طبق تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان، تقریبا 75 درصد از افرادی که به افسردگی مبتلا می‌شوند، خانم هستند. زندگی روزمره افرادی که با این مسئله دست و پنجه نرم می‌کنند، در یک یا دو فصل از سال مختل می‌شود. این موضوع به مرور زمان اثرات منفی همیشگی برای آن‌ها ایجاد خواهد کرد. بیشتر افرادی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند، این سوال در ذهنشان شکل می‌گیرد که علت آن چیست و چگونه می‌توانند حال خود را بهبود بخشند؟ اگر برای سلامت روح و روان خود ارزش قائل هستید، همه دقت خود را برای مطالعه این مقاله به کار گیرید.
افسردگی فصلی؛ شایع ترین اختلال عاطفی در بزرگسالان
افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (Seasonal affective disorder) که به اختصار SAD نامیده می‌شود، در زمان تغییرات فصول رخ می‌دهد. افسردگی فصلی که به‌عنوان اختلال زمستانی یا تابستانی نیز شناخته می‌شود، نوعی از اختلال است که در آن فرد در زمان‌های دیگر سال شرایط نرمالی دارد؛ اما در فصل‌های زمستان یا تابستان دچار افسردگی می‌شود.
در چنین شرایطی افراد برای درمان و جلوگیری از این اختلال عاطفی ممکن است سراغ لیست داروهای اعصاب و روان روند و به‌صورت سرخود شروع به استفاده از برخی داروهای اعصاب و روان کنند. غافل از این‌که در‌صورت مشاهده هرگونه علائم افسردگی فصلی، ابتدا باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
علت افسردگی فصلی چیست؟ عوامل تشدید‌کننده SAD
علت ابتلا به افسردگی فصلی هنوز به‌طورکامل و دقیق مشخص نشده است. به‌همین دلیل تحقیق درباره علل بروز این اختلال هم‌چنان ادامه دارد. اما برخی از علت‌هایی را که به بروز SAD منجر می‌شوند، در موارد زیر می‌توان جست‌وجو کرد:
• ساعت بیولوژیکی (ریتم شبانه روزی): کاهش طول مدت روز در پاییز و زمستان و مختل شدن ساعت بیولوژیک بدن ممکن است منجر‌به احساس افسردگی شود.
• سطح سروتونین: سروتونین یک ماده شیمیایی انتقال‌دهنده عصبی در مغز است که بر خلق و خوی ما اثر می‌گذارد. کاهش سطح سروتونین ممکن است در بروز SAD نقش داشته باشد.
ن سطح ملاتونین: ملاتونین هورمونی است که در الگوی خواب و خلق‌وخو نقش دارد. تغییر فصل تعادل سطح ملاتونین بدن را برهم می‌زند.
• کمبود ویتامین D: از آن‌جایی‌که در فصل‌های سرد سال، افراد کم‌تر در معرض تابش آفتاب قرار دارند، سطح ویتامین D تولیدشده در بدنشان کاهش پیدا می‌کند و برخی افراد احساس افسردگی خواهند داشت.
در برخی موارد هم این بیماری صرفا به دلیل افکار منفی بیمار ایجاد می‌شود و با مدیریت این افکار قابل درمان خواهد بود. دراین‌صورت فرد مبتلا می‌تواند با مراجعه به پزشک متخصص این اختلال را درمان کند. پزشک با بررسی شرایط بیمار، ممکن است داروهایی مانند قرص فلوکستین را برای فرد تجویز کند.
علائم افسردگی فصلی؛ آشنایی با نشانه های افسردگی در 4 فصل سال
اختلال عاطفی فصلی افراد را به شکل‌های متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم افسردگی فصلی بیشتر در ماه‌های مهر و آبان نمایان شده و در ماه اسفند یا اواخر فروردین به پایان می‌رسد. علائم و نشانه‌های کلی اختلال عاطفی فصلی در افراد، عبارت‌اند از:
- احساس اندوه در اکثر روزهای هفته و در اغلب ساعت‌های روز
- از دست دادن علاقه به انجام کارهایی که پیش‌تر از انجام دادن آن‌ها لذت می‌بردید
- پایین بودن سطح انرژی
- اختلال خواب
- تغییر در اشتها و وزن
- احساس رخوت، تنبلی و یا بی‌قراری
- اختلال تمرکز
- احساس ناامیدی، بی‌مصرفی یا گناه
- فکر کردن مکرر مرگ و خودکشی
افراد مبتلا به افسردگی فصلی، پس از مشاهده علائم فوق بهتر است برای کنترل و درمان این اختلال به پزشک متخصص مراجعه کنند. پزشکان ممکن است متناسب با علائم و نشانه‌های این اختلال عاطفی در فرد، انواع داروی ضد افسردگی فصلی هم‌چون ولبان را تجویز کنند.
پیشگیری از افسردگی فصلی زمستان و تابستان
هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از اختلال افسردگی فصلی وجود ندارد. با این حال، اگر برخی اقدامات را برای کنترل علائم انجام دهیم، ممکن است بتوانیم از بدتر شدن آن‌ها در طول زمان جلوگیری کنیم. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:
- بیرون بروید
- رژیم غذایی متعادلی داشته باشید
- ورزش کنید
- با دوستانتان دیدار کنید
- پیش از شروع فصل به یک متخصص مراجعه کنید
- در‌صورت نیاز و مشورت با پزشک، دارو مصرف کنید
گاهی اوقات لازم است برخی افراد درمان اختلال افسردگی وابسته به فصل را قبل از بروز علائم آن شروع کنند. در برخی از مواقع نیز افراد برای جلوگیری از برگشت علائم بیماری، باید به‌صورت مستمر تحت درمان قرار بگیرند.
راه های درمان افسردگی فصلی با روش های مختلف
زمانی که با یک اختلال یا بیماری خاص روبه‌رو می‌شوید، بهتر است به سمت ریشه‌یابی، تشخیص و درمان آن بروید. برای درمان افسردگی فصلی نیز، می‌توانید از روش‌های زیر اقدام کنید:
• نوردرمانی
• استفاده از داروهای ضدافسردگی
• مشاوره (روان درمانی)
ما به کمک پزشک می‌توانیم تصمیم بگیریم که کدام روش درمانی برای ما بهتر و موثرتر است. این روش‌ها حتما باید با تجویز و تحت نظر پزشک به کار برده شوند.
مراجعه به پزشک و درمان با داروی ضد افسردگی فصلی
در این مطلب سعی کردیم آگاهی شما را در مورد افسردگی فصلی افزایش دهیم. هم‌چنین علت SAD، نشانه‌ها، روش‌های پیشگیری و درمان این اختلال را به شما معرفی کردیم. تجربه علائم افسردگی فصلی و تکرار آن در سال‌های متمادی نشان می‌دهند که شما مبتلا به این نوع اختلال عاطفی هستید. گاهی اوقات با روش‌هایی مانند ورزش و رایحه‌درمانی، می‌توان تا حدی با علائم آن مبارزه کرد. اما اگر احساس می‌کنید الگوی خواب و خوراک شما تغییر کرده است، احساس ناامیدی دارید یا افکار ذهنیتان به‌هم ریخته است، توصیه می‌شود حتماً به روان‌پزشک مراجعه کنید.
با پزشکتان مشورت کرده و با برنامه‌ریزی قبلی، سعی در کنترل علائم افسردگی فصلی داشته باشید تا احساس بهتری پیدا کنید. به برنامه درمانی‌تان پایبند بمانید، اگر دارویی برایتان تجویز شده حتما مصرف کنید و اگر بهتر نشدید، پزشک معالجتان را در جریان بگذارید. داروی ضد افسردگی فصلی به اصلاح عدم تعادل شیمیایی که ممکن است منجر‌به این نوع افسردگی شود، کمک می‌کنند. به یاد داشته باشید که این داروها را فقط با دستور پزشک مصرف کنید.
