چه کسانی باید مولتی ویتامین مصرف کنند؟

استفاده از مولتی ویتامین با تمام مزایایی که برای سلامتی دارد، در صورتی‌که خودسرانه باشد، ممکن است برای فردِ مصرف کننده عوارضی را حاصل کند و یا اینکه اصلا سودی به همراه نداشته باشد. آیا همه افراد باید به صورت روزانه مولتی ویتامین بخورند؟ چه افرادی باید حتما مولتی ویتامین را در کنار رژیم غذایی خود دریافت کنند؟ استفاده از مولتی ویتامین برای چه افرادی منع شده است؟ برای یافتن یک پاسخ مناسب این مقاله را مطالعه کنید تا دلایل مصرف مولتی ویتامین را به خوبی متوجه شوید.

مولتی ویتامین چیست؟

مولتی ویتامین شناخته‌شده ترین و پرمصرف‌ترین مکمل غذایی در سراسر دنیا به شمار می‌آید. این فرآورده‌ها مکمل‌هایی هستند که از انواع ویتامین‌ها تشکیل شده‌اند. در برخی از مولتی ویتامین‌ها املاح معدنی نیز افزوده می‌شود که در این صورت مکمل غذایی، مولتی ویتامین و مینرال خواهد بود. ترکیب مواد مغذی در انواع مختلف مولتی ویتامین بسته به نوع و برند آن می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد. همچنین در برخی از انواع مولتی ویتامین علاوه بر ویتامین و مواد معدنی، اسیدهای آمینه و ترکیباتی همچون عصاره‌های گیاهی نیز افزوده می‌شوند. قرص، کپسول، سافت ژل، شربت، قرص جوشان، ساشه و قرص جویدنی اشکال معمولی از مولتی ویتامین هستند که به راحتی در داروخانه‌ها یافت می‌شوند.

مهم‌ترین کاربرد مولتی ویتامین، جبران کمبود مواد مغذی در بدن است. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن انسان ممکن است به دلایل مختلفی مثل تغذیه ناسالم، سبک غلط زندگی، ابتلا به برخی بیماری‌ها، مصرف برخی داروها و… به وجود آید.

چرا باید مولتی ویتامین بخوریم؟

بدون شک از مهم‌ترین دلایل مصرف مولتی ویتامین پر کردن شکاف‌های تغذیه‌ای است. اگر شما به اندازه کافی از طریق مصرف مواد غذایی، ویتامین‌ها و مواد معدنی را به بدن خود نرسانید، چاره‌ای نیست به جز اینکه به سراغ خرید قرص مولتی ویتامین بروید. یکی از گروه‌هایی که بیش از بقیه به مصرف مولتی ویتامین نیاز دارند، خانم‌های باردار هستند. همچنین افراد سالمند، زنان یائسه، گیاه‌خواران و افرادی که به دلیل بیماری یا عمل جراحی ممکن است با کمبود مواد مغذی مواجه شوند، معمولا به مولتی ویتامین نیاز دارند.

مصرف مولتی ویتامین به همه افراد در هر سن و سال توصیه نمی‌شود. پس اگر مطمئن نیستید که باید مولتی ویتامین بخورید یا نه حتما در این زمینه با پزشک مشورت کنید. پزشک با مشاهده علائم شما و همچنین چکاپ شما از طریق آزمایش خون می‌تواند به شما بگوید که به مولتی ویتامین نیاز دارید یا خیر. از آنجایی که در دنیای امروز کمبودهای تغذیه‌ای به دلیل سبک نادرست زندگی به وفور دیده می‌شود، کم نیستند افرادی که حتما باید از مولتی ویتامین به عنوان یک مکمل کمکی استفاده نمایند.

چه کسانی باید مولتی ویتامین مصرف کنند؟

برای اینکه بدانید مولتی ویتامین برای چه افرادی اولویت بیشتری دارد باید با دلایل مصرف این مکمل غذایی آشنا شوید:

دلایل مصرف مولتی ویتامین

هنگامی‌که شواهد واضحی برای کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی در بدن وجود دارد و فرد با علائم کمبود مواجه است، به ناچار باید حتما از مولتی ویتامین خارجی یا ایرانی استفاده نمود. برخی از افراد در بعضی شرایط خاص بیش از سایرین به مصرف مولتی ویتامین نیاز دارند:

افراد سالمند

با افزایش سن و تغییرات هورمونی، در سیستم بدن تغییراتی به وجود می‌آید که در این صورت کمبود مواد مغذی بیش از گذشته به وجود خواهد آمد. در بسیاری موارد افراد سالمند قادر نیستند به طور کامل نیازهای بدن خود را از طریق مواد غذایی کامل کنند و باید به سراغ مصرف مولتی ویتامین بروند. پزشکان نیز برای این گروه سنی معمولا مصرف مولتی ویتامین و مینرال را توصیه می‌کنند.

بانوان باردار

اغلب به زنانی که حتی قصد بارداری هم دارند، مصرف برخی ویتامین‌ها توصیه می‌شود. ویتامین B9 یا اسید فولیک مهم‌ترین ویتامینی است که کمبود آن برخی اختلالات را در جنین به وجود خواهد آورد. بنابراین مصرف فولیک اسید 3 ماه پیش از بارداری باید شروع شده و در کل دوران بارداری ادامه یابد. همچنین مصرف مولتی ویتامین نیز از پایان ماه شانزدهم حاملگی برای کلیه زنان باید آغاز شود.

زنان یائسه

دلایل مصرف مولتی ویتامین برای زنان یائسه این است که خانم‌ها در این سنین با تغییرات هورمون استروژن و پروژسترون روبرو شده و ساختار استخوان‌های آنها دچار اختلال می‌شود. در این صورت باید از قرص کلسیم و ویتامین D3 حتما استفاده کرد. ویتامین د3 جذب کلسیم را در استخوان‌های بدن بهبود می‌بخشد.

گیاه خواران

ویتامین B12 در منابع حیوانی وجود ندارد و بنابراین گیاه‌خواران و افراد وگان حتما باید در قالب مکمل از این ویتامین بهره بگیرند. همچنین برخی دیگر از ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز ممکن است به مقدار کافی در منابع گیاهی یافت نشوند؛ بنابراین مصرف مولتی ویتامین مینرال به گیاه‌خواران حتما توصیه می‌شود.

بیماران قلبی

بسیاری از پزشکان مصرف مولتی ویتامین را برای مبتلایان به مشکلات قلبی-عروقی لازم می‌دانند و بر این باورند که مولتی ویتامین می‌تواند خطر حملات قلبی را تا حدودی کاهش دهد اما بر اساس جدیدترین تحقیقات، شواهد کافی برای تائید این ادعا وجود ندارد. از این رو اگر بیماری قلبی دارید، در مورد مصرف یا عدم مصرف مولتی ویتامین با پزشک معالج خود حتما مشورت نمایید. بهترین قرص مولتی ویتامین برای مردان و زنان مبتلا به بیماری‌های قلبی مکملی است که مقادیر مناسبی از فولیک اسید در آن وجود دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف فولیک اسید احتمال بروز حمله قلبی را 10 تا 20 درصد کاهش خواهد داد.

همچنین به افراد سیگاری و اشخاصی که جراحی‌ کوچک کردن معده انجام داده‌اند نیز توصیه می‌شود که از مولتی ویتامین در کنار رژیم غذایی خود استفاده نمایند. از دلایل مصرف مولتی ویتامین برای سیگاری‌ها به این نکته می‌توان اشاره کرد که سیگار سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و با استفاده از مولتی ویتامین می‌توان تا حدودی این مشکل را برطرف نمود.

استفاده از مولتی ویتامین برای افزایش وزن

افرادی که با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی روبرو هستند، ممکن است با مصرف مولتی ویتامین احساس افزایش اشتها داشته باشند. بهترین مولتی ویتامین برای افزایش وزن محصولی است که شامل ویتامین‌های گروه B و همچنین ماده معدنی زینک باشد. افزایش اشتها در پی استفاده از مولتی ویتامین برای همه افراد اتفاق نخواهد افتاد اما افرادی که سوء تغذیه دارند، با خوردن این محصول می‌توانند سوخت و ساز بدن خود را بهبود بخشیده و بیشتر احساس گرسنگی کنند.

مولتی ویتامین و تقویت اسپرم

کمبود بعضی از ویتامین‌ها در بدن موجب کاهش تعداد اسپرم مردان و همچنین قدرت تحرک اسپرم‌ها می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که ویتامین‌هایی همچون C، D و E در سلامت اسپرم تاثیرگذارند. کاهش تعداد اسپرم‌ها و تحرک آنها به طور مستقیم در قدرت باروری آقایان اثر دارد. نتیجه بعضی تحقیقات نشان می‌دهد مشکلات ناباروری در آقایانی که سطوح مناسبی از مواد مغذی مثل ویتامین دی را در بدن خود دارند، به مراتب کمتر است. همچنین ویتامین C و E نیز می‌توانند در غلظت یا تعداد اسپرم‌ها اثر مثبت بر جای گذارند. به این ترتیب شانس باروری بیشتر خواهد شد.

مولتی ویتامین مکملی است که معمولا همه ویتامین‌های ذکر شده را در بر می‌گیرد. بنابراین ممکن است مصرف این فرآورده سبب شود تا به تقویت اسپرم‌ها کمک شده و فرد قدرت باروری بهتری پیدا کند.

دلایل مصرف مولتی ویتامین برای رده ها سنی مختلف

عمده‌ترین دلایل مصرف مولتی ویتامین را برشمردیم. باید بدانید که مولتی ویتامین برای سن خاصی نیست و از نوزاد گرفته تا بزرگسالان و افراد مسن همه می‌توانند در صورت نیاز از آن استفاده نمایند:

ضرورت مصرف مولتی ویتامین برای نوزادان و کودکان

نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود، معمولا همه ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود را دریافت می‌کند. اما مطالعات نشان می‌دهد که احتمالا سطوح ویتامین D در شیر مادر به اندازه کافی نیست. بنابراین معمولا از روز پانزدهم تولد مصرف قطره مولتی ویتامین یا آ+د برای همه نوزادان توصیه می‌شود. مصرف مولتی ویتامین در کودکان معمولا باید تا پایان زمانی‌که به طور کامل به اصطلاح غذاخور می‌شوند، ادامه یابد.

از آنجایی‌که متاسفانه بسیاری از کودکان تغذیه سالمی ندارند، احتمال بروز کمبود ویتامین‌ها و املاح معدنی در آنها زیاد است. با یک آزمایش خون ساده سطح ویتامین‌ها در بدن را می‌توان اندازه گرفت. اگر نتیجه آزمایش کمبودی را نشان دهد، با مشورت پزشک حتما باید از مولتی ویتامین کودکان استفاده نمود.

مولتی ویتامین بالای 50 سال برای مردان و زنان

اگر به داروخانه مراجعه کنید می‌بینید که پس از سن 50 سالگی برای مردان و زنان مولتی ویتامین‌های جداگانه‌ای وجود دارد. دلایل مصرف مولتی ویتامین برای این رده سنی در آقایان و خانم‌ها متفاوت است:

خانم‌ها حدود سن 50 سالگی یائسه شده و دچار تغییرات هورمونی می‌شوند. این تغییرات سبب می‌شود تا ریسک ابتلا به پوکی استخوان افزایش یابد. بنابراین مولتی ویتامین‌های مخصوص این سن حاوی کلسیم و ویتامین دی نسبتا بالایی بوده و به حفظ سلامتی زنان کمک می‌کنند.

آقایان نیز با ورود به سن 50 سالگی دچار تغییرات هورمونی شده و احتمال تحلیل عضلانی در آنها بیشتر خواهد شد. مولتی ویتامین بالای 50 سال برای مردان به حفظ ساختار عضله کمک کرده، از تحلیل عضلانی پیشگیری می‌کند و اغلب در حفظ سلامت قلب و عروق نیز موثر است.

زمان مصرف قرص مولتی ویتامین

دلایل مصرف مولتی ویتامین را شرح دادیم. نمی‌توانیم ساعت دقیقی را به عنوان بهترین زمان مصرف قرص مولتی ویتامین معرفی کنیم. در حالت کلی در بیشتر مقالات علمی عنوان شده که اگر مولتی ویتامین را همراه با غذا بخورید، ممکن است نتایج بهتری از مصرف آن عاید شما شود. در این صورت احتمال بروز عوارض جانبی مثل درد معده و مشکلات گوارشی به حداقل خواهد رسید.

از طرف دیگر قرص‌های مولتی ویتامین اغلب حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین A، D و E هستند. این نوع ویتامین‌ها اگر در کنار وعده‌های غذایی چرب مورد مصرف قرار گیرند، جذب بهتری در بدن خواهند داشت. از آنجایی که وعده ناهار معمولا چرب‌تر از وعده صبحانه است، بهتر آن است که کپسول مولتی ویتامین خود را در کنار وعده ناهار میل نمایید تا جذب بهتری در بدن شما داشته باشد.

چه افرادی نباید مولتی ویتامین مصرف کنند ؟

مولتی ویتامین در صورتی منع مصرف دارد که فرد، کمبود مواد مغذی در بدن خود نداشته باشد. در این حالت استفاده از هر نوع مولتی ویتامین ممکن است منجر به تجمع بیش از حد مواد مغذی در بدن شده و عوارضی جدی پدید آورد. به موارد زیر دقت کنید:

• ویتامین‌ها بر 2 نوع هستند؛ محلول در چربی و محلول در آب. مازاد ویتامین‌های محلول در چربی از طریق ادرار از بدن دفع نمی‌شود و بنابراین عوارض جانبی و مسمومیت به وجود خواهد آمد.
• مصرف بیش از حد کلسیم می‌تواند موجب آسیب به کلیه و به وجود آمدن سنگ کلیه شود.
• تجمع آهن در بدن خطرناک بوده و مصرف بیش از حد آن می‌تواند با علائمی نظیر افزایش خستگی، کاهش وزن، درد در ناحیه شکم، ضعف و درد عضلانی همراه باشد.

با در نظر گرفتن مطالب بالا می‌توان گفت که مولتی ویتامین اگرچه بدون نسخه پزشک قابل خریداری است اما حتی اگر بدون مشورت با پزشک اقدام به خرید آن می‌کنید، هرگز به مدت طولانی و در دوره‌های متوالی آن را مورد استفاده قرار ندهید تا از عوارض جانبی در امان بمانید.

سخن پایانی

دلایل مصرف مولتی ویتامین را در این مطلب مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم که چه افرادی بیش از سایرین باید از مولتی‌ویتامین‌ها استفاده نمایند. هرگز تصور نکنید که هرچه مولتی ویتامین بیشتر بخورید، بدنی سالم‌تر خواهید داشت. مولتی ویتامین هرگز جایگزین غذای اصلی نمی‌شود و نباید آن را خودسرانه به مدت طولانی مورد مصرف قرار داد. بهترین راه برای جبران کمبود مواد مغذی در بدن استفاده از غذاهای سالم و ارگانیک است نه مصرف مکمل‌های غذایی.