 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. به ندرت پیش می‌آید که افراد قبل از 5 سالگی به لوپوس مبتلا شوند. لوپوسی که در دوران کودکی ایجاد می‌شود، علائم شدیدتری داشته و اغلب روی کلیه‌ها اثر می‌گذارد؛ به طوری که تا 50% از کودکان مبتلا به لوپوس، مشکلات کلیوی دارند.
علائم بیماری لوپوس
علائم لوپوس در زمان شعله‌ور شدن این بیماری ظاهر می‌شود. در زمان‌های دیگر علائم کمتری وجود دارد. مهم‌ترین نشانه‌های لوپوس عبارتند از:
- خستگی
- درد عضلات و مفاصل
- تب
- درد قفسه سینه هنگام عمیق نفس کشیدن
- حساسیت به نور خورشید
- زخم در دهان
- مشکلات حافظه
- بثورات مالار (راش‌های قرمز و پروانه‌ای شکل در سرتاسر بینی و گونه‌ها)
- سردرد
- ریزش موی غیر طبیعی
- رنگ پریدگی یا کبود به نظر رسیدن انگشتان دست و پا بر اثر سرما یا استرس
- آرتروز
علائم لوپوس در زنان
زنان معمولا علائم شدیدتری نسبت به مردان دارند. این علائم عبارتند از:
- ریزش مو
- حساسیت به نور خورشید
- زخم در دهان
- آرتروز
- بثورات مالار
علائم لوپوس در مردان
فقط زنان نیستند که می‌توانند به لوپوس مبتلا شوند. ریسک ابتلای مردان به این بیماری کمتر است. علائم لوپوس در مردان عبارت است از:
- عوارض قلبی عروقی
- شماش خون پایین
- کاهش وزن
- عوارض کلیوی
- درد قفسه سینه
تاثیر لوپوس روی دیگر سیستم‌های بدن
ابتلا به بیماری لوپوس می‌تواند روی این اندام‌ها و عملکرد آنها تاثیر منفی بگذارد:
- کلیه
- ریه
- سیستم عصبی مرکزی
- رگ‌های خونی
- خون
- قلب
درمان بیماری لوپوس
هدف از درمان لوپوس، کاهش التهاب برای محافظت از اندام‌ها و جلوگیری از اوج گرفتن این بیماری است. برنامه درمانی لوپوس برای هر فرد بسته به نوع بیماری و شدت آن متفاوت در نظر گرفته می‌شود. درمان بیماری لوپوس اغلب شامل این موارد است:
- هیدروکسی کلروکین : یک داروی ضد مالاریا است که بثورات و علائم آرتریت در لوپوس را درمان می‌کند.
- کورتیکواستروئیدها و سرکوب‌کننده‌های ایمنی: می‌توانند شامل کورتیکواستروئیدهایی با دوز بالا، مانند پردنیزون و داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند مانند مایکوفنولات و متوترکسات باشند. هدف از این درمان کنترل التهاب است.
- بلیموماب: یک عامل بیولوژیکی است توسط اف دی ای برای درمان بیماری لوپوس تائید شده است.
پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان عوارضی که در افراد مبتلا به لوپوس ایجاد می‌شود، تجویز کند. مانند: داروهای تشنج، آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌ها و ویتامین D برای کمک به بهبود عملکرد کلیه.
درمان خانگی برای لوپوس
برخی از شواهد نشان می‌دهند که رژیم غذایی در موارد محدود می‌تواند در درمان لوپوس موثر باشد. هدف فرد باید داشتن یک رژیم غذایی متعادل و متنوع باشد که حاوی میوه و سبزیجات، غلات کامل و مقدار متوسطی پروتئین است. برخی از تغییراتی که فرد مبتلا به لوپوس می‌تواند در رژیم غذایی خود ایجاد کند، عبارتند از:
- مصرف قرص امگا 3
- مصرف کمتر چربی‌های ناسالم
- مصرف کمتر سدیم (نمک)
- توجه بیشتر به منابع ویتامین دی و B
دیگر تغییرات در سبک زندگی افراد مبتلا به لوپوس می‌تواند به شرح زیر باشد:
- پرهیز از کشیدن سیگار
- عدم مصرف مشروبات الکی
- ورزش کردن
- مدیریت استرس
43 درصد از افراد مبتلا به لوپوس نگران انزوای اجتماعی هستند. بنابراین بهتر است از طرف خانواده و دوستان مورد حمایت قرار بگیرند.
آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟
شدت بیماری لوپوس ممکن است خفیف تا بسیار شدید باشد. فرد مبتلا به لوپوس اگر تحت مراقبت‌های پزشکی باشد و اقدامات پیشگیرانه انجام دهند، می‌توانند رو به بهبود بوده و زندگی خود را به خوبی ادامه دهند. دقت داشته باشید که گاهی لوپوس می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه شده و در این صورت مرگ را به دنبال داشته باشد.
عاقبت بیماری لوپوس
همه افراد مبتلا به لوپوس به علت این بیماری دچار مرگ نمی‌شوند. اگر لوپوس به دیگر اندام‌ها مثل کلیه، ریه یا قلب آسیب برساند، در این صورت ممکن است باعث مرگ شود. مبتلایان به لوپوس با کنترل بیمای خود به سادگی می‌توانند به روال زندگی عادی خود ادامه دهند.
