علائم پوکی استخوان و درمان
علائم پوکی استخوان بسیار مرموز و مبهم بروز می کنند. این بیماری مربوط به میزان تراکم توده های استخوان است. شروع و پیشرفت بیماری با کاهش عمومی در توده استخوان به وجود می آید. در حقیقت، در حالی که عناصر تشکیل دهنده استخوان از نظر کیفیت شکل و حالت سابق را حفظ کرده اند، از نظر کمی و تعداد رو به کاهش می گذارند.
این بیماری بیشتر به دلیل کهولت سن در افراد مسن مشاهده می شود. همچنین خانم ها، بخصوص زنان یائسه بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. در صورت پیشرفت شدید بیماری، قدرت استخوان تحلیل رفته و دچار شکنندگی می شود. این امر باعث می شود احتمال بروز شکستگی در استخوان های بدن، بخصوص در نواحی مهره، لگن، مچ دست و دنده‌ها زیاد شود. شکستگی هایی که پیش از این و در حالت عادی اتفاق نمی افتد.
چرا پوکی استخوان اتفاق می افتد؟
تحقیقات نشان می دهد اگر روند جذب کلسیم و ویتامین D (استخوان و مفاصل) به درستی انجام نشود، یا میزان دریافتی آنها در بدن پایین باشد، فرد به پوکی استخوان مبتلا می شود.
متخصصان ارتوپد معتقدند نداشتن فعالیت روزانه مستمر و ورزش نکردن می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. همچنین استعمال دخانیات، مصرف الکل و رژیم غذایی نامناسب و عاری از لبنیات نیز از عوامل موثر دیگر در ابتلا به این بیماری محسوب می شوند.
جذب کلسیم در بدن از طریق ویتامین D اتفاق می افتد. بنابراین در صورتی که در رژیم غذایی از منابع حاوی ویتامین D مانند غلات، ماهی و تخم مرغ استفاده نشود، کمبود این ویتامین مشکل ساز خواهد بود. از بهترین منابع ویتامین D آفتاب است. قرار گرفتن بدون واسطه زیر آفتاب باعث می شود فرآیند جذب ویتامین دی به خوبی انجام شود. بنابراین حتی زندگی کردن در مکان‌هایی که نور آفتاب چندانی ندارند نیز، ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد. لازم به ذکر است که عوامل ژنتیکی نیز از عوامل تاثیر گذار بر این بیماری محسوب می شوند. بطور مثال نژاد افراد آفریقایی استخوان های سفت و متراکم تری نسبت به نژاد سفید دارند.
علائم پوکی استخوان چیست؟
علائم پوکی استخوان می تواند خاموش و بدون هیچ علامتی در بدن وجود داشته باشد. مهمترین علامت آن درد است؛ اما این درد زمانی ایجاد می شود که استخوان دچار شکستگی شده است. در ابتدا شکستگی های ناشی از پوکی استخوان، اغلب شکستگی هایی کوچک و بسیار ریز هستند ولی بدون وارد شدن ضربه یا فشار بیش از حد ایجاد شده اند. بدلیل اینکه استخوان شکننده و پوک شده است، هر نوع حرکت اندکی غیر عادی نیز می تواند منجر به شکستگی شود. مثلا چرخش ناگهانی کمر، یا پیچ خوردن خفیف پا در یک فرد دچار پوکی استخوان، شکستگی های بدون علامت ایجاد می کند. در نتیجه تنها نشانه وجود مشکل، درد است.
درد ایجاد شده از این شکستگی های خفیف به مرور زمان خوب می شوند و بیمار مبتلا متوجه وجود بیماری در بدن نمی شود. با گذشت زمان و کمتر شدن تراکم استخوان ها، تکرار و تعداد این شکستگی ها بیشتر شده و کم کم شدیدتر هم می شوند.
استخوان های ستون فقرات به میزان زیادی در معرض این شکستگی ها قرار دارد. تکرار این شکستگی ها باعث تغییر شکل مهره ها شده و به مرور باعث انحنای ستون فقرات می گردد.
تنها راه تشخیص این بیماری، معاینه و آزمایشات تشخیصی مناسب، از جمله آزمایش تراکم استخوان است.
پیشگیری و درمان پوکی استخوان
قابل ذکر است که با بالا رفتن سن، در اغلب افراد پوکی استخوان ایجاد می شود اما مهم زمان شروع روند و شدت پیشرفت آن است. جهت پیشگیری از شروع بیماری و یا جلوگیری از گسترش شدید آن لازم است در سنین جوانی بدنمان را به ساختن استخوان بیشتری وادار کنیم. این امر با مصرف کلسیم به اندازه، ورزش کردن، تغذیه مناسب و دریافت ویتامین D امکان پذیر خواهد بود.
در صورتی که ابتلا به این بیماری، اساسی ترین درمان، استفاده از مقادیر کافی کلسیم و ویتامین دی (مکمل های رژیم غذایی) بصورت مکمل های دارویی است. در کنار آن از داروهایی که ضد پوکی استخوان هستند نیز استفاده می شود.
اثر گذاری داروهای ضدپوکی استخوان به دو صورت است:
- داروهایی که تولید استخوان را افزایش می دهند که بیشتر داروهای هورمونی محسوب می شوند.
- داروهایی که از جذب استخوان جلوگیری می کنند و بدین ترتیب باعث افزایش تراکم استخوان می شوند.
این بیماری درمان قطعی ندارد و با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سرشار از کلسیم، مصرف مکمل ها و داروهای مناسب (قرص کلسیم)، همچنین انجام درست توصیه های پزشک قابل کنترل است.
