بیماری پارکینسون، یک اختلال عصبی مزمن است که به طور عمده بر روی حرکت و کنترل عضلات تأثیر می‌گذارد. این بیماری که به تدریج و با پیشرفت زمان، علائم ناشی از کاهش سلول‌های عصبی داپامینرژیک در مغز ایجاد می‌کند، باعث مشکلات حرکتی، لرزش، و اختلالات در کنترل عضلات میشود. یکی از داروهای مؤثر و مورد استفاده در این زمینه، داروی آمانتادین است که به عنوان یک مهارکننده بازجذب داپامین عمل می‌کند. آمانتادین (Amantadine) یک داروی آنتی‌پارکینسونی است که اثرات بسیاری را در بهبود علائم بیماران مبتلا به پارکینسون ایجاد می‌کند. این دارو با تعادل دادن سطح داپامین در مغز، که در بیماران پارکینسون به صورت ناکافی تولید میشود، بهبود مشکلات حرکتی و اختلالات عصبی را تسریع می‌کند.
اشکال دارویی آمانتادین
- کپسول یا قرص، انتشار فوری (عمومی): 100 میلی گرم
- شربت (عمومی): 50 میلی گرم / 5 میلی لیتر
- کپسول، طولانی رهش (Gocovri): 5 میلی گرم، 137 میلی گرم
- قرص، با رهش طولانی (Osmolex ER): 129 میلی گرم، 193 میلی گرم، 258 میلی گرم
موارد مصرف داروی آمانتادین
داروی آمانتادین برای درمان بیماری پارکینسون استفاده میشود. همچنین برای درمان برخی اختلالات حرکتی ناشی از برخی داروها (واکنش‌های خارج هرمی) کاربرد دارد. تصور میشود که این دارو با بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی (انتقال‌دهنده‌های عصبی) در مغز عمل می‌کند. مارک‌های مختلف این دارو ممکن است کاربردهای متفاوتی داشته باشند. بدون هماهنگی با پزشک مارک داروی خود را تغییر ندهید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Amantadine
مکانیسم فعالیت ضد ویروسی این دارو ناشناخته است. به نظر می‌رسد در درجه اول از انتشار اسید نوکلئیک ویروسی عفونی به داخل سلول میزبان با تداخل با دامنه گذرنده پروتئین M2 ویروسی جلوگیری می‌کند. آمانتادین همچنین برای جلوگیری از تجمع ویروس در حین تکثیر شناخته شده است و از تکثیر جدایه‌های ویروس آنفولانزای A از هر یک از زیرگروه‌ها (یعنی H1N1، H2N2 و H3N2) جلوگیری می‌کند، اما فعالیت بسیار کمی در برابر ایزوله‌های ویروس آنفلوانزای B دارد.
مکانیسم دقیق آمانتادین در درمان بیماری پارکینسون، واکنش‌های خارج هرمی ناشی از دارو، دیسکینزی مرتبط با بیماری پارکینسون مشخص نیست. آمانتادین یک آنتاگونیست ضعیف و غیررقابتی گیرنده NMDA است. داده‌های حاصل از مطالعات اولیه حیوانی نشان می‌دهد که آمانتادین ممکن است اثرات مستقیم و غیرمستقیم بر نورون‌های دوپامین داشته باشد. آمانتادین ممکن است اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر نورون‌های دوپامین داشته باشد و عوارض جانبی مشابه دوپامینرژیک (به عنوان مثال، توهم و سرگیجه) در انسان ایجاد می‌کند. اگرچه آمانتادین دارای فعالیت مستقیم آنتی کولینرژیک نیست، اما از نظر بالینی، عوارض جانبی مشابه آنتی کولینرژیک (مانند خشکی دهان، احتباس ادرار و یبوست) را نشان می‌دهد.
مقدار مصرف داروی Amantadine
داروی آمانتادین (Amantadine) را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز مصرف کنید. از پزشک یا داروساز خود بپرسید که چه زمانی داروی خود را مصرف کنید، زیرا مارک‌های مختلف در زمان‌های مختلف (چه صبح یا قبل از خواب) مصرف می‌شوند. کپسول یا قرص این دارو را به صورت کامل میل کرده و از جویدن یا خرد کردن آن جلوگیری کنید.
انجام این کار میتواند تمام دارو را به یکباره آزاد کند و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. اگر از کپسول‌ها استفاده می‌کنید و در بلع کامل آن‌ها مشکل دارید، می‌توانید کپسول را باز کنید و محتویات آن را روی مقدار کمی غذای نرم (مانند سس سیب) بپاشید و مصرف کنید.
زمان مصرف قرص آمانتادین
قبل از مصرف قرص، شربت یا کپسول آمانتادین، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته بندی دارو را بررسی کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید. بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را قطع نکنید. اگر این دارو به طور ناگهانی قطع شود یا اگر دوز شما به سرعت کاهش یابد، ممکن است وضعیت شما بدتر شود. پزشک ممکن است به تدریج دوز مصرفی شما را کاهش دهد تا احتمال بروز علائمی مانند بی‌قراری، اضطراب، توهم، افسردگی یا مشکل در صحبت کردن جلوگیری کند.
نحوه مصرف داروی آمانتادین
- این دارو برای درمان بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (Paralysis Agitans)، پارکینسونیسم پس از مغز و پارکینسونیسم علامتی که ممکن است بدنبال آسیب به سیستم عصبی در اثر مسمومیت با مونوکسید کربن باشد، توصیه میشود. دوز پیشنهادی تک درمانی 100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که ممکن است پس از حداقل 1 هفته به 100 میلی گرم در هر 12 ساعت افزایش یابد.
- داروی آمانتادین در اشکال قرص با رهش طولانی (Osmolex ER) برای درمان بیماری پارکینسون توصیه میشود. دوز مصرفی 129 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که ممکن است دوز را در فواصل هفتگی افزایش دهد و از 322 میلی گرم در روز تجاوز نکند (یک قرص 129 میلی گرم و 193 میلی گرم). برای بیمارانی که نمی‌توانند بیش از 100 میلی گرم در روز آمانتادین رهش فوری را تحمل کنند، هیچ دوز یا رژیم دوز معادل قرص‌های طولانی رهش وجود ندارد.
- کپسول با رهش طولانی (Gocovri) برای درمان کمکی به لوودوپا یا کاربیدوپا برای بیماری پارکینسون در بیمارانی که دوره‌های “خاموش” را تجربه می‌کنند، توصیه میشود. دوز پیشنهادی 137 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که پس از 1 هفته به دوز توصیه شده 274 میلی گرم افزایش دهید.
- برای دیسکینزی در بیماران مبتلا به پارکینسون که درمان مبتنی بر لوودوپا، با یا بدون داروهای دوپامینرژیک همزمان دریافت می‌کنند، توصیه میشود. دوز مصرفی 137 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی میباشد که پس از 1 هفته به دوز توصیه شده 274 میلی گرم افزایش دهید.
- این دارو (Amantadine) برای پیشگیری یا درمان آنفلوانزا A فقط در اشکال قرص، کپسول یا شربت با رهش فوری توسط پزشک تجویز میشود. دوز پیشنهادی 200 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که ممکن است دوز روزانه را به یک 100 میلی گرم در هر 12 ساعت تقسیم کند. اگر اثرات سیستم عصبی مرکزی در دوز یک بار در روز ایجاد شود، یک برنامه دوز تقسیم شده ممکن است این شکایات را کاهش دهد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی آمانتادین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله لوکوم، بیماری کلیوی، شرایط روحی یا خلقتی (مانند افسردگی، روان‌پریشی)، یک اختلال پوستی خاص (درماتیت اگزماتوئید)، اختلالات خواب (مانند نارکولپسی)، اختلال تشنجی و… با پزشک در رابطه با خطرات این دارو مشورت کنید. برخی از موارد احتیاط داروی آمانتادین (Amantadine) شامل موارد زیر میباشد؛
- گزارش‌های به خواب رفتن در حین انجام فعالیت‌های روزمره زندگی (مانند کارکرد وسایل نقلیه موتوری) گزارش شده است. بیماران ممکن است علائم هشدار دهنده مانند خواب آلودگی بیش از حد را درک نکنند یا ممکن است بلافاصله قبل از رویداد احساس هوشیاری را گزارش کنند. به بیمارانی که احتمال ابتلا به خواب آلودگی را دارند، در رابطه با این عارضه هشدار دهید.
- اجتناب از عقب نشینی ناگهانی؛ قطع ناگهانی آمانتادین ممکن است باعث افزایش علائم بیماری پارکینسون شود یا باعث هذیان، بی‌قراری، توهم، واکنش پارانوئید، بی‌حسی، اضطراب، افسردگی، یا اختلال در گفتار شود.
- در کارآزمایی‌های بالینی، افکار خودکشی، افسردگی یا خلق افسرده گزارش شد. نظارت بر افسردگی، از جمله افکار یا رفتار خودکشی را در نظر داشته باشید.
- مصرف این دارو در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز این عارضه، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، پرهیز کنید. تا حدامکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمانی دیگر موکول کنید.
هشدار مصرف قرص، شربت، کپسول آمانتادین
- از فصل 2008-2009 آنفولانزا، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می‌کند برای درمان یا پیشگیری از آنفولانزا در ایالات متحده استفاده نشود. نارسایی احتقانی قلب (CHF)، ادم محیطی و افت فشار خون با آمانتادین گزارش شده است. بیماران با سابقه CHF، ادم محیطی یا افت فشار خون ارتواستاتیک را تحت نظر بگیرید.
- در صورت کاهش عملکرد کلیه، آمانتادین ممکن است در پلاسما و بدن انباشته شود. موارد نادری از افزایش برگشت پذیر آنزیم‌های کبدی در بیماران دریافت کننده آمانتادین گزارش شده است، اگرچه مکانیسم آن ناشناخته است.
- خطر سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) با کاهش دوز یا قطع مصرف وجود دارد. مدیریت NMS باید شامل درمان شدید علامتی، نظارت پزشکی و درمان هر گونه مشکل پزشکی جدی همزمان باشد که درمان‌های خاصی برای آن‌ها وجود دارد. امکان کاهش اثربخشی پس از چند ماه؛ در صورت افزایش دوز ممکن است اثربخشی مجدد را به دست آورد.
هشدار مصرف کپسول یا قرص با رهش طولانی آمانتادین
- بیماران مبتلا به یک اختلال روان‌پریشی عمده معمولاً نباید با آمانتادین درمان شوند، زیرا خطر تشدید روان‌پریشی وجود دارد. بیماران را از نظر بروز توهم در طول درمان، به ویژه در شروع و پس از افزایش دوز، مشاهده کنید.
- در کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده، بیماران سرگیجه، سنکوپ، افت فشار خون ارتواستاتیک، پیش سنکوپ، سرگیجه وضعیتی یا افت فشار خون را تجربه کردند. بیماران را از نظر سرگیجه و افت فشار خون ارتواستاتیک، به ویژه پس از شروع آمانتادین با رهش طولانی مدت یا افزایش دوز، تحت نظر بگیرید.
موارد منع مصرف داروی آمانتادین
- حساسیت به آمانتادین و ریمانتادین
- گلوکوم با زاویه باریک درمان نشده
- شیردهی یا بارداری
- مرحله نهایی بیماری کلیوی (CrCl<15 ml/min/1.73m²)
عوارض کپسول آمانتادین (Amantadine)
یبوست، سرگیجه و سردرد، کوفتگی، افت فشارخون، خشکی چشم، اختلال در راه رفتن، خشکی دهان، تاری دید، سرفه و… برخی از عوارض داروی آمانتادین میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل لکه‌های قرمز متمایل به ارغوانی روی پوست (به خصوص روی پاها)، تورم مچ پا، مشکل در ادرار کردن، تغییرات بینایی، میل شدید غیرمعمول (مانند افزایش قمار، افزایش میل جنسی، مخارج کنترل نشده)، تغییرات روانی یا خلقتی (مانند اضطراب، افسردگی، توهم، افکار یا تلاش‌های خودکشی)، اسپاسم عضلانی و… میباشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی آمانتادین (Amantadine) خواهیم پرداخت؛
- توهمات (21%)
- سرگیجه (16%)
- خشکی دهان (16%)
- ادم محیطی (16%)
- یبوست (13%)
- پاییز (13%)
- افت فشار خون ارتواستاتیک (13%)
- کوفتگی (6%)
- افسردگی/خلق افسرده (6%)
- سردرد (6%)
- کاهش اشتها (6%)
- تاری دید (4%)
- سرفه (3%)
- حالت سردرگمی (3%)
- استفراغ (3%)
- اختلال راه رفتن (3%)
- آب مروارید (3%)
- خشکی چشم (3%)
- تورم مفاصل (3%)
- اسپاسم عضلانی (3%)
تداخل دارویی آمانتادین
- تداخلات رده X (پرهیز): اتانول، آلیزاپرید، آمی سولپرید (تزریقی و خوراکی)، متوتری‌مپرازین، سولپیرید
- کاهش اثرات داروها توسط آمانتادین: آمی سولپرید (خوراکی)، داروهای ضد سایکوز (تیپیکال ]نسل اول [)، واکسن ویروس آنفولانزا (زنده و ضعیف شده)، متوتری‌مپرازین
- کاهش اثرات آمانتادین توسط داروها: آلیزاپرید، آمی سولپرید (تزریقی و خوراکی)، داروهای ضد سایکوز (تیپیکال ]نسل اول [)، داروهای ضد سایکوز (آتیپیکال ]نسل دوم [)، برومپریدول، متوتری‌مپرازین، متوکلوپرامید، سولپیرید، عوامل اسیدی‌کنندهی ادرار
- افزایش اثرات داروها توسط آمانتادین: عوامل آنتی کولینرژیک، بوپروپیون، گلیکوپیرولات (سیستمیک)، ممانتین، تری‌متوپریم
مصرف داروی آمانتادین (Amantadine) در دوران بارداری و شیردهی
اطلاعات کافی در مورد خطر رشد مرتبط با مصرف آمانتادین در زنان باردار وجود ندارد. مطالعات حیوانی خطر احتمالی آسیب جنین را با آمانتادین نشان می‌دهد. در موش‌ها اثرات نامطلوب رشدی (کشندگی جنین، افزایش بروز ناهنجاری‌ها و کاهش وزن بدن جنین) هنگام تجویز آمانتادین به حیوانات باردار در دوزهای مرتبط بالینی مشاهده شد.
در موش‌ها، تجویز خوراکی آمانتادین (10 یا 40 میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز) به حیوانات باردار در طول اندام‌زایی (روزهای بارداری 7 تا 12) منجر به مرگ جنین و کاهش وزن بدن جنین در بالاترین دوز آزمایش‌شده شد. دوز بی اثر برای مسمومیت رشدی در موش (10 میلی گرم بر کیلوگرم در روز) کمتر از دوز توصیه شده انسانRHD) 274 ) میلی گرم در روز، بر اساس سطح بدن (mg/m²) است.
آمانتادین در شیر انسان دفع میشود، اما مقدار آن اندازه گیری نشده است. هیچ اطلاعاتی در مورد خطر نوزادی که با شیر مادر تغذیه میشود وجود ندارد. آمانتادین ممکن است تولید یا دفع شیر مادر را تغییر دهد. در مطالعات منتشر شده، آمانتادین سطح پرولاکتین سرم و علائم گالاکتوره را در بیماران مصرف کننده داروهای اعصاب کاهش داد. اثر آمانتادین بر شیر در مادران شیرده بررسی نشده است.
شرایط نگهداری داروی Amantadine
داروی آمانتادین (Amantadine) باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، کپسول، شیاف، ژل، کرم و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی آمانتادین
در این مقاله، به بررسی دقیق داروی آمانتادین به عنوان یک ابزار مؤثر در درمان بیماری پارکینسون از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. این دارو با مهار بازجذب داپامین در مغز، که در افراد مبتلا به این بیماری به صورت ناکافی تولید میشود، تأثیرات بسیار مثبتی بر روی بهبود علائم حرکتی و کنترل عضلات ایجاد می‌کند. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که آمانتادین به‌عنوان یک داروی آنتی‌پارکینسونی، قادر است بهبود مستقیم در لرزش، سفتی عضلات و پایداری حرکت‌های روزمره افراد مبتلا به پارکینسون را ایجاد کند.
منبع سایت: Medscape
