آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟

بروز پوکی‌استخوان در بدن شرایطی را به وجود می‌آورد که روی سلامت استخوان‌ها تاثیر منفی بر جای می‌گذارد. در زبان لاتین به پوکی استخوان “استخوان متخلخل” می‌گویند. بیماری پوکی استخوان در هر سنی می‌تواند به وجود آید اما بیش از همه در زنان و پس از سن یائسگی شایع است. در کشور ما آمارها گویای آن هستند که 30 تا 50 درصد زنان میان‌سال و مسن و 20 تا 30 درصد مردان میان‌سال یا مسن از پوکی‌استخوان رنج می‌برند. در این مقاله با تعریف پوکی استخوان، علائم این بیماری و درمان پوکی استخوان بیشتر آشنا خواهید شد.

پوکی استخوان چیست؟

استخوان‌ها در بدن انسان مدام در حال بازسازی و جایگزینی هستند. هنگامی‌که سرعت ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قبلی هماهنگ نباشد، در این صورت بیماری پوکی استخوان حاصل می‌شود. افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است در حین انجام فعالیت‌های روزمره مثل راه رفتن در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند. دنده‌ها، ستون فقرات، باسن و استخوان‌های مچ بیش از دیگر استخوان‌های بدن در معرض شکسته شدن هستند. برای جلوگیری از عدم پیشرفت پوکی استخوان مصرف قرص مفصل ساز با مشورت پزشک حتما توصیه می‌شود.

علائم پوکی استخوان

پیش از آنکه به روش‌های بهبود پوکی استخوان بپردازیم، بهتر است علائم این بیماری را بشناسید. پوکی استخوان در مراحل اولیه هیچ نوع علائم هشداردهنده‌ای ندارد که فرد را از بیماری خود آگاه کند. در بیشتر موارد تا زمانی‌که شکستگی استخوان به وجود نیاید، فرد مبتلا از بیماری خود اطلاع ندارد. برخی از علائم اولیه پوکی استخوان در صورت آشکار شدن، شامل موارد زیر است:

• عقب‌نشینی کردن لثه‌ها
• قدرت ضعیف برای فشردن و گرفتن چیزی
• داشتن ناخن‌های ضعیف و شکننده

اگر شما در خانواده خود سابقه ابتلا به پوکی استخوان دارید اما هیچ نشانه‌ای از این بیماری را در خود مشاهده نمی‌کنید، در این زمینه با پزشک مشورت کنید تا احتمال وجود این بیماری را در شما بررسی نماید. از دیگر علائم پوکی استخوان می‌توان به کوتاه شدن تدریجی قد، خم شدن ستون فقرات، گرفتگی‌های عضلانی، کمردرد و… اشاره کرد. شکستگی استخوان را از مهم‌ترین علائم پوکی استخوان می‌توان دانست.

قرص استئوکر ویتابیوتیکس اورجینال

قیمت: 75.000 تومان

قیمت با تخفیف:59.000 تومان

مشاهده و خرید

قرص استئوکر ویتابیوتیکس اورجینال

قیمت اصلی: 75.000 تومان

قیمت با تخفیف: 59.000 تومان

مشاهده و خرید

عدم توجه به درمان پوکی استخوان به طور موثر می‌تواند بیماری پوکی استخوان را شدت بخشیده و با نازک شدن و ضعیف شدن استخوان‌ها خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد به طوری‌که ممکن است با یک زمین خوردن ساده، شکستگی به وجود آید. زمان بهبودی شکستگی که بر اثر پوکی استخوان حاصل می‌شود، به عواملی همچون شدت شکستگی، سن فرد و شرایط سلامتی وی بستگی دارد.

درمان پوکی استخوان

اگر آزمایشات شما نشان دهد که به پوکی استخوان مبتلا هستید، پزشک یک برنامه درمانی مناسب برای شما در نظر می‌گیرد. در واقع باید گفت که هیچ نوع درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد و تمام مواردی که توصیه می‌شوند، به منظور کنترل این بیماری هستند. چنانچه پوکی استخوان به خوبی کنترل شود، به تقویت استخوان‌ها کمک شده و از آنها محافظت به عمل می‌آید. روش‌های درمان پوکی استخوان سبب می‌شوند که روند تجزیه استخوان‌ها در بدن کند شده و به تحریک رشد استخوان‌های جدید نیز کمک شود. جهت کنترل بیماری پوکی استخوان به برنامه‌های درمانی زیر دقت کنید:

استفاده از دارو برای پوکی استخوان

متداول‌ترین داروهایی که برای کنترل پوکی استخوان مورد مصرف قرار می‌گیرند، بیس فسفونات‌ها هستند. بیس فسفونات‌ها که هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریقی می‌توانند مصرف شوند، کمک می‌کنند تا از، از بین رفتن توده استخوان پیشگیری به عمل آید. بیس فسفونات ‌ها شامل:

آلندرونات (فوزاماکس)

ایباندرونات (بونیوا)

ریزدرونات (اکتونل)

زولدرونیک اسید (رکلاست)

می‌شوند.

برای جلوگیری از تحلیل استخوان و تحریک رشد استخوان‌ها از داروهای دیگری نیز می‌توان استفاده کرد که به شرح زیر هستند:

• تستوسترون درمانی: در مردان ممکن است به افزایش تراکم استخوان کمک کند.
• هورمون درمانی: استفاده از استروژن به کاهش تراکم استخوان را متوقف می‌کند.
• رالوکسفین: مانند هورمون درمانی تاثیر دارد اما ممکن است عوارض کمتری نیز داشته باشد.
• دنوزوماب: به صورت تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی ممکن است از بیس فسفونات‌ها نیز بهتر باشد.
• تری پاراتید: که با تزریق آن رشد استخوان‌ها تحریک می‌شود.
• کلسی تونین: به عنوان اسپری بینی مصرف شده و میزان تخریب استخوان را کاهش می‌دهد.
• روموزوزوماب: برای زنان یائسه که در معرض خطر پوکی استخوان هستند مورد استفاه قرار می‌گیرد. این دارو که در آوریل 2019 مورد تائید FDA قرار گرفته به صورت 2 تزریق زیر پوستی یک بار در ماه به مدت 12 ماه (یا کمتر) باید مورد مصرف قرار گیرد.

رژیم غذایی مناسب برای درمان پوکی استخوان

در پاسخ به عنوان این مقاله که آیا پوکی استخوان قابل بهبود است یا خیر؛ باید گفت که این بیماری با استفاده از دارو درمانی، تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی فقط قابل کنترل است اما بهبود قطعی برای آن وجود ندارد. فرد مبتلا به پوکی استخوان علاوه بر اینکه از دارو می‌تواند استفاده کند، باید تغییراتی را نیز در رژیم غذایی خود به وجود آورد تا بیماری بهتر کنترل شود:

• کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری هستند. مصرف ویتامین D به جذب بهتر کلسیم کمک می‌کند. بنابراین منابع غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی باید گنجانده شود. لبنیات و ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین منابع سرشار از کلسیم و ویتامین D به شمار می‌آیند. بعلاوه مصرف قرص کلسیم دی نیز می‌تواند این ترکیب ضروری را بدن تامین کند.
• سایر مواد مغذی که موجب تقویت سلامت استخوان می‌شوند، شامل مصرف پروتئین‌ها، منیزیم، ویتامین K و زینک هستند. گوشت سفید مثل گوشت ماهی از بهترین منابع پروتئین، موز، بادام، کنجد، دانه آفتاب‌گردان و کلم بروکلی منابع سرشار از منیزیم و سبزیجات دارای برگ پهن سبز رنگ مثل اسفناج و کاهو از منابع غنی از ویتامین کا محسوب می‌شوند.

ورزش های مناسب برای بیماری پوکی استخوان

به منظور درمان پوکی استخوان به جز تغییراتی که در رژیم غذایی باید به وجود آید، تمرینات ورزشی نیز به برنامه روزانه باید افزوده شود. تمرینات تحمل وزن در این زمینه می‌تواند بسیار مفید باشد. تمرینات زیر را امتحان کنید:

• بالا رفتن از پله‌ها
• تمرینات مقاومتی مثل کار با وزنه یا دمبل
• تمرینات تای چی جهت بهبود وضعیت تعادل بدن
• حرکات ورزشی کششی
• تمرینات ایروبیک

این تمرینات موجب می‌شود تا عضلات بر خلاف جهت استخوان‌های شما کشیده شوند و در این صورت استخوان‌ها به مرور استحکام و مقاومت بیشتری پیدا کنند. این نوع ورزش‌ها همچنین می‌توانند سبب بهبود سلامت قلب شده و تعادل و هماهنگی شما را نیز بهبود بخشند.

درمان پوکی استخوان با طب سنتی

اگر با طب سنتی آشنا باشید به طور حتم می‌دانید که علت بسیاری از بیماری‌ها در این شاخه از علم پزشکی به طبع سرد نسبت داده می‌شود. طب سنتی جهت کنترل بیماری پوکی استخوان، راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کند:

• مصرف ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین همراه با ادویه‌هایی مثل زردچوبه، زیره، فلفل سیاه، زنجبیل، میخک و دارچین
• استفاده از گوشت گوسفند (به خصوص پاچه گوسفند)
• استفاده از سبزیجات برگ‌تیره مثل کلم بروکلی
• استفاده از چهار مغز یعنی گردو، فندق، پسته و بادام
• مصرف لوبیای سویا
• مصرف خرما
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید حداقل 20 دقیقه در روز (بین ساعات 11 تا15)

در طب سنتی به بیماران مبتلا به پوکی‌استخوان توصیه می‌شود که 100 گرم پودر سنجد را با 30 گرم تخم شربتی، 5 گرم زنجبیل، دارچین و میخک مخلوط کرده و در یک لیوان شیر بریزند؛ سپس شیر را همراه با خرما میل کنند تا به این صورت هم کلسیم و هم ویتامین دی را برای بدن خود تامین نمایند.

راه های پیشگیری از پوکی استخوان

در مورد پوکی‌استخوان برخی عوامل قابل پیشگیری نیستند مثل جنسیت (زن بودن)، سن و سابقه خانوادگی؛ اما برخی از عوامل نیز کاملا در حیطه اختیارات شماست که از آن جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• تامین کلسیم و ویتامین D برای بدن (به مقدار توصیه شده روزانه)
• انجام تمرینات ورزشی تحمل وزن
• عدم استعمال سیگار
• درمان مشکلات هورمونی در بدن

اگر به هر دلیل فکر می‌کنید که ریسک ابتلا به پوکی استخوان در شما زیاد است، در این زمینه حتما با پزشک مشورت کنید.

علت بروز پوکی استخوان

پوکی‌استخوان در نتیجه تغذیه نامناسب، عوامل ژنتیکی و برخی شرایط خاص پزشکی مثل پرکاری تیروئید می‌تواند به وجود آید. گاهی نیز مصرف برخی داروها مثل کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی به مدت طولانی می‌تواند زمینه ساز بروز پوکی استخوان باشد. درمان پوکی استخوان تنها از طریق کنترل این بیماری میسر است. برخی عوامل ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند:

• سن: بزرگ‌ترین عاملی که سبب پوکی استخوان می‌شود، افزایش سن است زیرا بالا رفتن سن روند جایگزینی استخوان‌ها با سرعت کمتری پیش می‌رود.
• یائسگی: سبب تغییر هورمون‌های بدن شده و احتمال پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.

به جز موارد یاد شده داشتن جنسیت زن، اهل قاره آسیا بودن، داشتن سابقه فامیلی، تغذیه ناصحیح، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن، وزن کم و استخوان‌بندی ضعیف نیز در بروز پوکی استخوان موثر هستند.

سخن پایانی

بهبود پوکی استخوان به صورت قطعی امکان‌پذیر نیست بنابراین بهتر است پیش از بروز این بیماری برای جلوگیری از آن چاره‌ای بیندیشیم. با استفاده از برخی داروها و تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تنها می‌توان به کنترل بیماری پوکی‌استخوان کمک کرد اما نمی‌توان به طور حتم و برای همیشه آن را از بین برد.