همه ما گاهی احساس خستگی می‌کنیم و این کاملا طبیعی است. مثلا وقتی شب تا دیروقت بیدار می‌مانید و صبح فردا انرژی لازم را در وجود خود حس نمی‌کنید، هیچ دلیلی وجود ندارد که نگران شوید چون علتی منطقی پشت احساس خستگی شما نهفته است. اما اگر همیشه و در همه اوقات احساس خستگی در وجود شما به گونه‌ای است که انگار با شما عجین شده، نمی‌توانید این احساس را طبیعی بدانید. پس ابتدا باید به دنبال علت و بعد درمان آن باشید.
چرا همیشه احساس خستگی می‌کنیم؟
پیش از آنکه برای رفع احساس خستگی به پزشک مراجعه کنید، در مورد موارد زیر با خود فکر کنید:
- مشکلات خانوادگی یا مسائل کاری باعث احساس خستگی شما است؟
- اخیرا عزیزی را از دست داده و به سوگ وی نشسته‌اید؟ یا در روابط عاشقانه یا دوستانه خود دچار مشکل شده‌اید؟
- سبک زندگی شما چقدر خسته‌کننده است؟
پزشک از چندین جهت می‌تواند علت احساس خستگی شما را بررسی کند:
- علل روانی
- علل فیزیکی
- علل مربوط به سبک زندگی
علل روانی مربوط به خستگی
شایع‌ترین علل خستگی به مسائل روانی برمی‌گردد نه مسائل فیزیکی و جسمی. علل روانی مربوط به احساس خستگی منجر به کم‌خوابی یا بی‌خوابی شده و باعث می‌شود که فرد در طول روز انرژی لازم را نداشته باشد. علل روانی احساس بی‌حالی عبارتند از:
استرس
استرس‌ها و فشارهای زندگی می‌توانند به شکل مقطعی ما را خسته کنند. حتی گاهی رویدادهای مثبت مثل خانه تکانی یا ازدواج هم می‌تواند حجم بالایی از استرس را به افراد وارد کند. به منظور رفع استرس مدیتیشن، یوگا و گوش دادن به موسیقی‌های آرامش‌بخش را به شما پیشنهاد می‌دهیم. البته گاهی هم لازم است تا حتما به پزشک مراجعه کنید.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر همیشه احساس نگرانی و تحریک پذیری داشته و حس می‌کنند که همیشه خسته‌اند. درمان این اختلال از طریق روان‌درمانی و مصرف دارو باید صورت گیرد.
افسردگی
اگر احساس غم و کمبود انرژی دارید و وقتی از خواب بیدار می‌شوید انگار خسته هستید، ممکن است افسردگی داشته باشید. افسردگی باید زیر نظر پزشک، با مصرف دارو و همچنین رفتن به جلسات روان‌درمانی بهبود یابد. لازم است فرد حتما سبک زندگی خود را هم تغییر داده و ورزش را حتما در آن جای دهد.
علل فیزیکی
چندین بیماری وجود دارد که باعث می‌شود فرد همیشه احساس خستگی کند:
- کم‌خونی فقر آهن
- کم‌کاری تیروئید
- آپنه خواب
خستگی همچنین می‌تواند دلایل فیزیکی زیر را داشته باشد:
- بارداری به ویژه در 12 هفته اول
- اضافه وزن یا چاقی
- کمبود وزن
- درمان‌های مربوط به سرطان مثل شیمی‌درمانی
- عوارض جانبی مصرف برخی داروها
اگر بیش از 4 هفته است که مدام احساس خستگی می‌کنید، بهتر است حتما به پزشک مراجعه نمایید.
علل خستگی مربوط به سبک زندگی
گاهی اوقات برای اینکه فرد بتواند فعالیت زیادی در طی روز داشته باشد، به مصرف کافئین و الکل روی می‌آورد یا به جای اینکه یک وعده غذایی سالم بخورد، به مصرف تنقلات شیرین و پرچرب روی می‌آورد. دلایل خستگی که مربوط به سبک زندگی باشند، عبارتند از:
- نوشیدن بیش از حد الکل و اختلال در خواب
- ورزش نکردن یا بیش از اندازه ورزش کردن
- مصرف بیش از حد کافئین (خوردن زیاد چای و قهوه)
- شیفت شب برای افراد شاغل
- چرت زدن در وسط روز و در نتیجه اختلال در خواب شبانه
راه درمان خستگی چیست؟
درمان خستگی با توجه به علت ایجاد آن باید صورت گیرد. به موارد زیر دقت کنید:
مصرف وعده‌های غذایی منظم
یک راه مقابله با احساس خستگی و ضعف مداوم این است که در طول روز هر 3 وعده غذایی خود را بخورید و همچنین مصرف میان‌وعده‌ها را هم فراموش نکنید. این راهکار خیلی بهتر از آن است که یک وعده غذایی پرحجم را به یکباره صرف کنید. سعی کنید هر روز به اندازه کافی میوه و سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی، لبنیات کم‌چرب و چربی‌های سالم مصرف کنید. مصرف کربوهیدرات‌های ساده، چربی‌های ناسالم و نوشیدنی‌های قندی را حتما کاهش دهید تا به سلامت بدن شما کمک شود.
خرید مولتی ویتامین
اگر با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی روبرو هستید، با خرید مولتی ویتامین یا مکمل های غذایی خود را نجات دهید. البته گاهی هم لازم است تا به جای مولتی ویتامین، مواد مغذی را به طور جداگانه برای بدن خود فراهم کنید. یعنی مثلا چنانچه کم‌خونی دارید، قرص آهن بخرید و استفاده نمایید.
- آیا می‌دانید کمبود کدام ویتامین‌ها و مواد معدنی ممکن است منجر به احساس خستگی مداوم شود؟ کمبود آهن، ویتامین ب2، ب3، ب5، ب6، ب9، ب12، دی، سی و منیزیم.
افزایش فعالیت بدنی
هنگام خستگی زیاد ممکن است ورزش آخرین چیزی باشد که به ذهنتان برسد اما بسیار کارآمد است. ورزش منظم باعث می‌شود در درازمدت کمتر احساس خستگی کنید و بنابراین همیشه از انرژی کافی برخوردار باشید. با مقدار کمی ورزش شروع کنید، آن را به تدریج طی هفته‌ها و ماه‌ها افزایش دهید و در نهایت سعی کنید 2 ساعت و 30 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در طی یک هفته داشته باشید. مثل دوچرخه سواری یا پیاده‌روی سریع.
وزن کم کنید تا انرژی بیشتری داشته باشید
احساس خستگی ممکن است به وزن زیاد مربوط باشد. اضافه وزن فشار اضافی به قلب شما وارد کرده و باعث می‌شود خیلی زود خسته شوید. وزن کم کنید تا احساس انرژی بیشتری داشته باشید. تحرک و ورزش در کنار تغذیه سالم باعث کاهش وزن شما می‌شود.
خوب بخوابید
برای اینکه در طول روز کاملا هوشیار باشید لازم است تا هر شب خوب بخوابید. متخصصان توصیه می‌کنند که هر فرد بزرگسال حداقل 7 ساعت خواب مفید در هر شب باید داشته باشید. برای اینکه کیفیت خواب شبانه خود را افزایش دهید، سعی کنید از چرت زدن در روز بپرهیزید، هر شب سر ساعت معینی به رختخواب بروید و هر صبح سر ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
استرس خود را کاهش دهید
به منظور افزایش انرژی باید استرس را از خود دور کنید. برخی از فعالیت‌هایی که شما را ریلکس می‌کنند می‌توانند مفید باشند. مثل:
- ورزش کردن در باشگاه
- یوگا
- گوش دادن به موسیقی یا آواز خواندن
- وقت گذراندن با دوستان
انجام هر نوع فعالیتی که بتواند در آرام کردن شما موثر باشد، برای مقابله با استرس پیشنهاد می‌شود.
به مشاوره بروید
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رفتن به مشاوره یا روان‌درمانی می‌تواند به رفع خستگی ناشی از اضطراب، استرس و خلق و خوی ضعیف کمک کند.
کاهش مصرف کافئین
اگر مدام احساس خستگی می‌کنید، باید کافئین را کنار بگذارید. کافئین در قهوه، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند وجود داشته باشد. همچنین برخی مسکن‌ها یا داروهای گیاهی هم می‌توانند حاوی کافئین باشند. سعی کنید به مدت 1 ماه به طور کامل مصرف کافئین را قطع کنید و بعد ببینید که آیا باز هم مدام حس می‌کنید خسته و بی‌انرژی هستید؟ قطع به یکباره کافئین ممکن است باعث سردرد شما شود. در این صورت آن را کم‌کم کاهش داده و بعد کنار بگذارید.
الکل ننوشید
شاید بعضی از افراد فکر کنند که مصرف الکل قبل از خواب کمک می‌کند تا بهتر بخوابند. در حالی که چنین نیست و روز بعد شما احساس خستگی بیشتری خواهید داشت حتی اگر شب قبل 8 ساعت خوابیده باشید.
به اندازه کافی آب بنوشید
برای داشتن انرژی بیشتر به هیدراتاسیون توجه کرده و بدن خود را هیدراته نگه دارید. یعنی به اندازه کافی آب بخورید تا بدنتان کم‌آب نشود. 1 لیوان آب به خصوص بعد از ورزش باعث می‌شود تا انرژی بیشتری داشته باشید.
نوشیدنی برای رفع خستگی
اگر مدام حس می‌کنید خسته‌اید مصرف نوشیدنی‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌دهیم:
- چای سبز
- آب نارگیل
- اسموتی با سبزیجات برگ‌دار مثل اسفناج
- شربت‌های خنک مثل: شربت بهار نارنج، خاکشیر، زعفران و بیدمشک.
- دمنوش زعفران
- دمنوش آویشن
- دمنوش بهار نارنج
کلام پایانی
10 راه درمان خستگی را در این مقاله برای شما شرح دادیم. برای اینکه درمان اصولی صورت گیرد، ابتدا باید علت اینکه همیشه حس می‌کنید، خسته و کم‌انرژی هستید مشخص شود. چنانچه گفتیم علت ممکن است روانی یا فیزیکی باشد یا به سبک زندگی فرد بازگردد. شما فکر می‌کنید چرا همیشه خسته هستید؟
مشکلات خانوادگی یکی از مهم ترین دلایلی هست که ممکنه باعث خستگی بشه یا مشکلاتی که هنگام بچگی داشتی و داره الان روت خیلی تاثیر میزاره روی روانت روی جسمت همه چی تاثیر میزاره(((: