BMI یا شاخص توده بدنی تخمینی از مقدار چربی بدن است که بر اساس محاسبه وزن و قد صورت می‌گیرد. با استفاده از بی ام آی می‌توانید متوجه شوید که آیا وزن مناسبی دارد؟ دچار اضافه وزن هستید یا چاق به حساب می‌آید؟ از BMI می‌توان برای ارزیابی خطر ابتلا به برخی مشکلات سلامتی استفاده کرد. به عنوان مثال اگر شاخص توده بدنی بالا باشد، ریسک ابتلا به فشار خون و کلسترول بالاتر خواهد رفت. در این مقاله هرآنچه لازم است در مورد BMI بدانید، برایتان شرح خواهیم داد.
نحوه محاسبه شاخص توده بدنی
BMI با تقسیم وزن بدن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر محاسبه می‌شود.
فرمول محاسبه BMI: وزن بر حسب کیلوگرم ÷ ( قد به متر مربع) به توان دو
BMI را می‌توان با تقسیم وزن بر حسب پوند بر قد بر حسب اینچ نیز محاسبه کرده و بعد جواب را در 703 ضرب کرد. با توجه به عددی که به دست می‌آید می‌توانید وضعیت بدنی خود را از لحاظ توده بدنی مورد ارزیابی قرار دهید:
| شاخص توده بدنی | وضعیت |
| کمتر از ۱۸٫۵ | کمبود وزن |
| ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ | ایده آل |
| ۲۵٫۰ تا ۲۹٫۹ | دارای اضافه وزن |
| ۳۰٫۰ تا ۳۹٫۹ | چاق |
| بیشتر از ۴۰ | چاقی مفرط |
بی ام آی بر اساس سن
شاخص توده بدنی یا بی ام آی بر اساس سن در بعضی منابع به شرح زیر است:
- ۱۹-۲۴ سال = ۲۲
- ۲۵-۳۴ سال = ۲۳
- ۳۵-۴۴ سال = ۲۴
- ۴۵-۵۴ سال = ۲۵
- ۵۵-۶۴ سال = ۲۶
- ۶۵ سال به بالا = ۲۷
شاخص توده بدنی بالا چه خطراتی دارد ؟
چربی اضافی بدن با افزایش خطر بعضی مشکلات برای سلامتی همراه است. اگر عدد BMI نشان‌دهنده اضافه وزن و چاقی باشد، فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها قرار می‌گیرد:
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- سرطان
- آرتروز
- دیابت نوع 2
- سنگ کیسه صفرا
- آپنه خواب
- کلسترول بالا
- مشکلات کبدی
معایب BMI برای محاسبه وزن ایده آل و چربی
شاخص توده بدنی برای سنجش تناسب اندام ایراداتی دارد:
توده عضلانی
عضله و استخوان از چربی متراکم‌تر هستند. از آنجایی‌که تنها معیارهای مورد استفاده برای محاسبه BMI وزن و قد است، می‌تواند باعث شود چربی بدن در ورزشکاران یا افرادی که توده عضلانی زیادی دارند بیش از حد تخمین زده شود. همچنین می‌تواند موجب شود چربی بدن را در افرادی که توده عضلانی کمی دارند، آن‌طور که باید در نظر نگیرند.
عدم توجه به نژاد فرد
BMI نژاد فرد را در نظر نمی‌گیرد. به عنوان مثال باید بدانید که یک فرد آسیایی نسبت به یک شخص اروپایی با همان وزن، مقدار چربی بیشتری در بدن خود دارد. همچنین اگر دو فرد سیاه‌پوست و اروپایی را که وزن یکسان دارند با هم مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که سیاه‌پوستان چربی بدن کمتر و عضله‌های بیشتر دارند.
تفاوت BMI در زنان و مردان
خانم‌ها در مقایسه با آقایان چربی بدن بیشتری دارند اما شاخص توده بدنی این تفاوت را محاسبه نمی‌کند. بنابراین یک زن ممکن است BMI ایده‌آلی داشته باشد اما سطوح چربی در بدن وی بالا بوده و خطراتی را برای سلامتی به وجود آورد.
سن
محدوده طبیعی BMI ممکن است خطرات سلامتی را برای افراد جوان و مسن به درستی پیش‌بینی نکند. به عنوان مثال فرد مسنی که بی ام آی وی زیر 23 است و ظاهرا در حالت ایده‌آل قرار دارد، باز هم از لحاظ مشکلات سلامتی ممکن است با خطراتی مواجه باشد. در حالی‌که بر اساس شاخص توده بدنی در محدوده “اضافه وزن” قرار ندارد.
تاثیر نحوه توزیع چربی در بدن روی سلامتی
شواهد نشان می‌دهد که محل قرار گیری چربی بدن در ایجاد مشکلات سلامتی نقش مهمی دارد. افرادی که تجمع چربی در بدنشان بیشتر در قسمت شکم است نسبت به افرادی که در قسمت پایین تنه (ران و باسن) دچار افزایش چربی هستند، احتمالا با مشکلات بیشتری از لحاظ سلامتی درگیر می‌شوند.
جایگزین بی ام آی چیست ؟
به دلایلی که در قسمت قبلی به آنها اشاره شد، بسیاری از متخصصان BMI را روشی مناسب جهت سنجش تناسب اندام افراد نمی‌دانند. در صورت تمایل یا ضرورت از روش‌های دیگری نیز می‌توان بهره گرفت:
اندازه گیری دور کمر
چربی‌های تجمع یافته در قسمت میانی بدن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد. این خطر برای زنان با اندازه دور کمر بیش از 88.9 سانتی‌متر و مردان با دور کمر بیش از 101.6 سانتی‌متر بیشتر است. بسیاری از متخصصان بر این باورند که اندازه‌گیری دور کمر معیار بهتری برای ارزیابی تناسب اندام و خطرات احتمالی برای سلامتی است.
اگر با اضافه وزن مواجه هستید می‌توانید در کنار رژیم غذایی و تمرینات بدنسازی خود از مکمل کاهش وزن ورزشی نیز استفاده کنید.
نسبت دور کمر به باسن
تقسیم دور کمر بر دور باسن می تواند اطلاعاتی در مورد سلامتی به شما ارائه دهد. اگر عدد به دست آمده برای زنان 0.9 یا بیشتر و برای مردان 1.0 یا بیشتر باشد، بروز خطر برای سلامتی پیش‌بینی می‌شود.
اندازه گیری چین و چروک های پوست
درصد چربی بدن را می‌توان با استفاده از کولیس تخمین زد. کولیس ابزاری است که ضخامت پوست را اندازه‌گیری می‌کند. اندازه‌گیری‌ها در چندین مکان روی بدن انجام شده و سپس اعداد به دست آمده در یک فرمول قرار گرفته و محاسبه صورت می‌گیرد.
ترازوی هوشمند
مقدار چربی بدن را با استفاده از ترازوهای هوشمند می‌توان تخمین زد. این ترازوها با ارسال یک جریان الکتریکی بی‌ضرر به بدن شما چربی بدن را اندازه‌گیری می‌کنند. توجه داشته باشید که فناوری استفاده از ترازوهای هوشمند به سطح ثابتی از هیدراتاسیون در بدن نیاز دارد. برای اینکه محاسبه درست باشد، زمانی باید خود را وزن کنید که بدنتان کالملا هیدراته باشد.
به جز موارد قید شده روش‌های دیگری نیز وجود دارد که بیشتر از آنها در مراکز تحقیقاتی استفاده می‌شود.
سخن پایانی
شاخص توده بدنی معیاری برای تخمین زدن میزان چربی بدن و تناسب اندام است. اما آنقدرها دقیق نبوده و همواره متخصصان ایراداتی را به آن وارد می‌کنند. به عنوان مثال سن، نژاد، جنسیت و … در این معیار ارزیابی در نظر گرفته نشده است. با این حال در اکثر موارد با محاسبه بی ام آی خود و با استفاده از فرمول ساده‌ای که دارد به راحتی می‌توانید متوجه شوید تناسب اندام شما در چه وضعیتی است. BMI در محدوده‌های غیر طبیعی نشانگر اضافه وزن و چاقی بوده و اغلب با خطراتی برای سلامتی همراه است.
