چرا برخی دانش‌آموزان سریع‌تر یاد می‌گیرند؟
حتما شما هم به این موضوع دقت کرده‌اید که برخی دانش آموزان به نسبت سایرین زمان کمتری برای درس خواندن می‌گذارند اما همواره موفق‌تر هستند. در عین حال، برخی دانش آموزان علی‌رغم ساعت‌ها تلاش برای درس خواندن، نتایج چشمگیری ندارند. اولین برچسبی که در این شرایط روی کودک یا نوجوان زده میشود، برچسب باهوشی یا کم‌هوشی است. در حالی که این ماجرا اصلا ارتباطی به بهره هوشی دانش آموز ندارد؛ بلکه مساله اصلی، نحوه کارکرد مغز و روش یادگیری‌ست.
مغز ما مانند یک ماهیچه است که هرچقدر بیشتر تمرین کند، قوی‌تر میشود. تقویت حافظه دانش آموزان و یادگیری سریع آنها، کاملا صفاتی اکتسابی هستند که هر دانش آموزی با هر بهره هوشی، می‌تواند به آنها دست یابد. این مهارت‌های مهم، با شناخت عملکرد مغز، تغذیه مناسب، خواب کافی و روشهای درست مطالعه قابل تقویت هستند.
وقتی مغز در مسیر یادگیری قرار می‌گیرد، نورون‌های آن مسیرهای عصبی جدیدی می‌سازند؛ هرچه این مسیرها تکرار و مرور شوند، اطلاعات سریع‌تر و به صورت ماندگارتر ثبت میشوند. طبق تحقیقات انجام شده، یادگیری سریع دانش آموزان ارتباطی با بیشتر خواندن و بیشتر تلاش کردن ندارد؛ بلکه با تکرار اصولی روشهای هوشمندانه (روشهای مرور و تمرین)، میتوان یادگیری سریع و تقویت حافظه دانش آموزان را تا حد زیادی تضمین کرد.
به گفته پژوهشگران، نکات آموزشی ابتدا وارد حافظه کوتاه‌مدت میشوند. در صورتی که این اطلاعات مرور نشوند، در حافظه بلندمدت ذخیره نشده و تثبیت نمی‌شوند. از همین رو، به زودی فراموش میشوند. تقویت حافظه دانش آموزان با روش‌هایی که در این مقاله معرفی کرده‌ایم، به این پروسه کمک می‌کند.
عوامل مخرب یادگیری سریع در دانش آموزان
اگر می‌گویید «هر چه می‌خوانم زود فراموش می‌کنم» یا «هر چه به کودکم می‌آموزم سر امتحان فراموش می‌کند»، باید بدانید که دلیل فراموشی زودهنگام آموخته‌ها، عوامل مخرب یادگیری سریع هستند. از جمله این عوامل مخرب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌خوابی و بی‌نظمی در خواب
- اضطراب و استرس امتحان
- مصرف زیاد قند و فست‌فود
- مطالعه در محیط بی‌نظم، شلوغ و پرسروصدا
- حواس‌پرتی دیجیتال (گوشی، تبلت و …)
همگی این عوامل سبب عدم تمرکز دانش آموزان شده و زمینه‌های فراموشی را مهیا میکنند.
8 تکنیک کاربردی برای یادگیری سریع دانش آموزان
روشهای یادگیری سریع دانش آموزان به قدری برای مغز مفید هستند که امروزه، بسیاری از پژوهشگران روی پیاده‌سازی این روشها تاکید دارند. با راهکارهای یادگیری سریع، میتوان به تقویت حافظه دانش آموزان کمک کرد. در ادامه 8 روش یادگیری سریع را به شما آموزش داده‌ایم:
1- روش مرور فاصله‌دار (Spaced Repetition)
در این روش، مطالب باید در فواصل زمانی منظم مرور شوند تا مغز با هر بار مرور، مسیرهای حافظه را قوی‌تر کند. این مرورها در روزهای ۱، ۳، ۷ و ۱۴ بعد از اولین مطالعه، سبب ماندگاری طولانی‌تر مطالب در ذهن میشوند. استفاده از این روش، بهترین چیز برای تقویت حافظه دانش آموزان است.
2- نقشه ذهنی و خلاصه‌نویسی هوشمند
حفظ طوطی‌وار، یکی از عوامل فراموشی سریع مطالب است. به جای این کار، برای افزایش حافظه دانش آموزان می‌توانید از پیاده‌سازی نقشه ذهنی به صورت یک اینفوگرافی از ایده‌ها و نکات مهم کمک بگیرید. ترکیب این روش با رنگ‌ها، فلش‌ها و کلمات کلیدی کمک می‌کند مغز بهتر موضوع را درک و به‌خاطر بسپارد. نوشتن خلاصه درس‌ها به زبان خود دانش آموز، یکی از موثرترین روشهای یادگیری سریع محسوب میشود.
3- تندخوانی و افزایش سرعت درک مطلب
یکی از روشهای یادگیری سریع دانش آموزان، تندخوانی است. استفاده از روشهای تندخوانی، به افزایش سرعت مطالعه بدون کاهش درک مطلب کمک می‌کند. شما می‌توانید از روش را از اساتید حوزه تندخوانی بیاموزید و در زمان کمتر، مطالب بیشتری را به‌خاطر بسپارید. ترکیب تندخوانی با خلاصه‌نویسی از مطلب، می‌تواند منجر به تقویت حافظه دانش آموزان شود.
4- روش پومودورو برای تمرکز بالا
در این تکنیک، بعد از هر ۲۵ دقیقه مطالعه، به ۵ دقیقه استراحت نیاز دارید. این وقفه‌های کوتاه سبب میشوند تمرکز ذهن حفظ شده و مغز خسته نشود. در نتیجه، منجر به تقویت حافظه دانش آموزان میشود. برای این کار می‌توانید از اپلیکیشن‌های مخصوص تکنیک پومودورو به عنوان یکی از بهترین روشهای بهبود عملکرد مغز کمک بگیرید.
5- یادگیری فعال؛ چطور درگیر مطالعه شویم؟
یادگیری فعال را به عنوان یک روش مطالعه موثر می‌شناسند. برای این کار، به جای فقط خواندن، سعی کنید مطلب را برای خود با صدای بلند توضیح دهید. از مطالب خوانده شده سؤال بسازید یا با کسی درباره آن صحبت کنید. این درگیری ذهنی سبب ثبت عمیق‌تر اطلاعات در مغز میشود.
6- استفاده از فلش‌کارت برای تثبیت مطالب
یکی از روشهای قدیمی اما موثر در تقویت حافظه دانش آموزان و یادگیری سریع آنها، استفاده از فلش کارت‌هاست. این ابزار برای مرور سریع مفاهیم و افزایش توان ذهنی در زمان درس خواندن بسیار کاربردی است. برای استفاده از این روش باید یک طرف کارت سؤال یا کلید واژه و طرف دیگر کارت پاسخ سوال یا توضیحاتی مربوط به کلیدواژه نوشته شود؛ مرور مکرر این اطلاعات سبب تثبیت بهتر آنها در مغز میشود و به شما کمک می‌کند در کمترین زمان، بیشترین مطالب را بیاموزید.
7- مدیریت زمان برای یادگیری موثر
مطالعه‌ی بدون برنامه فقط سبب خستگی میشود. با تقسیم روز بین ساعات درس، استراحت و تفریح، مغز فرصت پردازش پیدا می‌کند و یادگیری پایدارتر میشود. مدیریت زمان یکی از راه‌های افزایش یادگیری در دانش آموزان است که نیاز به برنامهریزی اصولی دارد. برای راحت‌تر شدن این برنامه ریزی می‌تواند از دفاتر برنامهریزی تحصیلی (پلنرهای تحصیلی) کمک بگیرید.
هیچ کدام از این روشها بر دیگری برتری نداشته و هر یک نقش موثری در ترشح دوپامین (هورمون پاداش در مغز) دارند. همین موضوع، قدرت حافظه و سرعت یادگیری را بیش از پیش افزایش میدهد. اینکه شما از کدام روش استفاده کنید، بستگی به علاقه و توانایی دانش آموز دارد. با این روشها، حافظه بلندمدت تقویت شده و مطالب آموخته شده تا زمان امتحان در ذهن باقی خواهند ماند.
8- چگونه برای امتحان استرس نداشته باشیم؟
استرس و اضطراب بیشتر به دلیل عدم تسلط کافی بر مطالب درسی ایجاد میشود. درس خواندن دقیق و با تمرکز، سبب تسلط بر تمامی مفاهیم درسی شده و از بروز استرس جلوگیری میکنند. با روشهای زیر می‌توانید استرس و اضطراب را تا حد زیادی کنترل کنید:
- برنامهریزی دقیق و آماده‌سازی ذهن
- تقسیم دروس به بخش‌های کوچک و مرور فعال آنها
- حل نمونه سوالات از امتحان مورد نظر در روزهای پیش از امتحان
- خواب کافی شب قبل از امتحان
- تغذیه با مواد غذایی مناسب برای تقویت حافظه
- تمرین تنفس دیافراگمی و مدیتیشن پیش از امتحان
- نوشیدن آب سرد قبل از شروع امتحان
- نوشتن افکار منفی در هنگام درس خواندن و گذر از آنها
- تمرکز بر لحظه حال در زمان درس خواندن و عدم فکر کردن به نتیجه امتحان
- شروع با سوالات ساده زمانی که برگه امتحان را تحویل می‌گیرید
- مدیریت زمان در امتحان (اگر سوالی را بلد نیستید به جای صرف زمان برای آن، از آن گذر کرده و به سوالات دیگر بپردازید)
- تمرین شل کردن بدن برای جلوگیری از انقباض عضلات سر جلسه امتحان
به خاطر داشته باشید که همواره مقداری استرس در زمان امتحان طبیعی است؛ اما این استرس نباید به حدی باشد که عملکرد مغز و بدن شما را مختل کند.
نقش تمرکز و خواب در تثبیت مطالب در ذهن
بسیاری از والدین این پرسش را مطرح میکنند که چرا کودک یا نوجوان ما زود از درس خواندن خسته میشود و نمی‌تواند تمرکز کند؟ به عقیده پزشکان و روانشناسان آموزشی، تمرکز و خواب، دو ستون اصلی یادگیری موثر و عدم خستگی زودهنگام حین مطالعه هستند. بدون تمرکز، اطلاعات وارد حافظه کوتاه‌مدت هم نمی‌شوند؛ چرا که مغز توانایی پردازش اطلاعات گوناگونی که به صورت جسته و گریخته دریافت می‌کند را ندارد. تمرکز داشتن، یکی از راه‌های یادگیری سریع دانش آموزان محسوب میشود. تمرکز حین مطالعه نیاز به آمادگی ذهنی دارد که این آمادگی با روشهای زیر ایجاد میشود:
- خاموش کردن اعلان‌های موبایل
- مطالعه در بازه‌های کوتاه (مثلاً ۲۵ دقیقه‌ای با استراحت‌های ۵ دقیقه‌ای یا همان روش پومودورو)
- نوشیدن آب کافی
- داشتن محیطی مناسب مطالعه با نور کافی
همچنین خوب است بدانید که فرآیند انتقال حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت در خواب اتفاق می‌افتد. هنگامی که دانش آموز خواب است، مغز اطلاعات جدید را دسته‌بندی می‌کند. در این پروسه، اطلاعاتی که از نظر او بی‌اهمیت هستند حذف و اطلاعات مهم در حافظه بلندمدت ذخیره میشوند. به همین دلیل است که دانش آموزانی که شب امتحان تا صبح بیدار می‌مانند، معمولاً بخشی از مطالب را از یاد می‌برند. به عبارت دیگر، خواب کافی با تکمیل ساخت مسیرهای عصبی جدید، سبب تقویت حافظه دانش آموزان میشود.ب
تمرین‌ها و عادت‌های روزانه برای تقویت حافظه دانش آموزان
به جز روشهای درس خواندن که در بخش قبلی معرفی کردیم، با چند تکنیک ساده میتوان به تقویت ذهن و حافظه و افزایش سرعت یادگیری کمک کرد. این روشها جزء روشهای تایید شده از سوی پزشکان و روانشناسان آموزشی هستند که عبارتند از:
- مدیتیشن و تنظیم تنفس با شمارش معکوس پیش از درس خواندن
- پخش موزیک آرامش‌بخش بی‌کلام در هنگام مطالعه
- ورزش‌های سبک و منظم شامل تمرینات کششی و هوازی حداقل 15 دقیقه در روز
- تمرین حافظه با بازی‌های فکری مثل حل معما، جدول، بازی با کلمات مثل اسم فامیل، پازل، مکعب روبیک و سایز بازی‌های فکری
این روشهای کمکی در کنار بهترین مکمل برای کودکان و نوجوانان به طور موثری به تقویت حافظه دانش آموزان منجر میشوند.
مواد غذایی و مکملهای مفید برای تقویت حافظه دانش آموزان
تا اینجای مقاله در رابطه با روشهای مطالعه، اهمیت تمرکز و خواب کافی برای تقویت حافظه دانش آموزان و یادگیری سریع آنها صحبت کردیم. اما یادگیری سریع دانش آموزان فقط به این موارد وابسته نیست. تغذیه‌ی سالم و تأمین ویتامین‌های ضروری از واجبات تقویت حافظه دانش آموزان هستند. از جمله مواد غذایی و ویتامین‌های مفید برای تقویت حافظه و تمرکز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماهی‌های چرب (مثل سالمون و تن)؛ چرا که منبع غنی از امگا 3 هستند. برای کودکان بد غذا از قرص امگا 3 کمک بگیرید.
- تخم‌مرغ سرشار از کولین است که برای ساخت استیل‌کولین (یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی که در حافظه و یادگیری نقش دارد) به آن نیاز داریم.
- مغزها و دانه‌ها (گردو، بادام، تخم کتان) حاوی ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که از سلول‌های مغزی در برابر آسیب محافظت میکنند و استرس اکسیداتیو را از بین می‌برد.
- میوه‌های رنگی مثل بلوبری و انار نیز سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و جریان خون در مغز را بهبود می‌دهند؛ در نتیجه، ذهن شاداب‌تر و هوشیارتر عمل می‌کند.
- سبزیجات برگ‌سبز (اسفناج، کلم، کرفس)؛ بهترین خوراکی برای تقویت حافظه و منبع طبیعی ویتامین‌های گروه B مثل ویتامین B6 و B12 هستند که برای تمرکز و یادگیری ضروری تلقی میشوند.
- آب و مایعات کافی؛ حتی کم‌آبی خفیف می‌تواند باعث خستگی ذهنی و کاهش تمرکز شود. دانش‌آموزان باید در طول روز به اندازه کافی آب بنوشند تا مغزشان فعال بماند.
- روی (زینک)؛ یکی از ریزمغذی‌های موثر در عملکرد حافظه و رشد مغز است. کمبود روی می‌تواند منجر به بی‌حوصلگی، کاهش تمرکز و افت تحصیلی شود.
در پاسخ به این پرسش که برای تقویت حافظه کودکان چه بخورند، این مواد مغذی به شما توصیه میشود؛ اما پیش از اینکه بخواهید از این ویتامین‌ها و مکملها برای فرزند خود کمک بگیرید، حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید.
برای تقویت حافظه دانش آموزان، چه قرصی مفید است؟
گفتیم که رژیم غذایی بهترین راه‌حل تقویت حافظه دانش آموزان است؛ با این حال برخی کودکان و نوجوانان به دلیل بدغذایی یا حساسیت‌های غذایی، امکان دریافت تمام گروه‌های مفید غذایی را ندارند. به همین دلیل، والدین ترجیح می‌دهند تا به تشخیص پزشکان از بهترین قرص تقویت حافظه کودکان کمک بگیرند. از جمله بهترین قرص‌های تقویت حافظه برای درس خواندن دانش آموزان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
قرص جویدنی فوکوس پلاس کیدز یوروویتال 60 عددی برای دانش آموزان
تقویت حافظه دانش آموزان به خصوص در سنین رشد بسیار مهم است. این محصول کاربردی از یوروویتال، شامل ویتامین‌ها و مواد مغذی زیر برای تقویت حافظه و افزایش تمرکز و سرعت یادگیری است:
- کولین
- سرین
- روی (زینک)
- ویتامین B12
- ویتامین E
- ویتامین C
- ویتامین D
این قرص جویدنی با طعم توت فرنگی تولید میشود که همین موجب محبوبیت آن در میان کودکان و نوجوانان 4 تا 12 سال شده است. قرص فوکوس پلاس بر قدرت درک و حافظه، رشد ذهنی و تقویت سیستم ایمنی کودکان و تقویت حافظه دانش آموزان ابتدایی اثرگذار است.
قرص جینکورا اهورا دارو بهبود عملکرد مغز 30 عددی برای نوجوانان
یکی از موثرترین داروهای در تقویت حافظه نوجوانان، قرص جینکوراست. البته این دارو برای نوجوانان بالای 12 سال مجاز است. قرص جینکورا به بهبود گردش خون در مغز و در نتیجه تقویت حافظه کمک می‌کند. در بزرگسالان از این دارو به عنوان بهترین قرص تقویت حافظه و جلوگیری از آلزایمر میتوان استفاده کرد.
قرص جویدنی نئولیوا ویتامدیک 60 عددی برای اوتیسم
اگر کودک شما دارای بیماری اختلال توجه یا اوتیسم است، از این دارو می‌توانید برای بهبود علائم عدم تمرکز و کاهش قدرت حافظه ناشی از این بیماری استفاده کنید. قرص نئولیوا فواید زیر را دارد:
- کمک به کاهش علائم وسواس فکری-عملی و کم‌توجهی
- برطرف نمودن بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی
- بهبود اختلال وسواس فکری-عملی
- رفع کمبود سروتونین و دوپامین
- بهبود اختلال طیف اوتیسم
کپسول اتنساف سمانیک 60 عددی برای بیش فعالی
گاهی اوقات عدم تمرکز و فراموشی کودک شما، به دلیل بیش فعالی او صورت می‌گیرد. کپسول اتنساف سمانیک یکی از بهترین قرص‌های بیش فعالی و افزایش تمرکز است. اگر به دنبال افزایش تمرکز کودک بیش فعال خود هستید، می‌توانید از این کپسول استفاده کنید. این محصول 100 % گیاهی بوده و حاوی عصاره خشک زعفران است. با این حال، اثرات خوبی بر افزایش تمرکز کودکان دارای ADHD می‌گذارد.
کپسول ژلاتینی امگا 3 پلاس دانا مناسب کودکان و نوجوانان
مکمل امگا 3 پلاس دانا، یکی از بهترین منابع امگا 3 برای کودکان و نوجوانان به شمار می‌رود. این محصول ترکیبی از ویتامین A,D3 و E نیز دارد که نیاز روزانه دانش آموزان به این مواد مغذی را برطرف می‌کند. از جمله فواید این محصول میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سلامت عمومی
- تقویت رشد جسمی و ذهنی
- تقویت بینایی
- بهبود عملکرد قلب و مغز
برای تقویت حافظه دانش آموزان چه شربتی مفید است؟
برخی کودکان و نوجوانان به دلیل بلع ضعیف‌تر توانایی مصرف قرص و کپسول ندارند؛ به همین دلیل، پزشکان برای این دسته از دانش آموزان، شربت‌های تقویت حافظه و تمرکز را توصیه میکنند. در ادامه چند شربت تقویت حافظه کودکان دبستانی و نوجوانان به شما معرفی کرده‌ایم:
شربت اتنشن و فوکوس اسمارتی مکس 150 میلی‌لیتر برای تمرکز
یکی از بهترین شربت‌ها برای بهبود تمرکز، تقویت حافظه و عملکرد مغزی کودکان، شربت اتنشن و فوکوس اسمارتی است. این شربت تقویت حافظه کودکان دبستانی با طعم پرتقال، برای تغذیه سلول‌های مغزی، پشتیبانی از ارتباطات نورونی، بهبود حافظه و کاهش خستگی ذهنی مفید است.
شربت اتنتالین سیمرغ دارو عطار 120 میلی‌لیتر برای استرس
این محصول کاملا گیاهی است و برای بهبود بیش فعالی و حافظه کودکان، کمک به افزایش تمرکز و کاهش حواس پرتی و بهبود بی قراری و استرس در کودکان مفید است. از جمله مواد موثره این شربت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رازک
- آکاسیا
- بادرنجبویه
- بهارنارنج
- گل ساعتی
- گیاه کوشاد
خواص این ترکیبات گیاهی در کنار هم، یکی از بهترین شربت‌های افزایش تمرکز را برای کودکان بالای 2 سال ساخته است.
شربت سانستول امگا 3 155 میلی‌لیتری
گفتیم که یکی از مواد مغذی موثر در تقویت حافظه دانش آموزان، امگا 3 است. اگر کودک یا نوجوان شما توانایی بلع قرص ندارد یا به دلیل بدغذایی از خوردن ماهی امتناع می‌کند، از این شربت موثر کمک بگیرید. شربت سانستول امگا 3 دارای EPA، DHA و ویتامین‌های D، A، E، K، C و B6 است.
ساشه اتنتین 3 جهان فارمد آریا 24 عدد
یکی از بهترین محصولات برای کودکان بالای 3 سال و بزرگسالان جهت تقویت حافظه و افزایش تمرکز، ساشه اتنتین 3 جهان فارمد آریاست که به راحتی با حل کردن در آب، قابل نوشیدن است. این محصول دارای ال فسفورین، گلوتامین و ویتامین ب 12 است. به همین دلیل میتوان آن را یک مکمل مناسب برای بهبود عملکرد مغز و اعصاب، افزایش توجه و تمرکز، افزایش قدرت یادگیری دانش آموزان دانست.
نقش والدین در تقویت یادگیری سریع دانش آموزان
بسیاری از والدین به این نکته توجه نمی‌کنند که نقش آنها در یادگیری سریع دانش آموزان و افزایش انگیزه درونی آنها زیاد است. شما به عنوان والدین آگاه، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- تشویق نباید همراه با فشار باشد؛ بیش از حد به فرزند خود فشار نیاورید.
- تلاش کنید تا محیطی آرام و بدون تنش را برای درس خواندن فرزند خود آماده کنید و به او یادآوری کنید که تحت هر شرایطی ارزشمند است.
- روشهای درست برنامهریزی برای درس خواندن را بیاموزید و به دانش آموز خود کمک کنید که تا به صورت موثرتر مطالعه کنید.
- توجه کنید که پیدا کردن ساعت طلایی مطالعه بر عهده شماست. با در نظر گرفتن شرایط جسمی و روحی فرزند خود، می‌توانید از ساعت طلایی را به درستی تشخیص دهید.
- درس خواندن در زمان بیماری، خستگی و تنش‌های روحی، بازدهی خوبی ندارد. بهتر است ابتدا عامل بازدارنده را رفع کنید و سپس دانش آموز را برای درس خواندن تشریق نمایید.
با این کارها می‌توانید به تقویت حافظه دانش آموزان و کاهش اضطراب و استرس آنها کمک کنید.
سخن آخر
تقویت حافظه دانش آموزان یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین در شروع سال تحصیلی است. برای یادگیری سریع و تقویت حافظه دانش آموزان، میتوان از موادغذایی و مکملهای افزایش حافظه و تمرکز کمک گرفت. در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز، تلاش کردیم تا روش‌هایی برای تقویت حافظه دانش آموزان و یادگیری سریع آنها به شما بیاموزیم. شما می‌توانید سوالات و دغدغه‌های خود را در این زمینه، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
