گلوتن چیست؟ تفاوت‌های مواد غذایی فاقد گلوتن و گلوتن دار

در سال‌های اخیر رژیم‌های غذایی بدون گلوتن محبوبیت زیادی در میان مصرف‌کنندگان پیدا کرده‌اند. اکنون بسیاری از افراد آگاهند که بخشی از مشکلات گوارشی آنها ممکن است به gluten مربوط باشد. در پاسخ به این نیاز در حال حاضر بسیاری از تولید کنندگان محصولات بدون گلوتن را روانه بازار کرده‌اند. آیا گلوتن برای همه افراد مضر است یا فقط برخی از اشخاص که دچار بیماری‌ها یا اختلالات خاص هستند باید از آن اجتناب کنند؟ در این مقاله به طور کامل برایتان شرح خواهیم داد که گلوتن چیست؟ و چه افرادی باید به دنبال محصولات بدون گلوتن باشند؟

گلوتن چیست؟

گلوتن جزئی از خانواده پروتئین‌هاست که در غلات از جمله گندم، چاودار و جو یافت می‌شود. از بین غلات حاوی گلوتن، گندم بیش از بقیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. گلوتنین و گلیادین دو منبع اصلی پروتئین در گلوتن هستند. بسیاری از اثرات نامطلوب گلوتن برای سلامتی به گلیادین مربوط می‌شود. هنگامی که آرد با آب مخلوط می‌شود، پروتئین‌های گلوتن یک حالت چسبناک تشکیل می‌دهند که قوام چسب مانند دارند. این خاصیت چسب مانند موجب می‌شود تا خمیر حاصله حالت ارتجاعی داشته و به اصطلاح قابلیت ور آمدن را برای نان فراهم سازد. جالب است بدانید که نام گلوتن از همین خمیر مرطوبی که حالت چسب مانند دارد گرفته شده است. در حال حاضر مکمل غذایی و مکمل بدنسازی بدون گلوتن را به راحتی می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه نمایید.

گلوتن در چه غذاهایی است؟

گلوتن ممکن است در انواع غذاهای کامل و فرآوری شده یافت شود. از جمله آنها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• غلات: گندم کامل، سبوس گندم، جو، چاودار، چاودم، بلغور، جوانه گندم و …
• محصولات فرآوری شده بر پایه غلات: کراکر، آرد سوخاری، ماکارونی، نودل، کوکی، شیرینی‌ها و …
• سایر غذاها و نوشیدنی‌ها مانند: مالت جو، سس سویا، سس‌های مخصوص سالاد، بعضی از ادویه‌ها، گوشت‌های فرآوری شده و نوشیدنی‌های الکلی.

گلوتن در بسیاری از مواد غذایی به عنوان غلیظ کننده یا تثبیت کننده استفاده می‌شود. بنابراین همیشه نمی‌توان مشخص کرد که یک غذای خاص حاوی گلوتن است یا خیر. اگر ملزم به استفاده از رژیم غذایی بدون گلوتن هستید، حتما برچسب روی مواد غذایی را بررسی کنید و ببینید که در مورد گلوتن چه اطلاعاتی در آن نوشته شده است.

عوارض گلوتن چیست؟

اکثر افراد می‌توانند مواد غذایی حاوی گلوتن را بدون هیچ نوع عارضه جانبی مصرف نمایند. اما بعضی از افراد که بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن، آلرژی به گندم و برخی بیماری‌های دیگر دارند، نمی‌توانند مواد غذایی حاوی گلوتن را مورد استفاده قرار دهند و دچار عارضه جانبی می‌شوند. در ادامه در مورد هر یک از این بیماری‌ها یا عارضه‌ها برایتان توضیح خواهیم داد:

رابطه بیماری سلیاک و مصرف گلوتن

شدیدترین شکل عدم تحمل گلوتن در بیماران مبتلا به سلیاک دیده می‌شود. حدود 1 درصد از جمعیت جهان به این بیماری مبتلا هستند. سلیاک یک اختلال خود ایمن است که در آن  بدن با گلوتن به عنوان یک مهاجم خارجی برخورد می‌کند. در این حالت سیستم ایمنی به گلوتن و پوشش روده حمله‌ور می‌شود. بنابراین به دیواره روده آسیب رسیده و مشکلاتی همچون کمبود مواد مغذی، کم خونی، مشکلات گوارشی شدید و افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها حاصل می‌شود. شایع‌ترین علائم بیماری سلیاک عبارتند از:

• اختلالات گوارشی
• آسیب بافتی در روده کوچک
• نفخ
• اسهال
• یبوست
• سردرد
• خستگی
• بثورات پوستی
• افسردگی
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
• مدفوع بدبو

دقت کنید که برخی از افراد مبتلا به سلیاک ممکن است عوارض گوارشی نداشته باشند اما علائم دیگری همچون کم‌خونی یا خستگی را تجربه کنند. در یک مطالعه مشخص شد که 80% از افراد مبتلا به سلیاک خود به آن آگاه نبودند. از این رو پزشکان اغلب تشخیص بیماری سلیاک را چالش‌برانگیز توصیف می‌کنند.

حساسیت به گلوتن

تا به اینجای مقاله دیگر حتما به خوبی متوجه شدید که گلوتن چیست؟ جالب است بدانید که بسیاری از افراد بیماری سلیاک ندارند اما بدن آنها نسبت به گلوتن واکنش منفی از خود نشان می‌دهد. به این وضعیت حساسیت به گلوتن غیر سلیاک می‌گویند. 0.5 تا 13 درصد از افراد به گلوتن حساسیت دارند. اسهال، دل‌درد، خستگی، نفخ و افسردگی از علائم حساسیت به گلوتن است. در این مورد که آیا شما واقعا به گلوتن حساسیت دارید یا عامل دیگری باعث بروز علائمی که به آنها اشاره کردیم می‌شود، باید با پزشک مشورت کنید.

سندرم روده تحریک پذیر و گلوتن

IBS یا سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال گوارشی شایع بوده که با علائمی همچون درد معده، گرفتگی شکم، نفخ، افزایش گاز معده و اسهال یا یبوست همراه است. سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است که بسیاری از افراد با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی خود موفق به کنترل آن می‌شوند. رژیم غذایی بدون گلوتن برای افراد مبتلا به IBS می‌تواند مفید باشد.

آلرژی به گندم

در 0.2 تا 1٪ از جمعیت کودکان پس از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن آلرژی به گندم ممکن است باعث ایجاد اختلالات گوارشی شود. با این حال 65% از این کودکان وقتی بزرگ می‌شوند، دیگر این مشکل را نخواهند داشت. افرادی که به گندم آلرژی دارند ممکن است بتوانند دیگر مواد غذایی حاوی گلوتن را بدون هیچ مشکلی مصرف نمایند.

بر اساس بعضی تحقیقات می‌توان گفت که رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، اوتیسم و آتاکسی گلوتن نیز مفید باشد.

کدام غذاها گلوتن ندارند؟

مواد غذایی زیادی وجود دارند که به طور طبیعی بدون گلوتن هستند. از جمله آنها موارد زیر را می‌توان نام برد:

• گوشت
• ماهی و غذای دریایی
• تخم مرغ
• محصولات لبنی
• میوه‌ها
• سبزیجات
• حبوبات
• آجیل
• کره

به طور کلی بهتر است به جای محصولات فرآوری شده فاقد گلوتن از مواد غذایی استفاده کنید که خود به طور طبیعی حاوی گلوتن نیستند.

گلوتن فری چیست؟

اگر لیبل گلوتن فری را روی یک محصول ببینید، به این معناست که فاقد گلوتن است. دقت کنید که برچسب Gluten Free لزوما به این معنا نیست که گلوتن به طور کامل از محصول مورد نظر حذف شده است. در آمریکا، اتحادیه اروپا و کانادا تا زمانی که گلوتن کمتر از 20 ppm باشد آن محصول را همچنان می‌توان با برچسب “فاقد گلوتن” روانه بازار کرد. مقدار ذکر شده بسیار ناچیز است و بیشتر افرادی که مبتلا به اختلالات مربوط به گلوتن هستند این سطح از گلوتن را به راحتی می‌توانند تحمل کنند. با این حال برخی دیگر از کشورها گلوتن را تا حد 3 ppm در محصولات جایز دانسته‌اند.

گلوتن و چاقی

آیا گلوتن باعث چاقی می‌شود؟ در یک کلام باید گفت خیر. چنانچه شرح دادیم گلوتن در بسیاری از کربوهیدرات‌ها وجود دارد اما اگر مقدار کل کربوهیدرات مصرفی خود را محدود کنید؛ چه آن کربوهیدرات حاوی گلوتن باشد و چه نباشد نباید وزن اضافه کنید. چاقی در نتیجه خوردن زیاد و عدم فعالیت بدنی بوجود می‌آید و به مصرف گلوتن مرتبط نیست.

معرفی مکمل های بدنسازی بدون گلوتن

بعد از اینکه برایتان شرح دادیم گلوتن چیست؟ حالا چند مورد از مکمل‌های بدنسازی بدون گلوتن را به شما معرفی می‌کنیم تا در صورت دلخواه آنها را از داروخانه آنلاین مثبت سبز تهیه نمایید:

پروتئین ۹۰ آیرون مکس

این پروتئین نوعی پروتئین ترکیبی است یعنی در آن از پروتئین سویا، شیر، نخود، تخم مرغ، برنج و … استفاده شده است. به طور کلی 9 نوع پروتئین در پروتئین ۹۰ آیرون مکس وجود دارد. این مکمل فاقد نگهدارنده، ژلاتین، گلوتن و الکل بوده و از مقدار شکر کمی در آن استفاده شده است. به منظور عضله‌سازی می‌توانید این مکمل را مورد استفاده قرار دهید. درصد کربوهیدرات در این محصول کمتر از 3% است. روزانه 4 وعده این مکمل را می‌توانید مصرف کنید.

پودر تاپ گینر فارماتک

مصرف پودر تاپ گینر فارماتک افزایش وزن سریع و افزایش حجم عضلات را برای شما به دنبال دارد. این پودر فاقد مواد افزودنی و گلوتن بوده و با طعم‌های مختلفی عرضه می‌شود. این مکمل به تامین انرژی مورد نیاز ورزشکار کمک کرده و عملکرد ورزشی را بهبود می‌بخشد. 2 تا 3 بار در روز می‌توانید این پودر را مورد استفاده قرار دهید. اگر قصد افزایش وزن دارید، این پودر را در ترکیب با شیر مصرف نمایید.

قرص ال کارنیتین گلد 500 میلی گرمی مولتی نرمال

قرص ال کارنیتین گلد 500 میلی گرمی مولتی نرمال به چربی‌سوزی کمک می‌کند. این قرص فاقد گلوتن و نگهدارنده بوده و در لاغری تاثیرگذار است. بهبود عملکرد ورزشی، جلوگیری از تحلیل عضلات بدن، تقویت بافت عضلانی و جلوگیری از احساس خستگی و کوفتگی بعد از ورزش از مزایای مصرف این مکمل است. بزرگسالان هر روز 1 تا 3 عدد از این قرص را در کنار غذا می‌توانند مورد استفاده قرار دهند.

کلام پایانی

در این مقاله برایتان شرح دادیم که گلوتن چیست؟ گلوتنین و گلیادین دو ترکیب اصلی در گلوتن هستند که بسیاری از مشکلات گوارشی به آنا و به ویژه گلیادین مربوط می‌شود. اگر به بیماری‌های خاصی همچون سلیاک مبتلا هستید باید از مصرف گلوتن اجتناب کنید. در حالت کلی و برای افراد معمولی استفاده از گلوتن هیچ نوع مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند. در صورتی که به گلوتن حساسیت دارید یا به بیماری سلیاک مبتلا هستید، باید از محصولات گلوتن فری یعنی فاقد گلوتن استفاده نمایید. چند نمونه از مکمل‌های بدنسازی فاقد گلوتن را در این مطلب به شما معرفی کردیم.